Nghệ thuật “vẽ mặt” - hồn cốt của tuồng

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Trong nghệ thuật tuồng, hóa trang - hay còn gọi là “vẽ mặt” - giữ vai trò đặc biệt. Người nghệ sĩ phải tự tay vẽ gương mặt của chính mình trước khi bước ra sân khấu.

Bình Định (cũ) từ lâu được biết đến là “đất Tuồng” - cái nôi sản sinh ra nhiều danh nhân sân khấu như Đào Duy Từ, Đào Tấn, cùng hàng loạt đoàn hát bội danh tiếng một thời. Tại đây, tuồng không chỉ là một loại hình nghệ thuật truyền thống, mà đã trở thành một phần trong tâm thức của người dân.

tuong-3.jpg

Trong nghệ thuật tuồng, hóa trang - hay còn gọi là “vẽ mặt” - giữ một vai trò đặc biệt. Người nghệ sĩ không chỉ biết hát, biết múa, biết diễn, mà còn phải tự tay vẽ gương mặt của chính mình trước khi bước ra sân khấu. Đó không đơn thuần là tô điểm, mà là cách họ thổi hồn vào nhân vật - từ màu sắc, đường nét đến bố cục đều phải đúng với quy ước truyền thống, đồng thời thể hiện được cá tính, số phận và tầng lớp xã hội của vai diễn.

tuong-1.png

Nghệ sĩ tuồng được dạy vẽ mặt ngay từ ngày đầu theo nghề. Tuy nhiên, mỗi người chỉ được thầy vẽ cho đúng một lần - và chỉ vẽ nửa mặt. Phần còn lại, người học phải tự hoàn thiện. Đặc biệt, nghệ sĩ phải dùng cả hai tay để vẽ tương ứng với từng bên mặt - điều đòi hỏi sự khéo léo, kiên trì và am hiểu sâu về mỹ thuật.

tuong-2.png

Cách thức hóa trang của tuồng gồm ba kỹ thuật chính: kẻ mặt, dặm mặt và kéo mặt. Màu sắc phải đậm, đường nét rõ ràng để tăng khả năng biểu đạt gương mặt, kể cả khi người nghệ sĩ đứng cách xa khán giả cả chục mét. Chính điều này giúp khán giả chỉ cần nhìn mặt là đã phần nào hiểu được bản chất nhân vật - trung hay nịnh, chính hay tà.

Nghệ sĩ trẻ Thái Phiên chia sẻ: “Trong tuồng, hóa trang là yếu tố rất quan trọng. Người diễn không chỉ cần kỹ thuật, mà còn phải tinh tế, am hiểu mỹ thuật và đặc điểm nhân vật để thể hiện đúng tính cách qua từng nét vẽ”.

Còn nghệ sĩ nhân dân Xuân Hợi tâm sự: “Vẽ mặt không thể tùy tiện, vì khán giả nhìn mặt là đã đoán ra nhân vật. Mỗi kiểu mặt - đỏ, đen, rằn, dữ hay hiền - đều gợi lên tính cách. Khi kết hợp với lời thoại, động tác và phục trang, nhân vật mới thật sự sống trọn trên sân khấu”.

tuong-4.jpg

Từ lâu, tuồng đã là “món ăn” tinh thần không thể thiếu của người dân, nhất là ở miệt biển. Trải qua những biến cố, thăng trầm cùng lịch sử dân tộc, đến nay, nghệ thuật tuồng vẫn được bảo tồn và phát triển. Âm hưởng hùng tráng với những tấm gương nhân vật tận trung báo quốc, xả thân vì đại nghĩa, những bài học về lẽ ứng xử của con người, chất bi hùng, tiếng trống chầu hát bội và cả nghệ thuật “vẽ mặt” trong tuồng vẫn luôn có sức hút đặc biệt.

Clip: Dũng Nhân

Có thể bạn quan tâm

Chạm vào thế giới trẻ thơ...

Chạm vào thế giới trẻ thơ...

(GLO)- Từ ống kính nhiếp ảnh, nét cọ hội họa, câu chữ văn chương đến giai điệu âm nhạc, nhiều nghệ sĩ ở Gia Lai đang lặng lẽ gìn giữ, khơi gợi, ươm hạt giống tâm hồn cho thế giới tuổi thơ; đồng thời, gửi gắm thông điệp về sự kết nối, về trách nhiệm của người lớn trước “tuổi thơ đang mất dần”.

Giải Booker 2025: Danh sách đề cử đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm

Giải Booker 2025: Danh sách đề cử đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm

(GLO)-Danh sách đề cử của Giải Booker 2025 danh giá mới được công bố, trong đó có 13 tác phẩm của các tác giả đến từ nhiều quốc gia khác nhau, cũng như sự cân bằng về tỷ lệ nam - nữ và sự đan xen giữa tên tuổi cũ và mới. Điều này cho thấy sự đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm của giải thưởng này.

