Từ gậy chứng đến camera

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Ngày xưa, đời sống của người Tây Nguyên còn khép kín, của ai để đâu là để đó, chẳng ai xâm phạm. Từ gà, heo đến bắp, mì, bầu, bí, ai nuôi trồng người ấy thu hái, không mất mát. Nhà cửa không cần cài then khi ngủ khi vắng… Nghĩa là quyền sở hữu luôn được tôn trọng. Thấy cái gì của người, thích lắm thì phải xin, không tự động lấy làm của mình. Thấy của rơi rất ngại nhặt.

Ví như trên đường nhìn thấy cái tẩu hút thuốc đánh rơi, biết đích xác của người nào đó thì lượm về đưa trả cho họ, không biết của ai thì để mặc trời đất. Đi vào rừng phát hiện tổ ong thì xí phần bằng cái gậy chứng, là cái que gỗ có một thanh ngang trên đầu. Người đến sau sẽ biết tổ ong rừng ấy đã có chủ. Đi đơm đó bắt cá hoặc cài bẫy thú, chỉ cần cắm cái gậy chứng bên cạnh, người khác có thấy nhiều cá, thấy chim thú mắc bẫy cũng không được lượm, không được bắt. Họ coi gậy chứng như sự khẳng định quyền sở hữu định đoạt của người chủ nào đó, nó đã được Yàng làm chứng.

Khi có tranh chấp kiện tụng, gậy chứng là cơ sở rất quan trọng để xác định quyền sở hữu, khẳng định sự xâm hại và căn cứ để đưa ra hình phạt nặng nề đối với kẻ gian dối. Cũng chính vì thế mà nền nếp làng xưa trở nên trong lành trung thực, chẳng ai trộm cắp xâm hại của ai.

Camera và gậy chứng có vai trò như nhau, nó làm cho xã hội tốt đẹp thật thà, lòng tham bị kìm nén và tuyệt diệt. Ảnh minh họa

Camera và gậy chứng có vai trò như nhau, nó làm cho xã hội tốt đẹp thật thà, lòng tham bị kìm nén và tuyệt diệt. Ảnh minh họa

Hồi nhỏ, tôi nghe kể rằng: Ở miền Tây Nghệ An, những người dân tộc thiểu số có tục thờ ma xó. Hễ ai vào nhà khi chủ đi vắng, không làm gì thì thôi; hễ nhặt nhạnh trộm cắp vật dụng gì đều bị ma xó nhắc. Lượm 1 cái, nó nhắc “1”; lượm 2 cái nó nhắc “2”, như cách có ai đang đếm! Việc này khiến người ta phát hoảng mà vứt đồ bỏ chạy. Nhờ ma xó canh nhà mà cửa ngõ người Mường, Thổ, Thái vùng mạn ngược chẳng phải khóa chốt gì mà quanh năm chẳng hề mất mát, dù là thứ nhỏ nhặt nhất.

Vùng nông thôn mà người Kinh sinh sống ngày xưa cũng ít khi “cửa đóng then cài”, nếu có khóa thì người ta cũng bảo “khóa người ngay”! Nghĩa là khóa lấy lệ. Dân gian thì cho rằng đã có “ông bình vôi” trông giữ. Thuở ấy, người Việt nhà nào cũng ăn trầu, trong nhà luôn có một ông bình vôi. Đó là một cái bình bằng sành sứ, có quai xách, có một cái miệng để quệt vôi ăn trầu. Miệng bình vôi luôn lem luốc những vệt vôi. Ở đó thường trực 1 chiếc que tre đầu dẹp đầu nhọn gọi là cái chìa vôi, cắm vào để lấy vôi quệt vào lá trầu, rồi dùng đầu nhọn têm thành miếng mà mời nhau, mà ăn… Hồi nhỏ, mỗi lần nhìn thấy cái miệng ông bình vôi tơ hơ như vậy, nghĩ là mất vệ sinh, tôi liền tìm cái nắp sắt tây đậy lại, lập tức được bà nhắc nhở: Đừng bịt miệng ông bình vôi lại, để ông canh nhà! Lời bà làm tôi nhớ mãi!

