Tiếng chày giã gạo buổi hoàng hôn

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Những năm cuối của thế kỷ trước, mỗi lần có dịp về làng, tôi đều nghe thậm thịch nhịp chày giã gạo.

Khi nắng mỏng dần từng lớp, hoàng hôn chớm thoa son trên những dãy núi xa mờ, cái âm thanh trầm ấm, định hình vào mỗi cuối ngày nghe gợi lên một nhịp sống thật thanh bình, ấm áp mà ta dường như khó nghe thấy ở nơi đâu.

Việc giã gạo được giao phó cho phụ nữ, gần như không thấy đàn ông tham gia bao giờ. Ảnh minh họa: Minh Châu

Việc giã gạo được giao phó cho phụ nữ, gần như không thấy đàn ông tham gia bao giờ. Ảnh minh họa: Minh Châu

Đó là những ngày mà cây lúa rẫy hãy còn miên man trên mỗi thung đồi. Khác với người Kinh có thói quen giã gạo dự trữ cho nhiều ngày, đồng bào dân tộc thiểu số thường chỉ giã vừa đủ dùng mỗi bữa hoặc trong ngày. Việc giã gạo được giao phó cho phụ nữ, gần như không thấy đàn ông tham gia bao giờ. Để có hạt gạo, trong khi người Kinh phải viện đủ bộ “đồ nghề” lỉnh kỉnh, nào cối xay, cối giã, dần, sàng, nia, mẹt thì với đồng bào chỉ cần cối, chày và 1 chiếc mẹt là đủ. Chày được chế tác đơn giản đã đành, chiếc cối giã cũng thô mộc không kém. Nó chỉ gồm một khúc cây bằng loại gỗ cứng, có thể là trắc hoặc cà chít, dài khoảng 50-60 cm, đường kính chừng 30-40 cm cắt ra. Người ta dùng rìu khoét 1 lỗ hình tròn rồi dùng dao nhọn chuốt lại cho nhẵn, vậy là đã có 1 chiếc cối giã. Có thể nói đây là những dụng cụ gắn bó trọn đời với người phụ nữ. Và có lẽ cũng vì thế mà khi người con gái ra ở riêng, cối chày cũng nằm trong số của cải được đem chia.

Có những khoảng thời gian, vì cuộc sống còn nhiều khó khăn, vất vả nên nhịp chày giã gạo cũng lúc nhặt lúc thưa, theo mùa. Mỗi chiều nghe tiếng chày thưa hẳn đi là người ta biết bà con dân làng đang trong những ngày giáp hạt. Còn khi tiếng chày vang lên thậm thịch, rộn ràng trước mỗi sân nhà chính là lúc làng đang vào mùa thu hoạch. Về làng vào những ngày này, tôi như cũng vui lây với không khí no ấm của dân làng.

Sau 1 ngày như thiêm thiếp ngủ dưới cái nắng đầu mùa mỏng manh giăng mắc, tiếng chày giã gạo bỗng làm bừng thức vũ điệu của hoàng hôn. Nghe âm thanh quen thuộc vừa cất lên, đàn heo béo tròn đã kéo đến chạy quanh cối gạo. Khói bếp vờn xanh rì trên mỗi mái tranh quyện với hương gạo mới nồng nàn quánh vào khứu giác. Đây cũng là thời điểm mà tôi nghe được những tiếng chào mời đổi chác. Kẹo, bánh đa, bánh rán… toàn những thứ hấp dẫn trẻ con và cả người lớn nữa. Không có tiền mặt, tất cả đều là “hàng đổi hàng”. Một lon gạo là 5 chiếc kẹo chanh hoặc 2 chiếc bánh đa nướng hoặc 4 chiếc bánh rán nhỏ… Chẳng ai tiếc, chẳng ai suy tính thiệt hơn. Dường như ai cũng thả tự do cái nhu cầu hưởng thụ của mình trong mùa no đủ, dù có thể chỉ vài tháng sau mùa suốt lúa không ít nhà phải ăn củ mì, củ mài thay cơm.

Mới đó mà nhịp chày giã gạo ở các buôn làng bây giờ gần như đã lùi vào dĩ vãng. Mỗi làng bây giờ ít ra cũng đã có mỗi chiếc máy xay xát làm dịch vụ. Máy móc thay thế cho nỗi nhọc nhằn của con người nhưng cũng làm mất đi cái âm thanh trầm ấm, cái nhịp điệu quen thuộc của mỗi buôn làng trong mỗi hoàng hôn. Tôi lại chợt bâng khuâng nhớ mùa lúa rẫy, nhớ cái màu vàng miên man trên thung đồi; nhớ nhịp chày uyển chuyển của những thiếu nữ bên cối gạo mà thuở ấy chưa ai nghĩ rằng có một ngày rồi sẽ mất đi.

Có thể bạn quan tâm

Mùa mận Tết Độc lập

Mùa mận Tết Độc lập

(GLO)- Trời chuyển nắng. Mấy cây mận trước sân đã chi chít nụ lu lú. Vài cành đong đưa rưng rưng gió, khiến nụ hoa cứ e ấp mãi chẳng muốn căng bung. Thanh tựa cửa trông ra, thở ra một hơi dài như muốn tuôn theo cái nồng rực, bức bối.

