Video: Cận cảnh cây chè shan tuyết đẹp nhất và cây chè tổ ở Suối Giàng. |
Cây chè lâu đời nhất ở xã Suối Giàng (Văn Chấn, Yên Bái) đến nay khoảng 500 tuổi, người dân nơi đây gọi nó là cây chè Tổ.
Trước đây, cây có thân khỏe, chu vi bằng một người ôm, tán xòe rộng hơn 20 m2 và theo những người dân địa phương thì mỗi vụ chè, cây vẫn cho thu hoạch trên 20kg chè búp. Tuy nhiên, hiện nay, cây chè tổ đang ngày càng già cỗi, chết dần, tán lá thưa thớt, thân cây chỉ còn lại một nửa.
 |
| Cây chè tổ đang chết mòn vì mối mọt. |
Người dân cho biết, họ không dùng hóa chất để chăm bón và bảo tồn, vì thế cây dễ bị các loại côn trùng xâm nhập, đặc biệt là mối. Đây cũng là nguyên nhân chính khiến cây chè tổ chết dần chết mòn theo thời gian.
Hiện cây chè này chỉ cho thu hoạch một vụ duy nhất vào khoảng tháng 5, tháng 6 hàng năm với sản lượng trung bình khoảng 5kg chè tươi. Sau khi chế biến, sẽ được khoảng hơn 1kg chè khô.
Búp chè tươi sau thu hoạch sẽ được phân loại để chế biến thành nhiều loại trà gồm: bạch trà, hồng trà, lục trà…Trong đó, bạch trà là loại quý hiếm nhất, được chế biến từ “tôm” chè (búp non duy nhất có màu trắng tuyết), số lượng vô cùng ít. Sau đó đến hồng trà (1 tôm 2 lá), lục trà (1 tôm 3 lá)...
 |
Bạch trà được thu hoạch và chế biến từ cây chè tổ có giá lên đến 20 triệu đồng/kg. |
Vì độ hiếm có về mặt số lượng cũng như kỳ công trong khâu chế biến nên bạch trà từ cây trà tổ có giá vô cùng đắt đỏ. “Hiện tại chúng tôi đang có khoảng 8 lạng bạch trà từ cây chè tổ. Giá khoảng 16 triệu đồng", một người dân xã Suối Giàng nói.
Quy trình chế biến shan tuyết ở Suối Giàng rất phức tạp, trải qua nhiều bước như sao héo chè, vò chè, sao khô chè, lấy hương chè. Quá trình này phải trải qua ít nhất 8 tiếng đồng hồ.
Đối với bạch trà, quy trình này sẽ phức tạp hơn, mỗi người chế biến loại chè này sẽ có bí quyết riêng không tiết lộ ra bên ngoài. Tuy nhiên, các bí quyết chủ yếu xoay quanh việc giữ lại những sợi “tuyết" trắng sẵn có trên tôm chè.
 |
Ông Sổng A Páo đang kiểm tra gốc chè shan tuyết cổ thụ di sản. |
Ngược lại, chè từ các cây cổ thụ khác có giá “dễ chịu” hơn nhiều. Ông Sổng A Páo, người chăm sóc đặc biệt cho một cây chè shan tuyết di sản khác có tuổi đời 500 tuổi cho biết, chè từ cây này có giá khoảng 2,5 triệu đồng/kg đối với bạch trà. Giá thấp nhất là loại trà mạn thông thường, giá 350.000 đồng/kg.
Rút kinh nghiệm từ việc cây chè tổ chết mòn nhiều năm nay do mối, ông Páo hàng ngày luôn kiểm tra gốc cây chè xem có mối gây hại không. Ngoài ra, ông sẽ hái bỏ đi phần lớn những quả chè để cây tập trung dưỡng chất nuôi búp.
“Việc chăm sóc cây này không phức tạp, vất vả, vì chúng tôi không dùng hóa chất gì, cũng không bón phân gì. Chủ yếu kiểm tra mối còn lại để cây sinh trưởng tự nhiên với khí hậu nơi đây", ông Páo nói.
 |
 |
 |
| Cận cảnh cây chè shan tuyết cổ thụ được cho rằng là cây chè cổ đẹp nhất vùng. |
Theo ông Páo, cây chè này mỗi năm cho thu hoạch 3 lần vào mùa xuân và mùa hạ, cho sản lượng 10kg chè tươi mỗi lần. Cứ đến kỳ thu hoạch, ông Páo lại bắc giàn giáo xung quanh, nhằm tránh ảnh hưởng đến tán cây.
Ngoài hai cây chè cổ thụ kể trên, xã Suối Giàng còn có hàng trăm gốc chè cổ thụ có tuổi đời 200 - 400 năm tuổi. Theo thống kê, diện tích chè tuyết có 393 ha, trong đó diện tích cây chè cổ thụ trên 300 năm tuổi là 293 ha, còn 100 ha do người dân nơi đây trồng mới.
 |
Hình ảnh cây chè cổ thụ nằm trong rừng sâu do người dân cung cấp. |
Người dân ở đây cho biết, ở sâu trong rừng, vẫn còn những cây chè shan tuyết khác có chiều cao, tán lá rộng hơn rất nhiều, giống như những cây đại thụ thực thụ.