Gần đây, tôi sang Đài Loan sống cùng con trong 6 tháng. Đi khắp đó đây, thấy trên đường phố, các loại xe máy từ loại thường đến loại tốt dựng khắp vỉa hè, chẳng ai trông giữ, mà cũng không hề xảy ra mất mát. Xe máy để cả đêm lẫn ngày, nhiều ngày tháng như vậy, như là bị lãng quên, như là xe vô chủ. Khi cần thì họ mới cắm chìa khóa vào và chạy. Các cửa hàng tiện lợi, có những cái lồng hình khối chữ nhật, để sát vỉa hè, trên đó dày đặc các loại dù che nắng mưa. Ai vào mua hàng đều cắm cái dù của mình vào đó, mua xong lại tìm đúng dù của mình mà mang đi.

Ở chung cư, đi làm, đi chơi cuối tuần, chẳng nhà ai khóa cửa mà không hề xảy ra sự đột nhập trộm cắp gây mất mát gì. Trên công viên thi thoảng thấy người ta để lại những cái xe đẩy, trên đó có túi xách đựng đồ, có áo khoác vật dụng, để cả ngày, đến chiều muộn mới ra lấy về. Nhiều thứ vô tình bị đánh rơi, cuối buổi cứ theo lộ trình cũ mà lượm lại, chẳng ai lấy hoặc sẽ có người đem để lên chỗ cao ráo sạch sẽ cho.

Có lần, tôi dẫn đứa cháu nội mới tập đi ra khu vui chơi trẻ con ở công viên; cu cháu nhặt được 1 đồng tiền xu 50 quan giơ lên đưa cho ông. Tiền Đài Loan, mệnh giá tiền giấy nhỏ nhất là 100 quan, dưới mức đó là toàn bộ tiền xu. Lúc ấy, có vài người phụ nữ cùng đưa con nhỏ chơi trò ở đó nên tôi cầm lấy đồng xu đưa lên trước mặt mấy người lớn, ý hỏi có phải tiền của họ không thì trả lại; mấy người lặng im lắc đầu. Tình thế đó buộc tôi phải cất đồng tiền xu nhặt được vào túi, lòng cảm thấy bình thường, chẳng chút áy náy gì trước việc làm khá minh bạch.

Về nhà, nói với con rằng thằng cháu nhặt được tiền ở công viên. Các con tôi bảo, từ nay, ra nơi công cộng hễ thấy cái gì rơi ba đừng nhặt. Tôi hỏi vì sao, con đáp, ngộ nhỡ có camera hoặc ai chụp hình gửi cho cảnh sát thì rất rầy rà. Rồi con giải thích, ba phải lên Cảnh sát, phải tường trình sự việc và vất vả hơn nữa là phải tìm cho được người rơi đồ để trả lại.

Nghe con nói, tôi chợt nghĩ, phải chăng điều này khá giống với cuộc sống của người Tây Nguyên thuở nào. Cái camera cũng giống như gậy chứng của người Tây Nguyên, như ma xó của người Mường, người Thổ, như ông bình vôi của người Kinh! Và hóa ra, văn minh nó phát triển theo một vòng tròn. Camera và gậy chứng có vai trò như nhau, nó làm cho xã hội tốt đẹp thật thà, lòng tham bị kìm nén và tuyệt diệt.

Có thể bạn quan tâm

Đội Quản lý điện Quy Nhơn gia cố cột, thay dây dẫn, thiết bị xuống cấp. Ảnh: Hải Yến

Ðảm bảo cấp điện an toàn trong mùa mưa bão

(GLO)- Trước diễn biến phức tạp của thời tiết, Công ty Ðiện lực Gia Lai đã triển khai đồng bộ các biện pháp phòng-chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, chủ động củng cố lưới điện, tăng cường kiểm tra, xử lý kịp thời các nguy cơ tiềm ẩn gây sự cố. 

Vượt qua bóng tối để tìm lại bình minh cuộc đời

Vượt qua bóng tối để tìm lại bình minh cuộc đời

(GLO)- Trên địa bàn tỉnh, có những người từng có đôi mắt sáng nhưng bất ngờ mất thị lực ở tuổi thanh niên hoặc trung niên. Việc phải làm quen với bóng tối khi đã trưởng thành là cú sốc không dễ vượt qua. Bằng nghị lực và quyết tâm, họ đã từng bước tìm lại thăng bằng, viết tiếp cuộc đời mình.

Phụ nữ Gia Lai hướng về ngày hội lớn.

