Vì sao Nga coi Pokrovsk là chìa khóa mở toang Donetsk?

Mũi tấn công then chốt ở miền Đông

Theo Bộ Tổng tham mưu Ukraine, khoảng 200 binh sĩ Nga đã thâm nhập Pokrovsk theo từng nhóm nhỏ. Giao tranh ác liệt đang diễn ra ngay trong trung tâm thành phố khi các đơn vị UAV hai bên hoạt động với mật độ cao. Kiev thừa nhận tình hình “cực kỳ khó khăn”, với tỷ lệ quân số bất lợi tới 1-8 so với lực lượng Nga.

Tổng tham mưu trưởng Nga Valery Gerasimov tuyên bố, Moscow đã bao vây khoảng 5.500 binh sĩ Ukraine quanh Pokrovsk, dù Kiev bác bỏ. Tuy nhiên, các nguồn độc lập đều ghi nhận Nga đã dồn “lực lượng chủ lực” về mặt trận này, gồm nhiều đơn vị tinh nhuệ từng tham chiến tại Bakhmut và Avdiivka.

Pokrovsk nằm trên tuyến đường E-50 huyết mạch nối vùng Donetsk với Pavlograd và Dnipro, tức cửa ngõ dẫn thẳng vào miền Trung Ukraine. Kiểm soát được Pokrovsk đồng nghĩa với việc Nga có thể chia cắt hệ thống phòng thủ phía Đông của Ukraine, cô lập hai thành phố công nghiệp trọng yếu là Sloviansk và Kramatorsk.

Giới phân tích cho rằng việc chọn Pokrovsk là một bước đi có tính toán chiến lược rõ ràng: tấn công vào điểm yếu nhất của phòng tuyến Ukraine, nơi nếu sụp đổ sẽ kéo theo hiệu ứng domino toàn vùng Donbas.

“Pháo đài Pokrovsk” và toan tính của Moscow

Pokrovsk không phải là cái tên mới trên bản đồ chiến sự. Từ giữa năm 2024, Nga đã bắt đầu tập trung hỏa lực vào khu vực này sau khi chiếm được Avdiivka-thành phố phòng thủ trọng yếu ở phía Đông Donetsk. Thời điểm ấy, giới phân tích nhận định Moscow đã thay đổi chiến thuật: thay vì chia nhỏ mặt trận, Nga tập trung toàn bộ nỗ lực vào hướng Pokrovsk, nơi vừa có giá trị quân sự, vừa mang tính biểu tượng cao.

Trước khi chiến sự lan tới, Pokrovsk từng là trung tâm hậu cần và chỉ huy của Ukraine tại Donetsk. Thành phố này nằm ở điểm giao cắt của nhiều tuyến vận tải, là đầu mối cung ứng vũ khí, nhiên liệu và lực lượng dự bị cho toàn khu vực Donbas. Bởi vậy, kiểm soát được Pokrovsk đồng nghĩa với việc cắt đứt “đường sinh mệnh” của quân đội Ukraine ở miền Đông.

Địa hình cũng là lý do quan trọng khiến Nga chọn Pokrovsk. Thành phố này nằm trên vùng đồng bằng mở, ít sông ngòi và rừng núi che chắn, điều kiện thuận lợi cho các chiến dịch cơ giới quy mô lớn. Sau thất bại trong những trận đánh đô thị ở Bakhmut và Marinka, Nga tránh lặp lại mô hình tiêu hao và chọn hướng Pokrovsk để áp dụng chiến thuật “bao vây-bào mòn-khép gọng kìm”.

Bên cạnh đó, Pokrovsk còn là “mắt xích cuối cùng” trong chuỗi phòng thủ miền Đông, kết nối Sloviansk và Kramatorsk-hai “pháo đài” then chốt của Ukraine ở Donetsk. Mất Pokrovsk không chỉ là mất một thành phố, mà là mất điểm tựa chiến lược bảo vệ cả khu vực Donbas.

Daniel Rice, cựu cố vấn quân đội Ukraine, từng nhận định: “Pokrovsk không còn là trung tâm hậu cần đơn thuần, mà là phép thử cho sức chịu đựng chiến lược của Kiev. Nếu tuyến này gãy, Ukraine sẽ không còn điểm bám trụ để phòng thủ ở miền Đông”.

Đó chính là lý do Nga, sau một năm bào mòn từng bước, giờ quyết tung lực lượng lớn nhất vào Pokrovsk. Với Moscow, đây là “đòn kết thúc chuỗi Donetsk”; với Kiev, đó là trận chiến sinh tử quyết định liệu họ có thể giữ vững miền Đông hay không.

Giai đoạn bản lề của cuộc chiến Donbas

Trận Pokrovsk giờ không chỉ là một trận đánh, mà là “nút thắt của toàn bộ cục diện”. Cả hai bên đều hiểu rằng kết quả tại đây sẽ định đoạt hướng đi của chiến sự mùa đông và khả năng mở lại các cuộc đàm phán hòa bình.

Tổng thống Volodymyr Zelensky liên tục kêu gọi phương Tây tăng tốc viện trợ, đặc biệt là đạn pháo, tên lửa phòng không và máy bay F-16. Tuy nhiên, tình trạng thiếu hụt hậu cần và luân chuyển tiếp tế ngày càng nghiêm trọng. Nhiều chuyên gia cảnh báo rằng nếu Ukraine không kịp củng cố tuyến phòng thủ Pokrovsk, nguy cơ sụp đổ dây chuyền ở Donetsk là rất lớn.

Trong khi đó, Điện Kremlin đang tận dụng từng bước tiến trên chiến trường để củng cố lợi thế đàm phán. Nga khẳng định lập trường về một “thỏa thuận hòa bình theo điều kiện Moscow” không thay đổi, đồng thời tỏ ra kiên nhẫn trước việc Washington và châu Âu vẫn chia rẽ về cách tiếp cận. Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây cũng tạm hoãn kế hoạch gặp ông Vladimir Putin, thừa nhận “chưa có cơ sở cho một kết quả tích cực”.

Giới phân tích cho rằng việc Nga gia tăng sức ép tại Pokrovsk là đòn kép quân sự và chính trị. Một mặt, Moscow muốn hoàn tất mục tiêu kiểm soát toàn bộ Donetsk; mặt khác, tạo ra “thực tế mới” để buộc Kiev phải đàm phán trong thế bất lợi. “Pokrovsk đang trở thành biểu tượng cho thế trận nghiêng về phía Nga, và có thể định hình lại toàn bộ bàn cờ đàm phán”-nhà quan sát quân sự Alexander Khramchikhin nhận định.

Nếu Nga chiếm được Pokrovsk trong những tuần tới, họ sẽ đạt ba mục tiêu cùng lúc: hoàn tất kiểm soát Donetsk, củng cố hành lang hậu cần nối Mariupol-Donetsk-Luhansk và đẩy Ukraine vào thế phòng thủ chiến lược. Khi đó, mọi cuộc thương lượng về hòa bình nếu có đều sẽ bắt đầu từ “điều kiện Moscow đặt ra”.

Pokrovsk vì thế không chỉ là một trận chiến, mà là giai đoạn bản lề của toàn chiến dịch miền Đông, nơi quân sự, chính trị và ngoại giao đang hòa làm một, định đoạt tương lai của Donbas và thậm chí cả cục diện chiến tranh-hòa bình trong nhiều năm tới.