Nét đẹp cúng xóm vào mùa Xuân

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Không biết tự bao giờ cứ sau Tết Nguyên đán, độ cuối tháng 2 đến trung tuần tháng 3 theo lịch Âm, từ thành thị đến nông thôn đều có tục cúng xóm, cúng khối phố, trở thành nét đẹp văn hóa tinh thần của người Việt.

Cúng xóm không chỉ mang ý nghĩa tâm linh là cầu mong một năm mưa thuận gió hòa, người người, nhà nhà bình an, no ấm, mà còn là dịp để gắn kết tình làng nghĩa xóm, cùng chung sức chăm lo xây dựng quê hương, lao động sản xuất thu được nhiều hoa lợi, kinh doanh mua bán thuận buồm xuôi gió.

Làng tôi là một ngôi làng nhỏ có ba xóm. Làng nép mình dưới chân hòn núi lau khá lớn, trước mặt là cánh đồng lúa, hoa màu tươi tốt quanh năm. Thế nhưng trong chiến tranh đã bị quân đội Mỹ và Việt Nam Cộng hòa san phẳng bằng bom, pháo cùng những trận càn quét, đánh phá. Người dân bỏ xứ lưu lạc bốn phương nên một thời gian dài tục lệ cúng xóm không có điều kiện duy trì. Những năm thời bao cấp khó khăn, thiếu thốn, tục lệ ấy cũng mai một ít nhiều; cho đến khi đất nước vào thời kỳ đổi mới, đời sống của bà con được nâng lên, người trong xóm bàn nhau khôi phục lại truyền thống này. Chẳng là “phú quý sinh lễ nghĩa” như ông bà đã tổng kết từ ngàn năm đó sao!

Một lễ cúng xóm thường diễn ra trong thời gian 30-40 phút, cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, thôn xóm bình yên. Ảnh: B.H

Một lễ cúng xóm thường diễn ra trong thời gian 30-40 phút, cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, thôn xóm bình yên. Ảnh: B.H

Theo quy ước của xóm tôi, và có lẽ nhiều nơi cũng thế, có 2 hoặc 3 hộ gia đình trong xóm được trưởng xóm hoặc người có uy tín giao đảm nhận việc đứng ra đi chợ mua lễ vật chuẩn bị cho lễ cúng xóm và thay phiên nhau hàng năm. Trước đó, họ phân công nhiệm vụ từng người đi quanh xóm vận động các hộ gia đình ủng hộ tiền để thuê hoặc mượn bàn ghế, chén bát, dựng rạp, mua hoa quả, thực phẩm nấu cúng. Công việc này chủ yếu là của chị em phụ nữ, những người có kinh nghiệm và khéo tay trong chuyện mâm cỗ.

Đến ngày cúng, không chỉ các hộ gia đình trên đảm nhiệm việc lo lễ nghĩa mà dân trong xóm tập trung về điểm cúng tế rất sớm để cùng nhau sửa soạn, dọn vệ sinh quanh miếu thờ của làng (xóm) sạch sẽ, gọn gàng; lau chùi bàn thờ, bát nhang… Trong khi nam giới làm các việc nặng thì phụ nữ có nhiệm vụ đi chợ, nấu nướng. Tuy là cùng xóm nhưng quanh năm chuyện đồng áng bận rộn, vất vả, mấy khi có dịp ngồi lại bên nhau, nên việc tập trung nấu nướng giúp chị em được chia sẻ mọi điều vui buồn trong nhà ngoài xóm, cánh đàn ông thì bàn chuyện mùa vụ, cây con, giống má, gieo trồng sao cho thuận thiên, thuận địa để có mùa bội thu, trẻ con tụ tập chơi trò nhảy dây, đánh đáo, đánh nẻ... Thật là vui vẻ, ấm áp nghĩa tình chòm xóm!

