Bia chiến bại của người Pháp ở Đak Pơ

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Cách trung tâm TP. Pleiku khoảng 70 km, bên quốc lộ 19, có một tấm bia gắn liền với chiến thắng Đak Pơ lừng lẫy ngày 24-6-1954. Tấm bia do chính người Pháp dựng vào thời điểm sau đó, thường được người dân gọi là bia chiến bại.

Điều đáng nói, chứng tích lịch sử quý giá này có thể sẽ vĩnh viễn đi vào quên lãng, thậm chí biến mất.

Theo tài liệu, bia chiến bại (người Pháp thường gọi là “bia tưởng niệm tử sĩ Pháp-Việt”) được dựng sau Hiệp định Genève. Dù không chính thức thừa nhận, song văn bia gián tiếp cho biết nhiều binh sĩ Pháp thuộc Binh đoàn cơ động 100 (GM 100) đã chết trong trận phục kích của lực lượng Việt Minh khi đó.

Về phía ta, các tài liệu lịch sử đều thống nhất ghi nhận: Trung đoàn 96-đơn vị chủ lực của Liên khu V-cùng với sự phối hợp của lực lượng địa phương tỉnh Gia Lai (ngày nay) đã lập nên chiến công đặc biệt này.

Bia chiến bại được vây trong lồng sắt đang đứng trước nguy cơ biến mất. Ảnh: Trần Đình Luân

Bia chiến bại được vây trong lồng sắt đang đứng trước nguy cơ biến mất. Ảnh: Trần Đình Luân

Theo đó, trận đánh đã khiến ít nhất 500 binh sĩ quân đội Pháp thiệt mạng, chưa kể khoảng 600 tên bị thương và gần 800 tên bị bắt. Trong số tù binh đó có Đại tá chỉ huy Binh đoàn 100 sừng sỏ. Chưa kể, trong trận chiến Đak Pơ này, quân Pháp còn mất gần 400 phương tiện cơ giới các loại và hàng ngàn thiết bị, quân trang quân dụng khác. Thất bại thảm hại vừa nêu chính là nguyên nhân dẫn đến việc xóa sổ phiên hiệu GM 100 của Pháp.

Về phía ta, gần 150 cán bộ, chiến sĩ, thanh niên xung phong, du kích đã anh dũng hy sinh, nhiều người đến nay vẫn còn chưa tìm được hài cốt, nơi an nghỉ. Với trận thắng Đak Pơ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư khen và tặng Huân chương Kháng chiến hạng nhất cho Trung đoàn 96. Cùng với đó, Đại tướng Võ Nguyên Giáp cũng đánh giá cao về chiến thuật phục kích trận này.

Năm 2001, Trung đoàn 96 được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Cùng năm, Chiến thắng Đak Pơ trở thành di tích lịch sử cấp quốc gia. Những ngày cuối tháng 6 vừa qua, Đảng bộ, quân và dân các dân tộc tỉnh Gia Lai đã long trọng tổ chức lễ kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Đak Pơ.

Đúng vào thời điểm kỷ niệm trọng đại này, chúng tôi cũng đồng thời được biết: Tấm bia chiến bại đã chính thức bị loại ra khỏi danh sách các di tích lịch sử của địa phương. Cụ thể, cách nay khoảng 6 năm, theo đề nghị của huyện Đak Pơ, UBND tỉnh đã đồng ý đưa tấm bia này vào Danh mục kiểm kê di tích và dự kiến lập hồ sơ khoa học đề nghị xếp hạng di tích giai đoạn 2018-2023 (Quyết định số 312/QĐ-UBND ngày 6-7-2018 của UBND tỉnh).

Theo kế hoạch, “bia do người Pháp dựng sau khi thất bại tại trận đánh Đak Pơ” dự kiến trở thành di tích cấp tỉnh vào năm 2022, chấm dứt tình trạng không được chăm sóc, bảo quản nhiều chục năm nay. Tuy nhiên, điều đáng mong đợi đó đã không xảy ra. Sau khi không lập hồ sơ đề nghị công nhận di tích cấp tỉnh như dự kiến, huyện Đak Pơ đồng thời đưa “bia chiến bại” ra khỏi tầm kiểm soát.

Bia tưởng niệm tử sĩ Pháp-Việt, ảnh tư liệu chụp trước 1975 (Nguyễn Quang Tuệ sưu tầm)

Bia tưởng niệm tử sĩ Pháp-Việt, ảnh tư liệu chụp trước 1975 (Nguyễn Quang Tuệ sưu tầm)

Theo Quyết định số 15/QĐ-UBND của UBND tỉnh về việc phê duyệt danh mục kiểm kê di tích và dự kiến lập hồ sơ khoa học đề nghị xếp hạng di tích giai đoạn 2024-2029 trên địa bàn tỉnh (thay thế Quyết định số 312/QĐ-UBND), huyện Đak Pơ có 7 di tích dự kiến được lập hồ sơ, xếp hạng, gồm: 6 ngôi đình (Chí Công, Chí Thành, An Thuận, Tân Phong, An Hội, An Mỹ) và 1 ngôi miếu (An Phong).