Triển vọng “Cây cọ nhí” Nguyễn Trịnh Gia Thy

Triển vọng “Cây cọ nhí” Nguyễn Trịnh Gia Thy

(GLO)- 11 tuổi, Nguyễn Trịnh Gia Thy (học sinh lớp 5.9, Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, phường Pleiku) được nhiều người ưu ái gọi là “cây cọ nhí”. Những bức tranh của Thy không chỉ khéo léo về đường nét, bố cục, màu sắc mà còn chứa đựng những thông điệp ý nghĩa về cuộc sống.

Mở lối vào thế giới sắc màu

Mở lối vào thế giới sắc màu

(GLO)- Từ nét màu nước chấm phá, mực tàu loang trên giấy dó, đến những dòng thư pháp bay bổng hay gam màu rực rỡ của tranh sáp màu, acrylic - tất cả hòa quyện tại những lớp học vẽ. Mùa hè, những lớp học nhỏ ấy lặng lẽ góp phần vun đắp tâm hồn nghệ thuật cho nhiều bạn trẻ.

Hòa điệu cùng tình yêu nghệ thuật múa

Cặp đôi nghệ sĩ Nguyễn Cơ-Hồng Mai: Hòa điệu cùng tình yêu nghệ thuật múa

(GLO)- Cùng sinh năm rồng (1988) và lớn lên với tình yêu dành cho từng nhịp vũ đạo, Nguyễn Văn Cơ và Trần Thị Hồng Mai-hai nghệ sĩ trưởng thành từ Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San trở thành cặp đôi hiếm hoi của làng múa ở cao nguyên Pleiku, luôn song hành cả trên sân khấu và trong đời sống.

Ngọn đèn nhỏ bên khung cửa

Ngọn đèn nhỏ bên khung cửa

(GLO)- Chồng tôi nhận quyết định chuyển công tác vào một sáng cuối tháng Năm, khi sương vẫn còn giăng mờ trên những con dốc quen thuộc của phố núi Pleiku. Tin anh phải xuống Quy Nhơn theo diện hợp nhất 2 tỉnh không bất ngờ.

Bảo vật quốc gia ngai vua triều Nguyễn đặt tại Điện Thái Hòa, Đại Nội Huế.

Phục chế ngai vàng triều Nguyễn: Trả lại nguyên trạng năm 2015, đảm bảo đúng tinh thần bảo vật quốc gia

(GLO)-Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) vừa có văn bản chính thức góp ý kế hoạch phục chế ngai vua triều Nguyễn, bảo vật quốc gia bị phá hoại hồi tháng 5 - 2025 tại điện Thái Hòa, yêu cầu phục hồi hiện trạng "gần giống nhất" so với năm 2015, thời điểm hiện vật được lập hồ sơ công nhận.

"Núi trên đất bằng"

"Núi trên đất bằng"

(GLO)- Tiến sĩ Hà Thanh Vân đã nhận xét Tiểu thuyết "Núi trên đất bằng" của Võ Đình Duy là một tác phẩm văn chương đầu tay ra mắt năm 2025, đánh dấu bước chuyển đầy bất ngờ từ một kiến trúc sư trẻ sống ở Gia Lai sang hành trình kiến tạo thế giới văn chương.

NHÀ THƠ ĐÀO AN DUYÊN: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

Nhà thơ Đào An Duyên: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

(GLO)- Với nhà thơ Đào An Duyên, đọc và viết chính là hành trình nuôi chữ. Trong hành trình ấy, chị chọn một lối đi riêng, chắt chiu xúc cảm, gửi tiếng lòng vào từng con chữ với niềm mong giữ lại những xanh tươi cuộc đời, từ đó góp thêm một giọng thơ giàu hương sắc cho văn chương Gia Lai.

BẢO TỒN CÁC KỊCH BẢN TIÊU BIỂU CỦA HÁT BỘI BÌNH ĐỊNH: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

Bảo tồn các kịch bản tiêu biểu của hát bội Bình Định: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

(GLO)- Hát bội Bình Định là một di sản văn hóa đặc sắc với nhiều vở tuồng kinh điển như: Sơn Hậu, Tam nữ đồ vương, Ngũ hổ Bình Tây, Hồ Nguyệt Cô hóa cáo (còn có tên khác là Chém cáo, Cổ miếu vãn ca) của Nguyễn Diêu, Trầm hương các, Diễn võ đình và Cổ thành… của Đào Tấn.

null