Phụ nữ trong xóm quây quần nấu nướng, chuẩn bị cho lễ cúng xóm. Ảnh: B.H

Phụ nữ trong xóm quây quần nấu nướng, chuẩn bị cho lễ cúng xóm. Ảnh: B.H

Tùy theo điều kiện kinh tế của mỗi xóm mà mâm cúng lễ sẽ có sự khác nhau, nhưng thường là ba mâm cỗ: cúng thần, cúng Phật và cúng chúng sinh. Các lễ vật gồm thịt gà, thịt heo luộc hoặc heo quay, rượu, trà, trầu, cau, bánh kẹo, hoa tươi, trái cây, vàng bạc... Ở khối phố nơi tôi ở-Pleiku, tuy có sự “phố hóa”, nhưng tôi thấy bà con vẫn giữ tục cúng xóm/phố chẳng khác mấy ở quê, chỉ có điều phố không có miếu thờ, bà con chọn ngã tư đường hoặc nơi có không gian hợp lý như vỉa hè rộng rãi, sạch sẽ, vệ sinh đảm bảo để làm lễ cúng.

Cách đặt bàn cúng cũng được bài trí theo đúng nguyên tắc từ xưa để lại, nhưng quan trọng nhất là có một bài sớ do người lớn tuổi, uy tín trong xóm soạn thảo ra để trình bày với “bề trên” những kết quả làm lụng mùa màng, cây trái nuôi trồng, xây dựng xóm thôn an bình, đoàn kết... đã đạt được trong năm cũ. Điều quan trọng hơn là cầu khấn ơn trên điều may mắn, mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu, xóm làng yên vui, no đủ trong năm mới. Thông thường, ở quê cũng như phố, lễ cúng sẽ diễn ra từ 30-40 phút, sau khi vị cao niên đã làm xong thủ tục phần lễ, lần lượt từng người dân trong xóm sẽ dâng nén nhang, bày tỏ lòng thành kính, cảm tạ và cầu xin trời Phật, thánh thần phù hộ độ trì cho gia đình mình và sau cùng là cùng nhau ngồi vào bàn tiệc để chung vui.

Cúng xóm, hay là cúng khối phố cũng vậy, không phải là một hình thức mê tín dị đoan mà mang ý nghĩa gắn kết cộng đồng sâu sắc, ngoài ý nghĩa tâm linh, tục lệ cúng xóm còn là sợi dây thắt chặt tình đoàn kết giữa các gia đình sinh sống trong xóm, trong phố. Đây là dịp để mọi người trong xóm, hay khu phố gặp gỡ, cầu chúc cho nhau những điều tốt đẹp nhất khi khởi đầu một năm mới. Những năm lại đây, việc cúng xóm, cúng khu phố có phần bổ sung nội dung là nhắc nhở mọi người khi chung vui trong tiệc rượu sau cúng không nên quá chén, đã uống rượu bia thì không nên lái xe và cũng cần đề phòng cháy nổ, tránh gây tai nạn ngoài ý muốn.

Có thể bạn quan tâm

Siu Krang gìn giữ nghề tạc tượng

Siu Krang gìn giữ nghề tạc tượng

(GLO)- Hơn 35 năm gắn bó với nghề, ông Siu Krang (SN 1960, làng Dek, xã Hbông, huyện Chư Sê, tỉnh Gia Lai) vẫn duy trì kỹ thuật thủ công để chế tác tượng nhà mồ của người Jrai.

Sau cơn mưa

Sau cơn mưa

(GLO)- Với nhiều người, tự thân mưa đã gợi nỗi sầu, như một sự bất an, là niềm không mong đợi. Dẫu thế, như cỏ cây, cuộc đời mỗi người chẳng phải từ cơn mưa mà lớn khôn lên, những trải nghiệm cứ thế mà lấp đầy.

Già làng “2 giỏi” của xã Ia Phí

Già làng “2 giỏi” của xã Ia Phí

(GLO)- Ông Rơ Châm Khir (SN 1954, làng Kênh, xã Ia Phí, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai) không chỉ có đôi tay tài hoa vẽ những bức tranh sơn dầu, tượng gỗ dân gian đặc sắc, mà còn là già làng uy tín được cộng đồng tin tưởng.

Dòng sông tuổi thơ

Dòng sông tuổi thơ

(GLO)- Ai cũng có tuổi thơ gắn bó với quê hương xứ sở, nơi chôn rau cắt rốn, nơi cuộc đời sâu nặng nghĩa tình với ông bà, cha mẹ, xóm giềng hay những gì thân thuộc nhất. Với tôi, tuổi thơ cũng từng gắn bó với dòng sông quê hương. Ấy là dòng sông Minh.

