Siu H’Kéch: “Báu vật ” của buôn làng

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Khi số người biết kể sử thi (kể khan) dần trở nên hiếm hoi trong cộng đồng người Jrai thì tại tổ dân phố 12 (thị trấn Phú Thiện, tỉnh Gia Lai), bà Siu H’Kéch vẫn ngày ngày cất lên những giai điệu sử thi hào hùng. Bà là một trong số ít người ở huyện Phú Thiện biết hát và kể khan.

Mặt trời dần khuất sau lưng núi. Chúng tôi tìm đến nhà bà H’Kéch với mong muốn được một lần nghe bà kể khan. Thấy khách từ xa, bà vội vàng ra đón với nụ cười đôn hậu. Ở tuổi 86 nhưng bà H’Kéch vẫn còn khỏe và minh mẫn.

Hỏi chuyện mới biết, thời trẻ, bà từng tham gia cách mạng. Bà cùng chồng là ông Kpă Uit tham gia đấu tranh trong đợt Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968. Khi ấy, bà vừa địu con trên lưng, vừa len lỏi trong rừng sâu để tiếp tế, chuyển thư cho bộ đội. Ông Uit cũng từng bị địch bắt giam ở thị xã Hậu Bổn (nay là thị xã Ayun Pa).

Suốt 6 tháng chồng bị cầm tù, bà H’Kéch một mình nuôi con và kiên trì hoạt động cách mạng. Sau ngày giải phóng, vợ chồng bà trở lại cuộc sống đời thường vốn có và trong lòng vẫn sắt son một niềm tin với Đảng.

Sau những ký ức hào hùng trong thời chiến, bà H’Kéch tiếp tục câu chuyện với chúng tôi về tình yêu của mình dành cho sử thi của dân tộc. Bà kể: Ngày trước, tổ 12 có tên gọi là làng A Măng. Làng có rất nhiều người biết kể khan. Với dân làng, kể khan như món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày.

“Lúc bấy giờ, ông Kpă Nhốt và bà Kpă H’Chra kể khan hay nhất làng. Mỗi tối, tôi và lũ trẻ con rủ nhau đến nhà ông bà để nghe kể khan. Bên bếp lửa đỏ hồng, chúng tôi được nghe những câu chuyện về các dũng sĩ, về Yàng, về những cuộc giao tranh giữa các bộ tộc. Cứ thế, theo năm tháng, từng lời kể khan cũng thấm sâu vào tâm trí tôi”-bà H’Kéch nhớ lại.

ba-hkech-va-anh-quang-con-re-ba-cung-on-lai-lngay-thang-tham-gia-hoat-dong-cach-mang-anh-lac-ha.jpg
Bà H’Kéch là một trong số ít người ở huyện Phú Thiện biết hát và kể khan. Ảnh: L.H

Hiện bà H’Kéch thuộc lòng hơn 10 bài sử thi của người Jrai. Tùy vào nội dung mà mỗi bài khan sẽ kể trong 20 phút, có bài kéo dài từ đêm này sang đêm khác. Sau này, khi đã làm mẹ, bà H’Kéch ru con ngủ bằng chính những bài sử thi ấy. “Ngày trước không có điện thoại, ti vi, lũ nhỏ cứ đòi mẹ kể khan. Nhờ vậy nên tôi nhớ sử thi lâu lắm”-bà H’Kéch chia sẻ.

Chị Siu H’Ming (con gái bà H’Kéch) tâm sự: “Từ nhỏ, mình thường xuyên được nghe mẹ kể khan. Lời kể của mẹ chứa đựng nhiều bài học sâu sắc về cuộc sống, về tình yêu thương và lòng dũng cảm.

Giờ đây, mình cũng nhớ được vài bài sử thi và thường xuyên kể cho con nghe. Mình muốn con cũng có một tuổi thơ đầy ắp những câu chuyện như mình ngày xưa. Tiếng khan của mẹ đã trở thành một phần không thể thiếu trong ký ức và gắn bó với mình suốt những năm tháng trưởng thành”.

Đến nay, mỗi khi cất giọng kể khan, bà H’Kéch như trở về thời son trẻ, khi mà từng câu, từng chữ đã trở thành một phần máu thịt của bà. Với bà, sử thi là hơi thở, là linh hồn của người Jrai. Vì thế, lũ trẻ trong làng đều yêu thích những câu chuyện của bà. Mỗi tối, chúng lại kéo đến nhà bà để nghe kể khan. Những câu chuyện về Yàng, về cuộc giao tranh giữa các bộ tộc qua giọng kể của bà trở nên sống động.

Anh Kpă Quang (con rể bà H’Kéch) bày tỏ: “Mình rất tự hào vì mẹ là người duy nhất trong làng còn biết kể khan. Những câu chuyện của mẹ không chỉ giúp mình hiểu hơn về văn hóa của người Jrai mà còn khiến mình thêm yêu quý và trân trọng truyền thống của dân tộc. Mình đang cố gắng ghi chép và học thuộc một vài bài để gìn giữ và truyền lại cho con cháu, để tiếng khan không bị mai một”.