Khán giả Gia Lai xúc động với “Mưa đỏ”

Khán giả Gia Lai xúc động với “Mưa đỏ”

(GLO)-Trong dịp nghỉ lễ Quốc khánh năm nay, tại một số rạp chiếu phim trên địa bàn tỉnh, nhiều khán giả xếp hàng dài chờ mua vé để xem phim "Mưa đỏ". Nhiều suất chiếu nhanh chóng kín chỗ, phản ánh sức hút đặc biệt của tác phẩm này chỉ sau thời gian ngắn ra mắt. 

Bền bỉ với hành trình đọc sách

Bền bỉ với hành trình đọc sách

(GLO)- Các cuộc thi khuyến đọc trên địa bàn tỉnh Gia Lai vừa tổ chức tổng kết và trao giải. Câu chuyện của các cá nhân, tập thể tham gia cuộc thi đã một lần nữa khẳng định, đọc là một hành trình dài cần tính kiên trì, bền bỉ để từ đó lặng lẽ tích lũy tri thức và trưởng thành.

Phố biển Gia Lai ngân vang nhịp cồng chiêng

Phố biển Gia Lai ngân vang nhịp cồng chiêng

(GLO)- Từ ngày 29-8 đến ngày 1-9, Đội cồng chiêng làng Pleiku Roh (phường Diên Hồng, tỉnh Gia Lai) có mặt tại phường Quy Nhơn để tham gia lễ hội “Tinh hoa đại ngàn - biển xanh hội tụ” năm 2025. Phố biển Gia Lai ngân vang nhịp cồng chiêng cùng vòng xoang nối dài.

Chương trình nghệ thuật đặc sắc '80 năm hành trình Độc lập-Tự do-Hạnh phúc'

Chương trình nghệ thuật đặc sắc '80 năm hành trình Độc lập-Tự do-Hạnh phúc'

Chương trình nghệ thuật quốc gia đặc biệt “80 năm hành trình Độc lập-Tự do-Hạnh phúc” sẽ diễn ra vào 20 giờ ngày 1/9 tại Sân vận động quốc gia Mỹ Đình, Hà Nội. Chương trình do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chỉ đạo, Nhà hát Nhạc Vũ Kịch Việt Nam phối hợp các đơn vị nghệ thuật thực hiện.

Các nghệ nhân làng Pleiku Róh trình diễn cồng chiêng trong Lễ hội đường phố. Ảnh: Nguyễn Dũng

Đại ngàn và phố biển Gia Lai chung nhịp lễ hội Quốc khánh

(GLO)-Không khí Quốc khánh 2-9 tràn ngập khắp nhiều nơi ở Gia Lai, mang đến bức tranh lễ hội sôi động, rực rỡ sắc màu. Từ âm vang cồng chiêng đại ngàn đến những màn trình diễn văn hóa, nghệ thuật cuốn hút, tất cả hòa quyện, tạo nên ngày hội của niềm vui, tình yêu quê hương và khát vọng vươn lên.

Đoạn Trường Lũy thuộc địa phận tỉnh Gia Lai dài hơn 14,4 km, kéo dài từ phường Hoài Nhơn Bắc đến các xã An Lão, An Hòa. Ảnh: Ngọc Nhuận

Khảo sát thực địa di tích Trường Lũy tỉnh Gia Lai

(GLO)- Ngày 24-8, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tổ chức đoàn khảo sát thực địa tại di tích Trường Lũy tỉnh Gia Lai. Tham gia đoàn khảo sát có các chuyên gia, nhà khoa học, nhà nghiên cứu đến từ Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ.

Mùa thơm

Mùa thơm

(GLO)- Đang là những ngày đất trời ở trong mùa thơm tròn đầy, thi vị. Ruộng đồng thơm màu nắng. Khu vườn thơm giọt mưa. Và còn nữa - nét hương quyến rũ của cốm tươi màu lúa non, của quả hồng vừa chín, của trái thị ươm vàng heo may... tạo nên những thức quà riêng có của mùa thu.

Dấu tích người Kinh xưa ở Tây Sơn thượng đạo

Dấu tích người Kinh xưa ở Tây Sơn thượng đạo

(GLO)- Nằm trên vùng đất ven sông Ba, đình An Khê và đình Cửu An (thuộc quần thể Khu di tích quốc gia đặc biệt Tây Sơn thượng đạo) là những chứng tích hiếm hoi về sự hiện diện của cộng đồng người Kinh trên vùng đất cao nguyên Gia Lai từ thế kỷ XVII - XVIII.

Đồng đội

Đồng đội

(GLO)- Cả nhà không yên tâm khi bố quyết định theo đoàn Cựu chiến binh về Quảng Trị thăm lại chiến trường xưa. Bố vừa trải qua một đợt điều trị dài vì thoái hóa khớp, đầu gối đau nhức, đi lại rất khó khăn.

null