Chuyện người Jrai xã Gào bảo tồn cồng chiêng

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Nhiều năm qua, nhiều hộ gia đình người Jrai ở xã Gào, TP. Pleiku đã tích cực gìn giữ các bộ cồng chiêng truyền thống của dân tộc mình. Từ việc làm này, đã góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa tại địa phương.
Ông Puih Bé bày biện một số cồng chiêng quý của gia đình trước hiên nhà để cùng chiêm ngưỡng. Ảnh: R.H
Ông Puih Bé bày biện một số cồng chiêng quý của gia đình trước hiên nhà để cùng chiêm ngưỡng. Ảnh: R.H

Khi biết chúng tôi đến nhà “mục sở thị” các bộ cồng chiêng, ông Puih Bé (SN 1941, trú tại làng A) nhanh nhẹn bày biện một số cồng chiêng quý của gia đình trước hiên nhà để cùng chiêm ngưỡng. Hiện nay, gia đình ông Bé sở hữu 2 bộ cồng chiêng (40 chiếc). Gia đình này được coi là một trong ít hộ có nhiều cồng chiêng trong làng.

Ông Bé thổ lộ: Thời trai trẻ, ông rất mê cồng chiêng, mỗi khi nghe người già trong làng đánh cồng chiêng ông đều tìm đến và học hỏi họ cách diễn tấu. Thấy ông mê đắm, thích thú, người lớn hướng dẫn chỉ dạy. Sau đó, ông thành thạo diễn tấu loại nhạc cụ này với nhiều bài truyền thống của dân tộc mình.

Không dừng lại ở đó, ngoài 1 bộ cồng chiêng của cha mẹ để lại, ông đã bán 3 con bò, 1 con heo và hơn 1 tạ lúa để mua thêm 1 bộ cồng chiêng khác. Có cồng chiêng mới, ông thường xuyên cùng đám thanh-thiếu niên trong làng tập luyện để nâng cao kỹ năng.

Năm 1960, thực hiện nghĩa vụ thiêng liêng với Tổ quốc, ông gác lại chuyện riêng rồi lên đường nhập ngũ và tham gia chiến đấu tại chiến trường Tây Nguyên. Ngày đó, toàn bộ cồng chiêng ông để lại cho bố mẹ mình cất giữ, trông coi. Sau khi đất nước thống nhất, ông về làng lập gia đình và tiếp tục đánh cồng chiêng phục vụ đời sống. Đồng thời, dẫn dắt người trẻ trong làng học đánh cồng chiêng để lưu giữ bản sắc văn hóa dân tộc mình.

“Nhiều lần người ta hỏi mua 2 bộ cồng chiêng của gia đình nhưng tôi nhất quyết không bán. Bây giờ, dù tuổi cao, sức khỏe đã suy giảm và không thường xuyên đánh cồng chiêng nữa nhưng các bộ cồng chiêng này tôi cho dân làng mượn để phục vụ công việc chung. Tôi cũng nhắc nhở mọi người phải trông coi cẩn thận, không được để cồng chiêng hư hỏng, tránh mất mát”-ông Bé bày tỏ.

Cũng theo ông Bé: Cồng chiêng được dân làng xem là vật quý trong nhà. Bởi vậy, gia đình nào sở hữu nhiều cồng chiêng được xem là giàu có, dân làng nể nang. Ngày xưa, nhiều hộ trong làng đều có 1-3 bộ cồng chiêng. Tuy nhiên, do một số gia đình đem bán và bị kẻ gian đánh cắp nên số lượng cồng chiêng trong làng đã ít dần. Để bảo tồn cồng chiêng, tôi thường xuyên tuyên truyền, nhắc nhở người dân trong làng gìn giữ các bộ cồng chiêng. Nhờ vậy, hiện nay, người dân làng A vẫn còn lưu giữ 22 bộ cồng chiêng.

Phó Chủ tịch UBND xã Gào Puih Lêr (bìa trái) kiểm đếm cồng chiêng của gia đình ông Puih Bé. Ảnh: R.H
Phó Chủ tịch UBND xã Gào Puih Lêr (bìa trái) kiểm đếm cồng chiêng của gia đình ông Puih Bé. Ảnh: R.H

Tương tự, hàng chục năm nay, gia đình ông Siu Yê (SN 1963, cùng trú làng A) cũng gìn giữ cẩn thận 1 bộ cồng chiêng 17 chiếc của bố mẹ để lại. Với ông, bộ cồng chiêng này không chỉ là kỷ vật quý giá của bố mẹ mà còn là chứa đựng yếu tố tâm linh, phục vụ các nghi lễ của cộng đồng nên ông rất trân quý và bảo quản thật tốt.

“Cồng chiêng phục vụ tất cả sự kiện vui, buồn của dân làng. Trước đây, sau khi người thân trong gia đình qua đời, cùng với việc đốt heo, bò và chôn cất những tư trang hàng ngày của người mất, những hộ gia đình người Jrai có cồng chiêng còn đem bỏ 1-2 chiếc cồng chiêng để chôn cùng, việc làm này gây nhiều lãng phí. Bởi vậy, hiện nay, tập tục này bà con đã từ bỏ và không còn thực hiện nữa”-ông Yê cho hay.

