(GLO)- Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024, có hiệu lực từ ngày 1-1-2026, đánh dấu bước chuyển quan trọng trong tư duy xử lý người chưa thành niên phạm tội theo hướng đề cao giáo dục, phòng ngừa và phục hồi.
Phóng viên Báo và phát thanh, truyền hình Gia Lai đã có cuộc phỏng vấn luật sư Lê Thành Trung-Giám đốc Trung tâm Trợ giúp pháp lý tỉnh về những điểm mới của Luật.
* Thưa ông, Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 có nhiều điểm mới so với các quy định trước đây. Ông có thể khái quát tinh thần cốt lõi của Luật, đặc biệt là nguyên tắc xử lý lấy giáo dục làm trọng tâm đối với người chưa thành niên (NCTN) phạm tội?
Luật sư Lê Thành Trung-Giám đốc Trung tâm trợ giúp pháp lý tỉnh.
- Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024 gồm 10 chương, 179 điều với điểm nhấn là chuyển mạnh từ tư duy “xử lý để trừng phạt” sang “xử lý vì giáo dục, phòng ngừa và phục hồi”.
Nếu trước đây, việc xử lý NCTN phạm tội vẫn chịu ảnh hưởng nhất định của cách tiếp cận hình sự truyền thống thì Luật mới đã xác lập rõ nguyên tắc: Giáo dục, giúp đỡ là mục tiêu hàng đầu, trừng phạt chỉ là biện pháp cuối cùng.
Luật khẳng định NCTN phạm tội là đối tượng đặc thù, chưa hoàn thiện về thể chất, tâm sinh lý và nhận thức pháp luật, dễ bị tác động bởi môi trường sống, gia đình và xã hội. Vì vậy, việc xử lý không nhằm trả giá cho hành vi vi phạm mà hướng tới giúp các em nhận thức đúng sai, sửa chữa lỗi lầm, tránh tái phạm và phát triển lành mạnh.
Tinh thần này được thể hiện xuyên suốt từ nguyên tắc xử lý, thẩm quyền, trình tự tố tụng đến hệ thống các biện pháp áp dụng. Đặc biệt, Luật yêu cầu các cơ quan tiến hành tố tụng đặt lợi ích tốt nhất của NCTN lên hàng đầu, hạn chế tối đa việc gây tổn thương về tâm lý, danh dự và tương lai của các em trong quá trình xử lý vụ việc.
Điều này phù hợp với các chuẩn mực quốc tế mà Việt Nam là thành viên, đồng thời đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong công tác phòng ngừa tội phạm ở lứa tuổi vị thành niên hiện nay.
* Luật ưu tiên áp dụng các biện pháp xử lý chuyển hướng, hạn chế hình phạt tù đối với NCTN phạm tội. Ông đánh giá thế nào về ý nghĩa và tác động của quy định này trong thực tiễn, thưa ông?
- Đây là một trong những điểm mới rất đáng chú ý của Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024. Theo Điều 36, Luật quy định 12 biện pháp xử lý chuyển hướng như: Khiển trách, xin lỗi bị hại, bồi thường thiệt hại, quản thúc tại gia đình, hạn chế khung giờ đi lại, tham gia chương trình giáo dục, phục hồi hành vi… Đây đều là những biện pháp mang tính giáo dục, phục hồi, giúp NCTN nhận thức sai phạm mà không bị tách khỏi môi trường gia đình, nhà trường và xã hội.
Thực tế cho thấy, nhiều trường hợp NCTN phạm tội xuất phát từ nhận thức pháp luật hạn chế, hoàn cảnh gia đình thiếu sự quan tâm hoặc bị lôi kéo, dụ dỗ. Nếu áp dụng hình phạt tù quá sớm sẽ dễ dẫn đến hệ lụy lâu dài như gián đoạn học tập, mặc cảm xã hội, thậm chí làm gia tăng nguy cơ tái phạm. Vì vậy, việc chỉ áp dụng hình phạt khi các biện pháp chuyển hướng không hiệu quả là rất tiến bộ.
Ngay cả trong trường hợp buộc phải áp dụng hình phạt, Luật cũng quy định chặt chẽ, bảo đảm tính nhân đạo. Theo Điều 115, chỉ cho phép áp dụng 4 loại hình phạt đối với NCTN phạm tội gồm: Cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ và tù có thời hạn; tuyệt đối không áp dụng tù chung thân hoặc tử hình. Đặc biệt, Điều 119 quy định cụ thể mức trần hình phạt tù đối với từng nhóm tuổi, thấp hơn rất nhiều so với người đã thành niên.
Những quy định này không làm giảm tính nghiêm minh của pháp luật mà giúp việc xử lý đúng đối tượng, đúng mức độ, bảo đảm công bằng và hiệu quả phòng ngừa tội phạm lâu dài.