Tên di tích “Bia do người Pháp dựng sau khi thất bại tại trận đánh Đak Pơ” do chính địa phương đề xuất, UBND tỉnh từng đưa vào danh mục kiểm kê đương nhiên không còn. Theo quy định hiện hành, nếu không nằm trong danh mục kiểm kê, mọi di tích sẽ không được lập hồ sơ xếp hạng, không được bảo vệ hay đầu tư tôn tạo.

Nhiều năm trước, khi thấy tấm bia được vây trong một lồng sắt hẹp, chúng tôi đã từng hy vọng một ngày không xa, chứng tích này sẽ trở thành di tích lịch sử cấp tỉnh.

Chúng tôi cho rằng sẽ tốt hơn nếu hiện vật ấy được giữ lại, được quan tâm để trở thành di tích cấp tỉnh. Bởi chính nó là “nhân chứng sống” của Di tích cấp quốc gia Chiến thắng Đak Pơ, đồng thời là một phần không thể tách rời trong thắng lợi của trận phục kích kinh điển được bộ đội ta thực hiện 70 năm trước. Khoan nói về du lịch hay những gì tương tự, còn gì tốt hơn, nếu để chính những người thua trận tự đứng ra công nhận thất bại của họ?

Quốc lộ 19 đang được đẩy nhanh tiến độ thi công, bao gồm cả sự san ủi khẩn trương của máy móc ngay trên đoạn đường ngang qua “bia chiến bại”. Nên chăng huyện Đak Pơ cần có một giải pháp cấp thời cho hiện vật này trước khi quá muộn.

Có thể bạn quan tâm

Gia Lai: Giá rau củ tăng cao tại các chợ dân sinh

Gia Lai: Giá rau củ tăng cao tại các chợ dân sinh

(GLO)- Sau bão, nhiều diện tích hoa màu trên địa bàn tỉnh Gia Lai bị thiệt hại nặng khiến nguồn cung rau xanh giảm mạnh. Những ngày gần đây, tại một số chợ dân sinh, giá rau xanh đồng loạt tăng cao, trong khi các mặt hàng thực phẩm khác vẫn giữ ổn định.

Các đơn vị tập trung khắc phục các công trình xử lý chất thải sau cơn bão số 13.

Gia Lai tập trung khắc phục sự cố các công trình xử lý chất thải

(GLO)- Ngay sau bão số 13 đi qua, Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh Gia Lai phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tiến hành kiểm tra một số công trình xử lý chất thải thuộc khu vực phía Đông tỉnh để kiến nghị, đề xuất phương án xử lý, khắc phục các sự cố hư hỏng; đảm bảo công tác bảo vệ môi trường.

Người dân lên tàu ra Nhơn Châu.

Đò ra Nhơn Châu hoạt động trở lại sau một tuần tạm dừng

(GLO)- Sau 1 tuần tạm dừng do ảnh hưởng của bão số 13, ngày 10-11, chuyến đò đầu tiên ra đảo Cù Lao Xanh (xã Nhơn Châu) đã nối lại hoạt động, đưa hàng chục hành khách từ bến Hàm Tử (phường Quy Nhơn) ra đảo, mang theo nhiều hàng hóa, vật liệu để khắc phục hậu quả do bão gây ra.

Chuyến xe 0 đồng chở nghĩa tình Gia Lai về bà con vùng bão, lũ

Chuyến xe 0 đồng chở nghĩa tình Gia Lai về bà con vùng bão, lũ

(GLO)- Chiều 8-11, tại phường An Phú, 2 chuyến xe 0 đồng chở khoảng 35 tấn hàng hóa, nhu yếu phẩm do Team 81 Gia Lai vận động bà con trên địa bàn phía Tây tỉnh Gia Lai đóng góp đã xuất phát hướng về bà con bị ảnh hưởng do cơn bão số 13 tại phía Đông tỉnh Gia Lai và Đà Nẵng.

Một số cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú, khách sạn đã mở cửa miễn phí cho người dân tạm trú, cùng nhau vượt qua thời điểm khó khăn.

Chia sẻ nơi trú, hỗ trợ người dân mùa mưa bão

(GLO)-Trước lúc cơn bão số 13 (Kalmaegi) đổ bộ, một số cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú, khách sạn đã mở cửa miễn phí, trở thành điểm tựa an toàn, ấm áp cho người dân tạm trú, cùng nhau vượt qua thời điểm khó khăn. 

Đồn Biên phòng Ia Chia hỗ trợ người dân thu hoạch lúa, gia cố nhà cửa trước bão số 13

Đồn Biên phòng Ia Chia hỗ trợ người dân thu hoạch lúa, gia cố nhà cửa trước bão số 13

(GLO)- Trước diễn biến phức tạp của bão Kalmaegi (bão số 13), sáng 6-11, Đồn Biên phòng Ia Chia đã huy động 10 cán bộ, chiến sĩ xuống địa bàn làng Bía Ngó (xã Ia Chia, tỉnh Gia Lai) hỗ trợ người dân thu hoạch lúa chín, giúp các hộ có hoàn cảnh khó khăn giảm thiệt hại do mưa bão.

null