Ông Siu Yê lau chùi cồng chiêng của gia đình mình. Ảnh: R.H
Ông Siu Yê lau chùi cồng chiêng của gia đình mình. Ảnh: R.H

Trao đổi với P.V, ông Puih Lêr-Phó Chủ tịch UBND xã Gào thông tin: Toàn xã có 1.187 hộ với 5.385 khẩu tại 7 thôn, làng. Hiện, xã có 39 bộ cồng chiêng, trong đó, tập trung nhiều nhất là làng A với 22 bộ cồng chiêng; làng D 10 bộ; làng B 5 bộ. Đến nay, xã có 4 đội cồng chiêng.

“Bà con sử dụng cồng chiêng vào các dịp lễ bỏ mả, hiếu hỉ và tham gia các sự kiện do địa phương tổ chức. “Tre già, măng mọc”, các nghệ nhân, người già trong làng cũng thường xuyên truyền dạy cho giới trẻ đánh cồng chiêng, múa xoang. Để bảo tồn văn hóa cồng chiêng, xã cũng bố trí kinh phí phù hợp cho Trung tâm học tập cộng đồng của xã để tổ chức truyền dạy cồng chiêng”-ông Lêr cho biết thêm.

Có thể bạn quan tâm

Đoạn Trường Lũy thuộc địa phận tỉnh Gia Lai dài hơn 14,4 km, kéo dài từ phường Hoài Nhơn Bắc đến các xã An Lão, An Hòa. Ảnh: Ngọc Nhuận

Khảo sát thực địa di tích Trường Lũy tỉnh Gia Lai

(GLO)- Ngày 24-8, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tổ chức đoàn khảo sát thực địa tại di tích Trường Lũy tỉnh Gia Lai. Tham gia đoàn khảo sát có các chuyên gia, nhà khoa học, nhà nghiên cứu đến từ Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ.

Mùa thơm

Mùa thơm

(GLO)- Đang là những ngày đất trời ở trong mùa thơm tròn đầy, thi vị. Ruộng đồng thơm màu nắng. Khu vườn thơm giọt mưa. Và còn nữa - nét hương quyến rũ của cốm tươi màu lúa non, của quả hồng vừa chín, của trái thị ươm vàng heo may... tạo nên những thức quà riêng có của mùa thu.

Dấu tích người Kinh xưa ở Tây Sơn thượng đạo

Dấu tích người Kinh xưa ở Tây Sơn thượng đạo

(GLO)- Nằm trên vùng đất ven sông Ba, đình An Khê và đình Cửu An (thuộc quần thể Khu di tích quốc gia đặc biệt Tây Sơn thượng đạo) là những chứng tích hiếm hoi về sự hiện diện của cộng đồng người Kinh trên vùng đất cao nguyên Gia Lai từ thế kỷ XVII - XVIII.

Đồng đội

Đồng đội

(GLO)- Cả nhà không yên tâm khi bố quyết định theo đoàn Cựu chiến binh về Quảng Trị thăm lại chiến trường xưa. Bố vừa trải qua một đợt điều trị dài vì thoái hóa khớp, đầu gối đau nhức, đi lại rất khó khăn.

Đằng sau bộ ảnh vừa đoạt giải Bạc của NSNA Đào Tiến Đạt

Đằng sau bộ ảnh vừa đoạt giải Bạc của NSNA Đào Tiến Đạt

(GLO)- Mới đây, bộ ảnh “Cổ tích thời hiện đại” (The fairy tale of modern) của Nghệ sĩ Nhiếp ảnh (NSNA) Đào Tiến Đạt đoạt Giải Bạc tại cuộc thi ảnh quốc tế Nexus International Photography Awards 2025 (NIPA). Bộ ảnh là câu chuyện về nghị lực sống và tình bạn trong cuộc đời nhà thơ Nguyễn Ngọc Hưng.

Lan tỏa văn hóa đọc

Lan tỏa văn hóa đọc đến buôn làng vùng sâu

(GLO)- Cuộc thi “Giới thiệu sách trực tuyến” năm 2025 do Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai tổ chức thu hút nhiều cá nhân là người đồng bào dân tộc thiểu số tham gia. Bằng tình yêu với sách, họ đã góp phần lan tỏa văn hóa đọc đến buôn làng vùng sâu.

Chạm vào thế giới trẻ thơ...

Chạm vào thế giới trẻ thơ...

(GLO)- Từ ống kính nhiếp ảnh, nét cọ hội họa, câu chữ văn chương đến giai điệu âm nhạc, nhiều nghệ sĩ ở Gia Lai đang lặng lẽ gìn giữ, khơi gợi, ươm hạt giống tâm hồn cho thế giới tuổi thơ; đồng thời, gửi gắm thông điệp về sự kết nối, về trách nhiệm của người lớn trước “tuổi thơ đang mất dần”.

Thân thương bột mì nhứt khuấy

Thân thương bột mì nhứt khuấy

(GLO)- Muộn chiều, người bạn quê Phù Cát (tỉnh Gia Lai) rủ tôi sang nhà chơi rồi hai đứa cùng nhau làm món bột mì nhứt khuấy. Với bạn, đây là thức món dân dã, thân thương của quê hương, gắn liền với tuổi thơ bao lớp người xứ Nẫu. 

Giải Booker 2025: Danh sách đề cử đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm

Giải Booker 2025: Danh sách đề cử đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm

(GLO)-Danh sách đề cử của Giải Booker 2025 danh giá mới được công bố, trong đó có 13 tác phẩm của các tác giả đến từ nhiều quốc gia khác nhau, cũng như sự cân bằng về tỷ lệ nam - nữ và sự đan xen giữa tên tuổi cũ và mới. Điều này cho thấy sự đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm của giải thưởng này.

null