Quang cảnh phiên tòa xét xử tội giết người và gây rối trật tự công cộng xảy ra tại xã Vân Canh trong đó có một số bị cáo là người chưa thành niên. Ảnh: K.A
* Thưa ông, Luật cũng nhấn mạnh trách nhiệm của gia đình, nhà trường, cơ quan tư pháp và toàn xã hội trong việc xử lý, giáo dục NCTN vi phạm pháp luật. Từ thực tiễn công tác trợ giúp pháp lý, ông đánh giá vai trò của các chủ thể này như thế nào để Luật được triển khai hiệu quả?
- Luật mới được xác lập cách tiếp cận toàn diện, coi giáo dục, phòng ngừa và tái hòa nhập là trách nhiệm chung của gia đình, nhà trường, cơ quan tư pháp và toàn xã hội, chứ không chỉ riêng các cơ quan tiến hành tố tụng. Đây là điểm mới quan trọng, tạo nền tảng để việc xử lý NCTN vi phạm pháp luật đạt hiệu quả bền vững.
Trong đó, gia đình giữ vai trò nền tảng, trực tiếp quản lý, giáo dục và giám sát NCTN khi áp dụng các biện pháp xử lý chuyển hướng. Nhà trường có trách nhiệm tạo môi trường học tập lành mạnh, giúp các em tiếp tục học tập, rèn luyện, hạn chế tâm lý mặc cảm, kỳ thị. Các cơ quan tư pháp phải đổi mới phương thức xử lý theo hướng thân thiện, phù hợp với lứa tuổi; rút ngắn thời gian tố tụng, hạn chế áp dụng các biện pháp mang tính cưỡng chế.
Đáng chú ý, Luật lần đầu tiên quy định rõ vai trò của người làm công tác xã hội trong hoạt động tư pháp NCTN. Đây là lực lượng hỗ trợ quan trọng, giúp đánh giá đầy đủ hoàn cảnh, tâm lý, nhu cầu của các em, qua đó tham mưu lựa chọn biện pháp xử lý phù hợp.
Riêng đối với công tác trợ giúp pháp lý, chúng tôi xác định trách nhiệm không chỉ là bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của NCTN trong tố tụng mà còn tư vấn, định hướng, hỗ trợ các em và gia đình hiểu đúng tinh thần nhân văn của Luật. Khi các bên cùng chung cách nhìn, cùng đặt giáo dục và tương lai của NCTN làm trọng tâm thì hiệu quả triển khai Luật sẽ rõ nét hơn.
Sau khi nhận tiền, Thao sử dụng để trả tiền gốc và lãi cho người đến rút tiền, theo hình thức “lấy tiền của người sau trả cho người trước,” nhằm tạo cảm giác gửi tiền có lãi và thanh toán sòng phẳng.
(GLO)- Lúc 2 giờ ngày 25-12, Công an tỉnh huy động hàng trăm cán bộ, chiến sĩ cùng phương tiện, trang thiết bị đồng loạt kiểm tra 2 điểm khai thác cát trái phép trên sông Côn tại xã Bình An.
(GLO)- Thời gian qua, trên địa bàn xã Chư Prông (tỉnh Gia Lai) xuất hiện nhiều trường hợp độ chế xe đạp điện để nâng công suất, tăng tốc độ, tiềm ẩn nhiều mối nguy. Trước tình trạng này, Công an xã đã tăng cường tuần tra, rà soát các trường hợp vi phạm để xử lý triệt để.
Bị can Hoan thống nhất với bị can Tống Hải Nam nhận tiền “bôi trơn” của doanh nghiệp để duyệt cấp phép lao động xuất khẩu. Qua đó, Nguyễn Bá Hoan đã nhận hơn 5 tỷ đồng.
(GLO)- Ngày 25-12, Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH (Công an tỉnh Gia Lai) tổ chức hội nghị tuyên truyền, phổ biến quy định của pháp luật về khai báo, lắp đặt, kết nối thiết bị truyền tin báo cháy tại các cơ sở thuộc diện quản lý về PCCC và tích hợp, kết nối với hệ thống cơ sở dữ liệu về PCCC và CNCH.
(GLO)- Phòng Cảnh sát kinh tế (Công an tỉnh Gia Lai) vừa bắt giữ Nguyễn Ngọc Lan (SN 1981, trú xã Đồng Lê, tỉnh Quảng Trị) - đối tượng truy nã với tội danh vi phạm quy định về khai thác, bảo vệ rừng và lâm sản.
