Một thời hương mía…

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)-Từ con ngõ quen thuộc, tôi hướng mắt ra cánh đồng, thu vào bạt ngàn màu xanh của mía, bắp, đậu, khoai lang... Mỗi mùa một sắc điệu, trù phú và no đủ. Nếu ai đó từng gắn bó với mảnh đất này như tôi sẽ nghe tim mình thổn thức, thấy lòng xốn xang khi bao ký ức luyến thương thầm gọi, tìm về.

Ngày trước, mía là cây xóa đói giảm nghèo hiệu quả nhất ở Quảng Ngãi. Tôi đã đi qua quãng đời thơ ấu ngập tràn hương mía và những lời đồng dao rộn rã suốt mùa trăng. Để rồi khi những tia nắng hanh hao báo mùa xuất hiện, khi “mía ngọt dần lên ngọn”, lòng tôi lại chùng lắng bao cảm xúc. Do đặc điểm thời tiết và thổ nhưỡng của vùng duyên hải miền Trung, thường tháng 6 âm lịch, quê tôi mới đến mùa thu hoạch mía. Lúc này, khắp các cánh đồng, triền bãi, những ruộng mía đã bắt đầu khô nẻ, lá ngả màu bạc, xào xạc trước gió. Trong khoảng vắng bao la, trộn lẫn hương thơm của cỏ hoa ven bờ là vị ngọt của đường mía phảng phất trên tay trẻ chăn bò.

mot-thoi-huong-mia.jpg
Minh họa: HUYỀN TRANG

Không rõ từ khi nào cây mía được trồng ở quê tôi, chỉ biết trong bộ sách “Đại Nam thực lục” do Quốc sử quán triều Nguyễn biên soạn cho thấy, việc trồng mía và làm đường đã rất thịnh từ thời các vua đầu triều Nguyễn. Thời ấy, triều đình định lệ hàng năm mua đường với số lượng lớn, có năm hơn trăm vạn cân, để triều đình dùng và xuất khẩu. Nhất là khi người Minh Hương (bên Trung Quốc) từ Cổ Lũy lên định cư, hình thành phố Thu Xà, kinh doanh nhiều thứ, trong đó đường và kẹo gương. Cũng tại đây, trong các tài liệu cũ còn lưu, dân bản địa mở xưởng chế biến đường. Đường được rút mật để có sản phẩm đường tinh chất, tạo ra các đặc sản mà ngày nay chúng ta vẫn nghe nhắc đến như: đường phèn, đường phổi, kẹo gương... Các loại đường này đem bán, còn mật được xem như thứ phẩm chỉ dùng làm nguyên liệu kết dính, gọi là “tam hợp chất” (gồm vôi, cát, mật) để xây tường, đắp cột khi chưa có xi măng.

Mía là loại cây công nghiệp mang lại giá trị kinh tế cao nên một thời, nghề mía đường quê tôi rất phát triển. Có đến 2 nhà máy sản xuất đường được xây dựng, kinh doanh hiệu quả, tạo việc làm cho hàng trăm công nhân. Từ đó, diện tích đất canh tác cây mía được mở rộng. Công việc chế biến đường thủ công, tự phát không còn hoạt động. Đến mùa thu hoạch, thay vì vác từng bó hay dùng xe bò đưa về nhà thì nay chỉ cần chất đống trên bờ, xe của công ty mía đường sẽ tới thu mua.

Một hôm, ghé nhà người quen trong làng, tôi bất ngờ trước không gian xưa cũ vẫn còn tồn tại bên góc vườn: căn chòi mái lá đã mục, bộ trục dùng để quay ép, chiếc nồi to và bếp lò đắp bằng đất sét đã lở lói, trơ cốt tre. Tôi chăm chú nhìn, hồi tưởng khung cảnh rộn ràng, tấp nập ép mía lấy mật, làm đường. Tôi nghĩ đến những con trâu vừa nhai cỏ vừa kéo bộ hàng xoay quanh cần trục cố định. Tôi nhớ đến những muỗng đường đen, thành quả cuối cùng và không thể quên từng ánh mắt nụ cười của các cô chú khi sản lượng đường cao hơn dự kiến.