Trao đổi với P.V, bà Kpă Loan-Phó Trưởng phòng Văn hóa-Thông tin huyện Phú Thiện-nhận xét: “Bà H’Kéch là cháu của Vua Gió đời thứ tư, cũng là người hiếm hoi còn lưu giữ những bài sử thi của người Jrai tại huyện Phú Thiện. Những năm gần đây, huyện đặc biệt chú trọng đến việc bảo tồn và phát huy giá trị của các hoạt động kể sử thi nhằm gìn giữ nét văn hóa độc đáo của dân tộc Jrai trên địa bàn”.

Có thể bạn quan tâm

Nhiều hộ gia đình, cá nhân có đất bị ảnh hưởng đã thẳng thắn trao đổi, nêu lên băn khoăn về quyền lợi cũng như các vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện dự án. Ảnh: T.H

Kdang: Tuyên truyền công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư dự án đường bộ cao tốc Quy Nhơn-Pleiku

(GLO)- Trong 2 ngày (28 và 29-8), UBND xã Kdang (tỉnh Gia Lai) phối hợp với Ban Quản lý các dự án đầu tư xây dựng tỉnh Gia Lai tổ chức hội nghị tuyên truyền, phổ biến công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi thực hiện Dự án đường bộ cao tốc Quy Nhơn-Pleiku đoạn qua địa bàn xã.

Nâng cao minh bạch trong sát hạch lái xe

Chuyển đổi số sát hạch lái xe: Nhanh, minh bạch, thuận tiện

(GLO)- Chỉ sau 2 giờ kết thúc kỳ thi, giấy phép lái xe điện tử đã được cấp trên ứng dụng VNeID. Đây là bước tiến từ quá trình chuyển đổi số mà Phòng Cảnh sát giao thông triển khai trong công tác sát hạch, góp phần nâng cao tính minh bạch, rút ngắn thời gian và tạo thuận lợi cho người dân.

Chủ động phòng cháy từ cơ sở kinh doanh xăng dầu

Cơ sở kinh doanh xăng dầu chủ động phòng ngừa cháy nổ

(GLO)- Với nguy cơ cháy nổ luôn thường trực, các cửa hàng xăng dầu trên địa bàn tỉnh Gia Lai xác định công tác phòng cháy, chữa cháy là nhiệm vụ then chốt. Sự chủ động từ cơ sở kết hợp kiểm tra, tập huấn nghiêm túc của lực lượng chức năng đã tạo “lá chắn” bảo đảm an toàn trong kinh doanh.

Giữ lửa nghề rèn ở phường An Bình. Ảnh: Ngọc Minh

Giữ lửa nghề rèn ở phường An Bình

(GLO)- Trên địa bàn phường An Bình (tỉnh Gia Lai) có gần chục lò rèn. Để giữ lửa nghề, các lò rèn đã chủ động đầu tư máy móc, trang-thiết bị nhằm đáp ứng nhu cầu sửa chữa, sản xuất nông cụ của người dân và mang lại thu nhập ổn định cho gia đình.

Lan tỏa yêu thương đến cộng đồng

Lan tỏa yêu thương đến cộng đồng

(GLO)- Ngoài làm tốt nhiệm vụ giữ vững trật tự, an toàn giao thông trên địa bàn tỉnh, thời gian qua, Phòng Cảnh sát giao thông (Công an tỉnh Gia Lai) còn tích cực triển khai các hoạt động an sinh xã hội, hướng về cộng đồng.

Hội đồng già làng giữ lửa đoàn kết ở Đê Kjiêng

Hội đồng già làng giữ lửa đoàn kết ở Đê Kjiêng

(GLO)- Làng Đê Kjiêng (xã Ayun) nằm ở vùng đệm Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh. Trong khi nhiều làng dân tộc thiểu số chỉ có 1 già làng, thì ở ngôi làng Bana này lại có hẳn một hội đồng già làng gồm 6 thành viên. Họ là những trụ cột tinh thần, ngày ngày âm thầm gắn kết cộng đồng và giữ gìn nếp làng.

Gia Lai: Tập huấn nghiệp vụ rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo

Gia Lai: Tập huấn nghiệp vụ rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo

(GLO)- Từ ngày 21 đến 27-8, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Gia Lai tổ chức 5 lớp tập huấn nghiệp vụ rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo và xác định hộ làm nông-lâm-ngư-diêm nghiệp có mức sống trung bình, người lao động có thu nhập thấp năm 2025 theo chuẩn nghèo đa chiều.

An Vinh nâng cao vị thế của phụ nữ dân tộc thiểu số

An Vinh nâng cao vị thế của phụ nữ dân tộc thiểu số

(GLO)- Qua hơn 3 năm triển khai Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em”, Hội Liên hiệp Phụ nữ xã An Vinh đã đạt nhiều kết quả thiết thực, góp phần nâng cao vai trò, vị thế của phụ nữ người dân tộc thiểu số.

null