(GLO)- Ngày 25-12, Công an phường Hội Phú (tỉnh Gia Lai) đã phối hợp với Phòng Cảnh sát điều tra về tội phạm (Công an tỉnh) bắt giữ đối tượng Đinh Văn Ai (SN 1990, trú tại phường Hội Phú) để điều tra về hành vi tàng trữ trái phép chất ma túy.
(GLO)- Công an phường Quy Nhơn (tỉnh Gia Lai) vừa bắt giữ một đối tượng chiếm giữ trái phép điện thoại di động bị bỏ quên trên taxi, sau đó lợi dụng thông tin tài khoản ngân hàng lưu trong máy để chiếm đoạt 36 triệu đồng.
(GLO)- Chiều 24-12, Tòa án nhân dân (TAND) TP. Hà Nội đã tuyên án vụ chạy án xảy ra ở TAND cấp cao tại Đà Nẵng. Trong số bị cáo đưa ra xét xử có Nguyễn Xuân Hưng (SN 1979, trú tại phường Pleiku) - nguyên Chánh án TAND huyện Đak Đoa (cũ).
(GLO)- Chiều 24-12, Thi hành án Dân sự tỉnh Gia Lai tổ chức hội nghị triển khai thực hiện chỉ tiêu, nhiệm vụ công tác thi hành án dân sự, thi hành án hành chính năm 2026.
(GLO)- Trong 2 ngày (23 và 24-12), Cơ sở cai nghiện ma túy số 2 (Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Công an tỉnh Gia Lai) tổ chức các hoạt động truyền thông, phổ biến pháp luật về phòng - chống ma túy gắn với phòng - chống HIV/AIDS cho học viên đang cai nghiện tại cơ sở.
(GLO)- Sáng 24-12, Thi hành án dân sự tỉnh Gia Lai tổ chức lễ ký kết quy chế phối hợp với Trại giam Kim Sơn, Trại giam Gia Trung; đồng thời ký kết quy chế phối hợp liên ngành với Viện Kiểm sát nhân dân, Công an và Tòa án nhân dân tỉnh Gia Lai.
Lực lượng Bộ đội Biên phòng Quảng Ninh vừa triệt phá đường dây vận chuyển trái phép điện thoại iPhone, linh kiện di động từ Trung Quốc vào Việt Nam, thu giữ lượng hàng trị giá hơn 1,3 tỉ đồng, bắt giữ 2 đối tượng.
(GLO)- Năm 2025, ngành Y tế tỉnh Gia Lai đã chủ trì, phối hợp với các sở, ngành thành lập 851 đoàn kiểm tra tại 9.908 cơ sở sản xuất kinh doanh thực phẩm trên địa bàn tỉnh. Qua đó, ngành chức năng đã xử phạt 138 cơ sở vi phạm an toàn thực phẩm với số tiền hơn 539 triệu đồng.
(GLO)- Ngày 23-12, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Gia Lai đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can và ra lệnh bắt tạm giam 3 đối tượng liên quan đến vụ án mạng xảy ra ở quán nhậu nằm trên đường Hùng Vương (tổ 3, phường Diên Hồng).
(GLO)- Công an tỉnh Gia Lai đang tạm giữ 3 đối tượng để điều tra về hành vi tàng trữ, mua bán trái phép chất ma túy. Ngoài ma túy, cơ quan Công an còn phát hiện 1 đối tượng tàng trữ súng ngắn.
Sau khi lấy chồng tại Singapore, người phụ nữ về Việt Nam và kết hôn với một người đồng hương, nhưng chưa kịp sang Singapore để làm thủ tục ly hôn với người chồng trước.
(GLO)- Tối 18-12, Ban Chỉ đạo đề án “Phát huy vai trò của lực lượng Quân đội nhân dân tham gia công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, vận động nhân dân chấp hành pháp luật tại cơ sở giai đoạn 2021-2027” trên địa bàn tỉnh Gia Lai đã tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật tại xã biên giới Ia Mơ.
Công an tỉnh Thanh Hóa xác định 7 cán bộ của Cảng vụ Hàng Hải Thanh Hóa đã câu kết với nhau nhận tiền của các chủ tàu, thuyền ra vào các cảng để cho các tàu thuyền rời cảng nhanh hơn bình thường.
(GLO)- Phòng Cảnh sát Hình sự cùng Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Công an tỉnh Gia Lai) đang điều tra, làm rõ vụ lừa đảo qua mạng xã hội với số tiền bị chiếm đoạt lên đến 7,6 tỷ đồng.
(GLO)- Ngày 19-12, đối tượng Nguyễn Thành Tý (SN 1968, trú thôn 9, xã Đak Đoa, tỉnh Gia Lai) - người điều khiển ô tô liên quan đến vụ tai nạn giao thông khiến 1 người tử vong đêm 18-12 tại thôn H’Lâm, xã Đak Đoa đã đến Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Gia Lai tự thú.
