Còn nhớ hồi mới quen nhau, lúc đến nhà thăm, thấy trong khu vườn nhỏ của gia đình bạn có vài ba khóm mì xanh um, tôi vui chuyện hỏi han rồi “tư vấn” theo kiểu “trồng cây gì, nuôi con gì” cho phù hợp với chất đất bazan vùng ngoại ô phố núi Pleiku. Bạn tươi tắn cười bảo: “Ừ, để mình cân nhắc xem nên trồng thêm những gì. Nhưng, dù thế nào thì cũng không thể thiếu mấy khóm mì được. Chúng không chỉ là cây trồng mà còn gắn với tuổi thơ, là ký ức của mình”.
Từ dạo đó, tôi biết đến món bột mì nhứt khuấy, do chính tay bạn làm. Vừa lui cui khuấy bột, bạn vừa rủ rỉ ôn chuyện cũ cùng thức quà dân dã quê nhà. Bạn kể, ngày trước ở quê, hầu như vườn nhà ai cũng trồng đôi ba luống mì. Củ mì sau khi được nhổ ngoài vườn về thì đem lột vỏ, rửa sạch. Tiếp đến là công đoạn mài từng củ mì trên tấm vỉ thành bột nhuyễn, rồi gạn qua lớp vải dày. Để qua một đêm, bột lắng thành lớp mịn mượt, trắng tinh, thanh khiết. Đó là thứ bột ngon nhất, sạch nhất, để dành làm bánh su sê, bánh tráng mì nhứt... và cũng để chế biến món ăn sáng thân quen.
Thời khó khổ, bột mì nhứt khuấy đâu chỉ là món ăn sáng của người dân quê lam lũ. Nó là cứu cánh trong những ngày mưa bão, lụt lội, khi đồng ruộng ngập nước trắng xóa, chợ búa xa vời. Nhà nào còn dăm củ mì, vài mắm cơm là coi như đủ no lòng. Nhìn chảo bột trong veo sền sệt là như thấy bóng dáng một miền quê, của những tháng ngày gió muối sương phai.
Rồi giọng bạn thoáng chùng xuống, bùi ngùi: “Mình vẫn nhớ như in những sớm tinh mơ, má lọ mọ bên bếp, lửa củi đỏ rực, khói mỏng quấn quanh người. Là má khuấy bột mì nhứt cho cả nhà ăn sáng. Hồi nhỏ, sáng nào ngủ dậy cũng thấy chảo bột khuấy của má được đậy sẵn ngay ngắn trong chiếc lồng bàn. Có khi mới nhìn đã thấy ngán, lại kiếm chuyện hờn dỗi má. Nhưng bây giờ, nhiều khi, mình cứ ước được nhỏ lại, để được nghe tiếng má gọi dậy ăn sáng, nghe mùi khói củi vấn vương trong gió và thèm một miếng bột mềm mát dẻo ấy”.
Nhiều lần cùng bạn khuấy bột, tôi nghiệm ra rằng, chẳng có công thức nào cho món bột mì nhứt khuấy cả. Chỉ có làm nhiều sẽ quen tay và thêm kinh nghiệm. Thiếu nước, bột sẽ cứng, dai. Thừa nước, bột lỏng, kéo đũa sẽ bị rơi, không bám. Lúc khuấy bột trên lửa phải đều tay, chậm một nhịp bột sẽ sượng. Khi ăn dùng đũa, một chiếc đè miếng bột, chiếc còn lại quấn bột từng vòng, dài ra, trong veo giống y như đang quấn kẹo bông. Rồi chấm miếng bột dẻo mát ấy vào chén nước mắm pha tỏi, ớt, thêm giọt chanh thơm, xíu bột ngọt, chút đường cát cho đằm vị.
Thật ra, mỗi lần cầm đĩa bột mì nhứt khuấy lên ngắm nghía là mỗi lần tôi liên tưởng đến món bột lọc khuấy ở Huế. Và hơn hết, tôi không thôi nhớ về món bột sắn dây nấu của người vùng đồng chiêm trũng miền Bắc quê mình. Cũng bắt đầu bằng thứ bột trắng mịn được bào chế từ các loại củ gắn bó bao đời với người nông dân một nắng hai sương rồi chế biến theo cách riêng của từng vùng miền mà tạo nên những món ăn đặc trưng đượm nét văn hóa, để thương, để nhớ cho biết bao người con xa quê.
Từ lạ nên quen, dần dần, tôi thêm yêu thích món ăn đặc trưng này của người xứ Nẫu và thường hay để tâm tìm hiểu. Tôi biết hiện nay, món bột mì nhứt khuấy cũng đã có thêm biến tấu. Có người khi ăn còn kèm thêm thịt, cá… để thức món đầy đặn hơn. Một số hàng quán, nhất là trên miền đất Võ cũng đã giới thiệu, bày bán món bột mì nhứt-cá rô (hoặc cá lóc) đồng nướng trui dầm nước mắm nhĩ. Dù thưởng thức kèm với cá hay chỉ thuần bột mì thì món ăn này cũng được nhiều thực khách ưa thích, trong đó có tôi. Còn với bạn tôi, món bột mì nhứt khuấy ấy luôn gắn liền với miền ký ức thân thương không thể phai mờ.