Ảnh minh họa. Nguồn internet

Nuôi chữ, dưỡng tâm

(GLO)- Con người có quá nhiều đam mê mà một ngày thời gian được mặc định sẵn và phải chia đều cho những việc khác nhau. Cân bằng được mọi thứ, thật chẳng dễ dàng gì. Và cuối cùng thì những gì mình cho là quan trọng nhất thường được ưu tiên. Với riêng tôi, sự ưu tiên đó là niềm vui bên con chữ.

Nấm mối thường mọc vào tháng 5, 6 hàng năm. Ảnh: L.H

Mùa “săn” nấm mối

(GLO)- Khoảng tháng 5, 6 hàng năm, khi những cơn mưa đầu mùa bắt đầu trút xuống, mặt đất mềm ẩm cũng là lúc người dân Gia Lai bước vào mùa “săn” nấm mối. Đây là “lộc trời” mà thiên nhiên ban tặng, mỗi năm chỉ đôi ba lần.

Núi lửa Chư Đang Ya (huyện Chư Păh) đã đi vào thơ của tác giả Nguyễn Thanh Mừng. Ảnh: Phạm Quý

Cao nguyên trong thơ Nguyễn Thanh Mừng

(GLO)- Tên tuổi nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng gắn liền với các tập thơ “Rượu đắng”, “Ngàn xưa”, .... Viết không nhiều nhưng thơ ông lại có mặt trong hầu hết các tuyển tập danh tiếng thơ Việt Nam hiện đại. Mấy năm gần đây, ông dành tình thương mến với Tây Nguyên và viết nhiều về vùng đất này.

Mật ngọt trước hiên nhà

Mật ngọt trước hiên nhà

(GLO)- Trước hiên nhà tôi bỗng xuất hiện một tổ ong mật. Đàn ong bay lượn trong nắng mai, những đôi cánh mỏng manh khẽ rung lên, hòa cùng làn gió nhẹ, tạo nên bản nhạc du dương. Tôi lặng lẽ dõi theo, chợt cảm thấy lòng mình cũng rung lên theo nhịp điệu ấy, một sự đồng điệu vô hình.

Nơi chắp cánh đam mê âm nhạc

Nơi chắp cánh đam mê âm nhạc

(GLO)- Với đặc thù làm việc trong sự cô đơn, tĩnh lặng, nhiều kỹ thuật viên (KTV) có kinh nghiệm tại một số phòng thu trên địa bàn TP. Pleiku (tỉnh Gia Lai) đang âm thầm đứng sau những bản thu chất lượng của các ca sĩ chuyên và không chuyên, chắp cánh cho đam mê âm nhạc.

Giám đốc Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch Trần Ngọc Nhung (bìa trái) trao bằng xếp hạng di tích cho địa phương. Ảnh: Minh Châu

Xã Phú Cần đón nhận bằng xếp hạng di tích cấp tỉnh và tổ chức lễ giỗ tiền hiền

(GLO)- Ngày 23-6, UBND xã Phú Cần (huyện Krông Pa, tỉnh Gia Lai) đón nhận bằng xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh “Đền thờ tiền hiền làng Phú Cần”, kết hợp lễ giỗ tiền hiền-nghi lễ truyền thống hàng năm của địa phương ghi nhớ công lao của các bậc tiền nhân có công mở đất, lập làng.

Chuyện về những nhà báo không chuyên

Chuyện về những nhà báo không chuyên

(GLO)- Dù chưa được đào tạo chuyên ngành báo chí, nhưng bằng nhiệt huyết, nhiều cộng tác viên của Báo Gia Lai vẫn luôn nuôi dưỡng niềm đam mê với nghề báo, cần mẫn ghi lại từng khoảnh khắc đời sống ở cơ sở trở thành cánh tay nối dài của tòa soạn trong việc lan tỏa thông tin, kết nối cộng đồng.

Chiếc máy đánh chữ. Ảnh: nguồnbaogialai.com.vn

Chiếc máy đánh chữ

(GLO)- Những chiếc máy đánh chữ quen thuộc một thời đã trở nên xưa cũ, thậm chí mất tăm mất dạng, có chăng chỉ còn hiện diện trong tiệm lạc xoong, đồ cũ dành cho giới sưu tầm tìm đến “níu kéo” quá khứ.

null