Có một loại đường dẻo ngọt từ mía mà ai sinh ra và lớn lên ở vùng quê trồng mía chắc chắn rành, đấy là đường non. Nước mía ép được, cho vào nồi to đun lửa, người ta có thể bỏ thêm vôi bột. Khi sôi, vớt sạch bọt bẩn, múc qua nồi khác cho lắng cặn rồi tiếp tục nấu. Đường non là sản phẩm thu được khi nước mía nấu chưa đến độ chín để kết tinh, vẫn còn dẻo thơm, sánh quyện. Từ việc chắt chiu, cẩn trọng từng công đoạn để tạo đường mà ở quê tôi xuất hiện nhiều câu ca dao đầy hàm ý: “Nước mía trong cũng thắng thành đường/Anh thương em thì anh biết chớ thói thường ai hay”.

Quê tôi được mệnh danh là xứ mía, không ngoa chút nào. Nhưng mà trước đây thôi, chứ hiện nay, nghề mía đường đã dần mai một. 5 năm trước, 1 trong 2 nhà máy đường nổi tiếng của tỉnh ngừng hoạt động, nhà máy còn lại không còn năng suất như thời “vàng son” nữa. Nhiều cán bộ, công nhân được điều động lên Nhà máy Đường An Khê (tỉnh Gia Lai) làm việc. Và dĩ nhiên, đất trồng mía đã chuyển đổi cơ cấu, canh tác hoa màu hoặc loại cây lâu năm khác.

Một lần về quê, ngang qua cánh đồng thấy chiếc chòi canh mía bỏ hoang, cạnh đấy khóm mía xác xơ ngọn lá, tôi biết ngành mía đường đã hết thời. Còn đâu tiếng gọi nhau ra đồng bẫy chim mía; còn đâu những đoàn xe nối nhau chở mía về nhà máy; còn đâu vị đường non sánh quyện lan tỏa, nồng nàn? Tôi thấy lòng trĩu nặng những ưu tư, chợt vang vọng đâu đây lời thơ quen thuộc: “Nhớ quê hương dâu xanh, mía ngọt/Mai đường thơm chiều óng ánh tơ vàng” (Tế Hanh).

Có thể bạn quan tâm

Mật ngọt trước hiên nhà

Mật ngọt trước hiên nhà

(GLO)- Trước hiên nhà tôi bỗng xuất hiện một tổ ong mật. Đàn ong bay lượn trong nắng mai, những đôi cánh mỏng manh khẽ rung lên, hòa cùng làn gió nhẹ, tạo nên bản nhạc du dương. Tôi lặng lẽ dõi theo, chợt cảm thấy lòng mình cũng rung lên theo nhịp điệu ấy, một sự đồng điệu vô hình.

Mùa hè tuổi thơ

Mùa hè tuổi thơ

(GLO)- Thế là mùa hè đã về. Tia nắng thắp đỏ chùm phượng vĩ trải dài trên những lối phố. Tôi đi miên man trong nắng vàng, hòa cùng bản giao hưởng tiếng ve giữa trưa oi bức. Ký ức những ngày hè của tuổi thơ bỗng ùa về, lay động hồn tôi.

Chiêng ngân lòng phố

Chiêng ngân lòng phố

(GLO)- Sương còn an nhiên trên từng ngọn cỏ. Dãy núi phía trước nhà hiện ra mờ mờ. Đâu đó, vẳng trong thung sâu, gà rừng đã cất những thanh âm đầu tiên kéo bình minh vượt qua sườn đồi để chào một ngày mới.

Mùa hạ bình yên

Mùa hạ bình yên

(GLO)- Tôi thường kết thúc một buổi tối bằng vài phút ngồi yên trước khi đặt mình vào giấc ngủ. Ánh sáng của bóng đèn đêm phả dịu xuống là một bối cảnh nhẹ nhõm cho những nghĩ ngợi còn đọng lại sau cùng khi ngày vừa trôi.

Chạm vào sách

Chạm vào sách

(GLO)- Tôi có thói quen đọc sách từ hồi còn nhỏ. Cứ đi đâu, làm gì thấy thuận tiện là tôi mang sách theo cùng. Trên chuyến tàu Bắc-Nam hay trên chuyến xe đường dài, trong ba lô của tôi luôn có một vài cuốn sách mới mua hay đọc nửa chừng.

