Siu H’Kéch: “Báu vật ” của buôn làng

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Khi số người biết kể sử thi (kể khan) dần trở nên hiếm hoi trong cộng đồng người Jrai thì tại tổ dân phố 12 (thị trấn Phú Thiện, tỉnh Gia Lai), bà Siu H’Kéch vẫn ngày ngày cất lên những giai điệu sử thi hào hùng. Bà là một trong số ít người ở huyện Phú Thiện biết hát và kể khan.

Mặt trời dần khuất sau lưng núi. Chúng tôi tìm đến nhà bà H’Kéch với mong muốn được một lần nghe bà kể khan. Thấy khách từ xa, bà vội vàng ra đón với nụ cười đôn hậu. Ở tuổi 86 nhưng bà H’Kéch vẫn còn khỏe và minh mẫn.

Hỏi chuyện mới biết, thời trẻ, bà từng tham gia cách mạng. Bà cùng chồng là ông Kpă Uit tham gia đấu tranh trong đợt Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968. Khi ấy, bà vừa địu con trên lưng, vừa len lỏi trong rừng sâu để tiếp tế, chuyển thư cho bộ đội. Ông Uit cũng từng bị địch bắt giam ở thị xã Hậu Bổn (nay là thị xã Ayun Pa).

Suốt 6 tháng chồng bị cầm tù, bà H’Kéch một mình nuôi con và kiên trì hoạt động cách mạng. Sau ngày giải phóng, vợ chồng bà trở lại cuộc sống đời thường vốn có và trong lòng vẫn sắt son một niềm tin với Đảng.

Sau những ký ức hào hùng trong thời chiến, bà H’Kéch tiếp tục câu chuyện với chúng tôi về tình yêu của mình dành cho sử thi của dân tộc. Bà kể: Ngày trước, tổ 12 có tên gọi là làng A Măng. Làng có rất nhiều người biết kể khan. Với dân làng, kể khan như món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày.

“Lúc bấy giờ, ông Kpă Nhốt và bà Kpă H’Chra kể khan hay nhất làng. Mỗi tối, tôi và lũ trẻ con rủ nhau đến nhà ông bà để nghe kể khan. Bên bếp lửa đỏ hồng, chúng tôi được nghe những câu chuyện về các dũng sĩ, về Yàng, về những cuộc giao tranh giữa các bộ tộc. Cứ thế, theo năm tháng, từng lời kể khan cũng thấm sâu vào tâm trí tôi”-bà H’Kéch nhớ lại.

ba-hkech-va-anh-quang-con-re-ba-cung-on-lai-lngay-thang-tham-gia-hoat-dong-cach-mang-anh-lac-ha.jpg
Bà H’Kéch là một trong số ít người ở huyện Phú Thiện biết hát và kể khan. Ảnh: L.H

Hiện bà H’Kéch thuộc lòng hơn 10 bài sử thi của người Jrai. Tùy vào nội dung mà mỗi bài khan sẽ kể trong 20 phút, có bài kéo dài từ đêm này sang đêm khác. Sau này, khi đã làm mẹ, bà H’Kéch ru con ngủ bằng chính những bài sử thi ấy. “Ngày trước không có điện thoại, ti vi, lũ nhỏ cứ đòi mẹ kể khan. Nhờ vậy nên tôi nhớ sử thi lâu lắm”-bà H’Kéch chia sẻ.

Chị Siu H’Ming (con gái bà H’Kéch) tâm sự: “Từ nhỏ, mình thường xuyên được nghe mẹ kể khan. Lời kể của mẹ chứa đựng nhiều bài học sâu sắc về cuộc sống, về tình yêu thương và lòng dũng cảm.

Giờ đây, mình cũng nhớ được vài bài sử thi và thường xuyên kể cho con nghe. Mình muốn con cũng có một tuổi thơ đầy ắp những câu chuyện như mình ngày xưa. Tiếng khan của mẹ đã trở thành một phần không thể thiếu trong ký ức và gắn bó với mình suốt những năm tháng trưởng thành”.

Đến nay, mỗi khi cất giọng kể khan, bà H’Kéch như trở về thời son trẻ, khi mà từng câu, từng chữ đã trở thành một phần máu thịt của bà. Với bà, sử thi là hơi thở, là linh hồn của người Jrai. Vì thế, lũ trẻ trong làng đều yêu thích những câu chuyện của bà. Mỗi tối, chúng lại kéo đến nhà bà để nghe kể khan. Những câu chuyện về Yàng, về cuộc giao tranh giữa các bộ tộc qua giọng kể của bà trở nên sống động.

Anh Kpă Quang (con rể bà H’Kéch) bày tỏ: “Mình rất tự hào vì mẹ là người duy nhất trong làng còn biết kể khan. Những câu chuyện của mẹ không chỉ giúp mình hiểu hơn về văn hóa của người Jrai mà còn khiến mình thêm yêu quý và trân trọng truyền thống của dân tộc. Mình đang cố gắng ghi chép và học thuộc một vài bài để gìn giữ và truyền lại cho con cháu, để tiếng khan không bị mai một”.

