Chuyện người Jrai xã Gào bảo tồn cồng chiêng

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Nhiều năm qua, nhiều hộ gia đình người Jrai ở xã Gào, TP. Pleiku đã tích cực gìn giữ các bộ cồng chiêng truyền thống của dân tộc mình. Từ việc làm này, đã góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa tại địa phương.
Ông Puih Bé bày biện một số cồng chiêng quý của gia đình trước hiên nhà để cùng chiêm ngưỡng. Ảnh: R.H
Ông Puih Bé bày biện một số cồng chiêng quý của gia đình trước hiên nhà để cùng chiêm ngưỡng. Ảnh: R.H

Khi biết chúng tôi đến nhà “mục sở thị” các bộ cồng chiêng, ông Puih Bé (SN 1941, trú tại làng A) nhanh nhẹn bày biện một số cồng chiêng quý của gia đình trước hiên nhà để cùng chiêm ngưỡng. Hiện nay, gia đình ông Bé sở hữu 2 bộ cồng chiêng (40 chiếc). Gia đình này được coi là một trong ít hộ có nhiều cồng chiêng trong làng.

Ông Bé thổ lộ: Thời trai trẻ, ông rất mê cồng chiêng, mỗi khi nghe người già trong làng đánh cồng chiêng ông đều tìm đến và học hỏi họ cách diễn tấu. Thấy ông mê đắm, thích thú, người lớn hướng dẫn chỉ dạy. Sau đó, ông thành thạo diễn tấu loại nhạc cụ này với nhiều bài truyền thống của dân tộc mình.

Không dừng lại ở đó, ngoài 1 bộ cồng chiêng của cha mẹ để lại, ông đã bán 3 con bò, 1 con heo và hơn 1 tạ lúa để mua thêm 1 bộ cồng chiêng khác. Có cồng chiêng mới, ông thường xuyên cùng đám thanh-thiếu niên trong làng tập luyện để nâng cao kỹ năng.

Năm 1960, thực hiện nghĩa vụ thiêng liêng với Tổ quốc, ông gác lại chuyện riêng rồi lên đường nhập ngũ và tham gia chiến đấu tại chiến trường Tây Nguyên. Ngày đó, toàn bộ cồng chiêng ông để lại cho bố mẹ mình cất giữ, trông coi. Sau khi đất nước thống nhất, ông về làng lập gia đình và tiếp tục đánh cồng chiêng phục vụ đời sống. Đồng thời, dẫn dắt người trẻ trong làng học đánh cồng chiêng để lưu giữ bản sắc văn hóa dân tộc mình.

“Nhiều lần người ta hỏi mua 2 bộ cồng chiêng của gia đình nhưng tôi nhất quyết không bán. Bây giờ, dù tuổi cao, sức khỏe đã suy giảm và không thường xuyên đánh cồng chiêng nữa nhưng các bộ cồng chiêng này tôi cho dân làng mượn để phục vụ công việc chung. Tôi cũng nhắc nhở mọi người phải trông coi cẩn thận, không được để cồng chiêng hư hỏng, tránh mất mát”-ông Bé bày tỏ.

Cũng theo ông Bé: Cồng chiêng được dân làng xem là vật quý trong nhà. Bởi vậy, gia đình nào sở hữu nhiều cồng chiêng được xem là giàu có, dân làng nể nang. Ngày xưa, nhiều hộ trong làng đều có 1-3 bộ cồng chiêng. Tuy nhiên, do một số gia đình đem bán và bị kẻ gian đánh cắp nên số lượng cồng chiêng trong làng đã ít dần. Để bảo tồn cồng chiêng, tôi thường xuyên tuyên truyền, nhắc nhở người dân trong làng gìn giữ các bộ cồng chiêng. Nhờ vậy, hiện nay, người dân làng A vẫn còn lưu giữ 22 bộ cồng chiêng.

Phó Chủ tịch UBND xã Gào Puih Lêr (bìa trái) kiểm đếm cồng chiêng của gia đình ông Puih Bé. Ảnh: R.H
Phó Chủ tịch UBND xã Gào Puih Lêr (bìa trái) kiểm đếm cồng chiêng của gia đình ông Puih Bé. Ảnh: R.H

Tương tự, hàng chục năm nay, gia đình ông Siu Yê (SN 1963, cùng trú làng A) cũng gìn giữ cẩn thận 1 bộ cồng chiêng 17 chiếc của bố mẹ để lại. Với ông, bộ cồng chiêng này không chỉ là kỷ vật quý giá của bố mẹ mà còn là chứa đựng yếu tố tâm linh, phục vụ các nghi lễ của cộng đồng nên ông rất trân quý và bảo quản thật tốt.

“Cồng chiêng phục vụ tất cả sự kiện vui, buồn của dân làng. Trước đây, sau khi người thân trong gia đình qua đời, cùng với việc đốt heo, bò và chôn cất những tư trang hàng ngày của người mất, những hộ gia đình người Jrai có cồng chiêng còn đem bỏ 1-2 chiếc cồng chiêng để chôn cùng, việc làm này gây nhiều lãng phí. Bởi vậy, hiện nay, tập tục này bà con đã từ bỏ và không còn thực hiện nữa”-ông Yê cho hay.