Vườn xưa mùa trái rụng

Vườn xưa mùa trái rụng

(GLO)- Tôi từng nghe âm thanh ấy khi ngồi dưới một tán cây xoài sẻ sau vườn, nơi má tôi phơi áo, con mèo nằm duỗi mình trên bậu cửa và tuổi thơ tôi trôi qua như một dòng nước mát lành.

Kỷ niệm khó quên

Kỷ niệm khó quên

(GLO)- Cũng đã nhiều lần, tôi được tham dự những buổi giao lưu giữa tác giả với bạn đọc qua các chương trình nghe nói chuyện thơ, đêm thơ-nhạc, buổi ra mắt tác phẩm mới, giới thiệu tác giả-tác phẩm do Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh tổ chức.

Những mùa sen

Những mùa sen

(GLO)- Tôi có một thời thơ ấu sống bên đầm sen Đồng Tháp Mười. Những buổi chiều mùa hạ, các anh chị chèo chiếc xuồng nhỏ đưa tôi ra một đầm nước mênh mông với ngập tràn màu sen hồng chấp chới, ngan ngát hương thơm.

Khi phố mùa hoa

Khi phố mùa hoa

(GLO)- Nơi nắng mưa chia 2 mùa rõ rệt, giao của mùa là những phố màu hoa. Không còn gió se mát hanh hao trên nền trời xanh ngắt, cái nóng oi hầm bắt đầu cho một ngày như sớm hơn thường lệ. 

Bước chậm, thở sâu

Bước chậm, thở sâu

(GLO)- Người xưa có câu: “Dục tốc bất đạt” (nghĩa là nếu muốn nhanh chóng thành công mà lại nóng vội thì sẽ không đạt kết quả). Còn bây giờ, mọi người thường bảo nhau, muốn nhanh thì phải từ từ.

Ru ta dịu dàng

Ru ta dịu dàng

(GLO)- Hôm đi tập huấn chuyên môn, tôi gặp lại Mây, cô bạn chung phòng ký túc xá hồi đại học. Suốt buổi hàn huyên, Mây cứ đăm đăm nhìn tôi, đôi mắt nói nhiều hơn cả những lời tâm sự.

Lưu bút học trò

Lưu bút học trò

(GLO)-Tháng 5, nắng bắt đầu rót mật lên từng kẽ lá. Màu nắng ấm nồng như lời thì thầm của thời gian, nhắc nhở chúng tôi rằng, ngày chia tay thầy cô, bè bạn đang đến thật gần. Trong lòng mỗi chúng tôi, dường như có một khoảng trống dần mở ra, khoảng trống của bao điều chưa kịp nói, chưa kịp làm.

Rau dại quê nhà

Rau dại quê nhà

(GLO)- Mùa nào thức nấy, vùng nào rau ấy, không chỉ những bữa cơm trên rẫy, dưới đồng mà dường như bữa cơm nào của tuổi thơ chúng tôi cũng không thiếu mớ rau dại.

Năm tháng học trò

Năm tháng học trò

(GLO)- Mỗi độ hè về, khi những tia nắng tràn ngập trên sân trường cũng là lúc những chùm phượng vĩ bắt đầu cháy đỏ một góc trời. Phượng không chỉ là loài hoa báo hiệu mùa hè mà còn là biểu tượng bất diệt của tuổi học trò-cái tuổi ngây thơ, vụng dại nhưng đầy ắp yêu thương và khát vọng.

Tiếng ve gọi hè

Tiếng ve gọi hè

(GLO)- Ai cũng từng trải qua những ngày cắp sách đến trường, cũng từng háo hức đợi tiếng ve gọi hè sang, từng bâng khuâng trước những cánh hoa phượng vĩ đầu mùa.

Vừa vặn sống

Vừa vặn sống

(GLO)- Thỉnh thoảng, trong một buổi sớm mai, nếu không phải bận bịu quá với công việc, tôi thường ngồi bên vỉa hè, dưới một gốc thông.

Gia tài của cha

Gia tài của cha

(GLO)- Hoài niệm về ký ức quãng đời sống cùng cha mẹ, anh chị em chúng tôi thường nhắc đến gia tài của cha-di sản truyền thế hệ, chất keo kết dính tình thủ túc dường như chẳng có nỗi buồn.

null