Phụ nữ Gia Lai hướng về ngày hội lớn

(GLO)- Kỷ niệm 95 năm ngày thành lập Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (20/10/1930-20/10/2025), các cấp Hội phụ nữ tỉnh Gia Lai đã triển khai nhiều hoạt động, công trình và phần việc thiết thực, thể hiện tinh thần trách nhiệm, tình yêu thương và khát vọng cống hiến của phụ nữ trong thời kỳ mới.

Nhờ được hỗ trợ bò giống và vay vốn ưu đãi, gia đình ông Kpuih Pup (làng Tai Glai, xã Ia Ko, tỉnh Gia Lai) đã vươn lên thoát nghèo.

Ia Ko quyết tâm giảm nghèo

(GLO)- Bằng nhiều giải pháp đồng bộ, phát huy vai trò lãnh đạo của tổ chức Ðảng, sự quản lý, điều hành của chính quyền, xã Ia Ko (tỉnh Gia Lai) đang từng bước cụ thể hóa nghị quyết về giảm nghèo, tạo chuyển biến tích cực trong đời sống người dân.

Trao cơ hội, dựng niềm tin cho người hoàn lương

Gia Lai: Trao cơ hội, tạo dựng niềm tin cho người hoàn lương

(GLO)- Thực hiện chính sách tín dụng ưu đãi dành cho người chấp hành xong án phạt tù theo Quyết định số 22/2023/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Gia Lai có hàng trăm người tái hòa nhập cộng đồng, vươn lên phát triển kinh tế, góp phần giữ vững an ninh trật tự và lan tỏa tinh thần nhân ái trong xã hội.

Hướng dẫn người dân chạy xe trong vòng số 8.

Đào tạo, sát hạch cấp giấy phép lái xe miễn phí cho người dân xã Ia O

(GLO)- Ngày 14-10, tại xã Ia O, Phòng Cảnh sát giao thông (CSGT), Công an tỉnh Gia Lai phối hợp cùng Trung tâm Đào tạo và sát hạch lái xe (phường Pleiku) và Phòng khám đa khoa Sysmed Phù Đổng tổ chức khám sức khỏe, nhận hồ sơ, phát tài liệu, dạy lý thuyết để sát hạch cấp giấy phép lái xe mô tô hạng A1 cho người dân.

Trao học bổng đến các em học sinh. Ảnh: Như Nguyện

SAP-VN đồng hành cùng người yếu thế phía Tây Gia Lai

(GLO)- Hội Chữ thập đỏ (CTĐ) tỉnh Gia Lai vừa phối hợp với tổ chức SAP-VN (Social Assistance Program for Vietnam-chương trình trợ giúp xã hội cho Việt Nam) và 19 xã, 6 phường phía Tây tỉnh trao quà, học bổng cho các đối tượng khó khăn. Chương trình đã mang đến nhiều niềm vui, sự sẻ chia ấm áp.

Phụ nữ ở phường Bồng Sơn hỗ trợ ngày công xây nhà cho bà Lê Thị Vinh.

Phụ nữ Gia Lai giúp nhau sửa chữa nhà ở

(GLO)- Trước mùa mưa bão, các cấp hội phụ nữ trong tỉnh Gia Lai đã tích cực hỗ trợ hội viên khó khăn sửa chữa nhà ở. Từ tinh thần “lá lành đùm lá rách”, nhiều người tham gia góp công góp của, giúp nhiều phụ nữ nghèo, cận nghèo có được mái ấm kiên cố, an toàn trước thời tiết khắc nghiệt.

Gặp mặt cán bộ Hội Liên hiệp Phụ nữ qua các thời kỳ.

Phụ nữ Gia Lai tiếp bước và phát triển

(GLO)-Sáng 9-10, Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) tỉnh Gia Lai tổ chức gặp mặt cán bộ Hội qua các thời kỳ nhân kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Hội LHPN Việt Nam (20/10/1930 - 20/10/2025) với chủ đề “Phụ nữ Gia Lai tiếp bước và phát triển”.

Nhân viên y tế xã Đak Sơmei tuyên truyền, hướng dẫn chị Keo (ở giữa, làng Đê Gôh) cách chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em. Ảnh: Như Nguyện

Chăm lo tốt hơn sức khỏe người dân vùng khó

(GLO)- Trong bối cảnh thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, việc củng cố và kiện toàn hệ thống y tế cơ sở, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào DTTS trên địa bàn phía Tây tỉnh Gia Lai, đã góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân từ tuyến y tế cơ sở.

null