Ông Siu Yê lau chùi cồng chiêng của gia đình mình. Ảnh: R.H
Ông Siu Yê lau chùi cồng chiêng của gia đình mình. Ảnh: R.H

Trao đổi với P.V, ông Puih Lêr-Phó Chủ tịch UBND xã Gào thông tin: Toàn xã có 1.187 hộ với 5.385 khẩu tại 7 thôn, làng. Hiện, xã có 39 bộ cồng chiêng, trong đó, tập trung nhiều nhất là làng A với 22 bộ cồng chiêng; làng D 10 bộ; làng B 5 bộ. Đến nay, xã có 4 đội cồng chiêng.

“Bà con sử dụng cồng chiêng vào các dịp lễ bỏ mả, hiếu hỉ và tham gia các sự kiện do địa phương tổ chức. “Tre già, măng mọc”, các nghệ nhân, người già trong làng cũng thường xuyên truyền dạy cho giới trẻ đánh cồng chiêng, múa xoang. Để bảo tồn văn hóa cồng chiêng, xã cũng bố trí kinh phí phù hợp cho Trung tâm học tập cộng đồng của xã để tổ chức truyền dạy cồng chiêng”-ông Lêr cho biết thêm.

Có thể bạn quan tâm

Hòa điệu cùng tình yêu nghệ thuật múa

Cặp đôi nghệ sĩ Nguyễn Cơ-Hồng Mai: Hòa điệu cùng tình yêu nghệ thuật múa

(GLO)- Cùng sinh năm rồng (1988) và lớn lên với tình yêu dành cho từng nhịp vũ đạo, Nguyễn Văn Cơ và Trần Thị Hồng Mai-hai nghệ sĩ trưởng thành từ Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San trở thành cặp đôi hiếm hoi của làng múa ở cao nguyên Pleiku, luôn song hành cả trên sân khấu và trong đời sống.

Vệt nắng

Vệt nắng

Chiều nào cũng vậy, gã lọc cọc đạp chiếc xe già nua, bánh trước lỏng lẻo hơi lệch sang bên phải, cứ thế khật khưỡng đi trên con đường dẫn về phía công viên.

Đoàn viên xã Tuy Phước đang kiểm tra sách. Ảnh: Ủy ban MTTQ Việt Nam xã Tuy Phước

Xã Tuy Phước phát động xây dựng “Tủ sách hy vọng”

(GLO)- Từ ngày 20 đến 22-7, Ủy ban MTTQ Việt Nam xã Tuy Phước (tỉnh Gia Lai) phát động xây dựng mô hình “Tủ sách hy vọng”. Đây là hoạt động nhằm thiết thực chào mừng Đại hội Đảng bộ xã lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025 - 2030 (dự kiến diễn ra trong tháng 8-2025).

Ngọn đèn nhỏ bên khung cửa

Ngọn đèn nhỏ bên khung cửa

(GLO)- Chồng tôi nhận quyết định chuyển công tác vào một sáng cuối tháng Năm, khi sương vẫn còn giăng mờ trên những con dốc quen thuộc của phố núi Pleiku. Tin anh phải xuống Quy Nhơn theo diện hợp nhất 2 tỉnh không bất ngờ.

Bảo vật quốc gia ngai vua triều Nguyễn đặt tại Điện Thái Hòa, Đại Nội Huế.

Phục chế ngai vàng triều Nguyễn: Trả lại nguyên trạng năm 2015, đảm bảo đúng tinh thần bảo vật quốc gia

(GLO)-Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) vừa có văn bản chính thức góp ý kế hoạch phục chế ngai vua triều Nguyễn, bảo vật quốc gia bị phá hoại hồi tháng 5 - 2025 tại điện Thái Hòa, yêu cầu phục hồi hiện trạng "gần giống nhất" so với năm 2015, thời điểm hiện vật được lập hồ sơ công nhận.

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

(GLO)- Vở diễn Trò chơi của quỷ do Ðoàn ca kịch bài chòi Bình Ðịnh (thuộc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Gia Lai) dàn dựng vừa giành huy chương đồng tại Liên hoan Nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc về “Hình tượng người chiến sĩ Công an nhân dân” lần thứ V-năm 2025.

Thăm “rừng tượng” làng Kép 1

Thăm “rừng tượng” làng Kép 1

(GLO)- Tồn tại qua nhiều thế hệ, khu nhà mồ làng Kép 1 (xã Ia Ly, tỉnh Gia Lai) là một trong những điểm đến của người dân và du khách khi muốn tìm hiểu về văn hóa của đồng bào Jrai. Cũng bởi nơi này có một “rừng tượng” được tạc từ đôi bàn tay khéo léo của các nghệ nhân trong làng.

null