Trao đổi với P.V, bà Kpă Loan-Phó Trưởng phòng Văn hóa-Thông tin huyện Phú Thiện-nhận xét: “Bà H’Kéch là cháu của Vua Gió đời thứ tư, cũng là người hiếm hoi còn lưu giữ những bài sử thi của người Jrai tại huyện Phú Thiện. Những năm gần đây, huyện đặc biệt chú trọng đến việc bảo tồn và phát huy giá trị của các hoạt động kể sử thi nhằm gìn giữ nét văn hóa độc đáo của dân tộc Jrai trên địa bàn”.

Có thể bạn quan tâm

Phụ nữ ở phường Bồng Sơn hỗ trợ ngày công xây nhà cho bà Lê Thị Vinh.

Phụ nữ Gia Lai giúp nhau sửa chữa nhà ở

(GLO)- Trước mùa mưa bão, các cấp hội phụ nữ trong tỉnh Gia Lai đã tích cực hỗ trợ hội viên khó khăn sửa chữa nhà ở. Từ tinh thần “lá lành đùm lá rách”, nhiều người tham gia góp công góp của, giúp nhiều phụ nữ nghèo, cận nghèo có được mái ấm kiên cố, an toàn trước thời tiết khắc nghiệt.

Gặp mặt cán bộ Hội Liên hiệp Phụ nữ qua các thời kỳ.

Phụ nữ Gia Lai tiếp bước và phát triển

(GLO)-Sáng 9-10, Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) tỉnh Gia Lai tổ chức gặp mặt cán bộ Hội qua các thời kỳ nhân kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Hội LHPN Việt Nam (20/10/1930 - 20/10/2025) với chủ đề “Phụ nữ Gia Lai tiếp bước và phát triển”.

Nhân viên y tế xã Đak Sơmei tuyên truyền, hướng dẫn chị Keo (ở giữa, làng Đê Gôh) cách chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em. Ảnh: Như Nguyện

Chăm lo tốt hơn sức khỏe người dân vùng khó

(GLO)- Trong bối cảnh thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, việc củng cố và kiện toàn hệ thống y tế cơ sở, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào DTTS trên địa bàn phía Tây tỉnh Gia Lai, đã góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân từ tuyến y tế cơ sở.

Lãnh đạo xã Ia Hiao chỉ đạo công tác ứng phó với tình trạng ngập lụt trên địa bàn.

Người dân vùng ngập lụt xã Ia Hiao mong được an cư

(GLO)- Mỗi mùa mưa đến, hàng trăm hộ dân xã Ia Hiao (tỉnh Gia Lai) lại đối mặt với cảnh ngập lụt, nhà cửa, ruộng vườn chìm trong biển nước. Vì thế, việc sớm được di dời đến nơi ở an toàn, ổn định sinh kế hiện là mong mỏi lớn nhất của bà con đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây.

Múa lân tại sự kiện chào đón mùa Trung thu 2025.

Vui Trung thu, thân thiện với môi trường

(GLO)- Sự kiện chào đón mùa Trung thu 2025 do nhóm 5Rs Superman Quy Nhơn, Câu lạc bộ Patin Quy Nhơn, Trung tâm Thương mại và dịch vụ TOCEPO tổ chức sáng 5-10 vừa tạo không khí đón Trung thu vui vẻ cho các em nhỏ, vừa lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường.

Góp ngọt ngào giữa giờ nghị sự trang trọng

Góp ngọt ngào giữa giờ nghị sự trang trọng

(GLO)- Góp phần vào sự thành công chung của Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Gia Lai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, có hàng nghìn đôi tay ở nhiều vị trí với những trọng trách khác nhau. Trong số đó, có một ê-kíp đặc biệt lặng thầm chuẩn bị phía sau: những người làm công tác tiệc teabreak.

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

(GLO)- Giữa bao thiếu thốn của vùng đất Pờ Tó, có một người thầy lặng lẽ, bền bỉ gieo yêu thương cho học trò nghèo. Thầy không chỉ dạy chữ mà còn khởi xướng nhiều mô hình sẻ chia đầy ý nghĩa như: “Tủ bánh mì 0 đồng”, “Mái ấm cho em”, “Trao sinh kế cho học trò nghèo”.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Thanh Lịch tặng quà cho trẻ em tại Làng Trẻ em SOS Quy Nhơn.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Thanh Lịch thăm, trao quà Tết Trung thu cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn

(GLO)- Chiều 1-10, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Nguyễn Thị Thanh Lịch đã đến thăm, trao quà Tết Trung thu cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn được nuôi dưỡng, điều trị tại các cơ sở trên địa bàn các phường: Bình Định, Quy Nhơn Đông và Quy Nhơn.

Chương trình giao lưu “Tỏa sáng những điển hình tiên tiến”. Ảnh: An Phương

Tỏa sáng từ những điển hình tiên tiến

(GLO)- 4 gương mặt đại diện cho tinh thần trách nhiệm, dám nghĩ dám làm, hết lòng vì cộng đồng cùng hội tụ trong chương trình giao lưu “Tỏa sáng những điển hình tiên tiến” do Báo và phát thanh, truyền hình Gia Lai tổ chức.

null