Nghệ nhân Rơ Châm Hmút tận tâm, đa tài

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Tôi quen ông Rơ Châm Hmút cách đây tầm 25 năm. Ngày đó, mỗi lần về làng Mrông Yố (xã Ia Ka, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai) sưu tầm văn hóa dân gian, tôi đều đến nhà ông ở nhờ. Vợ chồng ông cùng các con sống trong một căn nhà sàn không rộng rãi nhưng cũng chừa cho tôi một chỗ để đêm đêm về nằm ngủ, sau khi đã đi lang thang khắp nơi hỏi han chuyện này việc khác.
Ngày ấy, văn hóa truyền thống ở cơ sở chưa thực sự được quan tâm như bây giờ. Thế nhưng, trong nhà ông Hmút những năm tháng đó luôn ngổn ngang các loại đàn do ông tự chế và cồng chiêng. Mấy cái t’rưng to nhỏ khác nhau đứng cạnh những đàn goong, k’ni… được làm trau chuốt, kèm theo rất nhiều hoa văn được chạm khắc trên thân tre nứa hay vỏ quả bầu. Đáng kể hơn là 2 bộ cồng chiêng đen bóng xếp gọn trong rọ mây, cất nơi góc nhà.
Ông nói với tôi, đại ý: Khi rảnh rang, không đan gùi, mình thường làm đàn chơi cho vui, anh em bạn bè ghé nhà, ai thích thì tặng. Chiêng là của ông bà xưa để lại, mình giữ cho con cháu. Những người Jrai trong và ngoài làng đều quý ông, bởi ông chính là một trong những hạt nhân văn nghệ của cộng đồng, của xã, thậm chí của huyện và tỉnh trong các cuộc liên hoan suốt hàng chục năm liền. 
Bằng tài năng đặc biệt và sự đóng góp tận tâm, ông Hmút đã gặt hái được nhiều giải thưởng, sự tôn vinh trong các cuộc thi, liên hoan văn nghệ dân gian. Ông góp mặt trong hàng chục chương trình liên hoan ở cấp quốc gia và khu vực. Nhiều khi, tôi nghĩ: Hmút chính là một phần linh hồn của cồng chiêng Jrai, văn hóa Jrai, văn hóa Tây Nguyên.
Nhưng không chỉ dừng lại ở đó, ông còn là người truyền dạy không biết mệt mỏi những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình cho thế hệ trẻ. Ông từng đến hầu hết các trường nội trú để dạy cồng chiêng theo yêu cầu. Cũng như vậy, khi được mời, ông trở thành người hướng dẫn nhiệt tình và gần gũi của nhiều đội cồng chiêng ở các huyện.
Một thời gian khá dài, ông Hmút là cộng tác viên đắc lực của Trường Trung cấp Văn hóa Nghệ thuật tỉnh trong lĩnh vực truyền dạy kỹ thuật diễn xướng cồng chiêng. Có năm, Nhạc viện Quốc gia Việt Nam đón ông ra Hà Nội để truyền dạy về cồng chiêng gần nửa tháng. Cống hiến không mệt mỏi, năm 2015, ông Rơ Châm Hmút được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú.
Nghệ nhân Ưu tú Rơ Châm Hmút (người đánh trống) và các nghệ nhân ở làng. Ảnh: Đức Thụy
Nghệ nhân Ưu tú Rơ Châm Hmút (người đánh trống) và các nghệ nhân ở làng. Ảnh: Đức Thụy
Trò chuyện cùng tôi, nhạc sĩ Lê Xuân Hoan chia sẻ: “Là người gắn bó với âm nhạc gần 40 năm nay và cũng chừng ấy thời gian biết, chơi thân với Nghệ nhân Ưu tú Rơ Châm Hmút, tôi thực sự trân trọng, cảm phục và quý mến anh. Anh là người am hiểu nhiều vốn âm nhạc dân gian và có ý thức bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào Jrai, biết chế tác và sử dụng nhiều loại nhạc cụ. Anh từng lặn lội xuống tận Quảng Nam mua cồng chiêng, rồi chỉnh sửa lại âm thanh cho phù hợp với người Jrai”.
Có lẽ cũng cần nói thêm một điều rất thật là mấy năm gần đây, bệnh tật đã bắt đầu bủa vây người nghệ nhân tài hoa này. Thế nhưng chúng vẫn chưa thể quật ngã được ông. Ông vẫn tiếp tục dạy đánh chiêng và tập đàn cho đám trẻ trong làng.
Cho đến một ngày cuối năm 2020 vừa qua, những biểu hiện của một chứng bệnh nặng đã buộc ông phải dừng làm việc. Và, khi tôi viết những dòng này, ông Hmút đang nằm trên giường bệnh, chạy thận ở Quy Nhơn. Vợ và các con ông đều xác nhận: Ở nhà không còn gì để bán, ngoài vài đám rẫy. Nhưng đất ấy thì chẳng bao nhiêu tiền, mà có muốn bán cũng chẳng thể nhanh được... Tốn kém và vô cùng khó khăn, cả gia đình vẫn đang cùng ông chống lại bệnh tật. Mong sao, Nghệ nhân Ưu tú Rơ Châm Hmút sẽ sớm trở lại với công việc bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống mà ông hằng yêu quý!
NGUYỄN QUANG TUỆ

Có thể bạn quan tâm

Giải Booker 2025: Danh sách đề cử đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm

Giải Booker 2025: Danh sách đề cử đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm

(GLO)-Danh sách đề cử của Giải Booker 2025 danh giá mới được công bố, trong đó có 13 tác phẩm của các tác giả đến từ nhiều quốc gia khác nhau, cũng như sự cân bằng về tỷ lệ nam - nữ và sự đan xen giữa tên tuổi cũ và mới. Điều này cho thấy sự đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm của giải thưởng này.

Triển vọng “Cây cọ nhí” Nguyễn Trịnh Gia Thy

Triển vọng “Cây cọ nhí” Nguyễn Trịnh Gia Thy

(GLO)- 11 tuổi, Nguyễn Trịnh Gia Thy (học sinh lớp 5.9, Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, phường Pleiku) được nhiều người ưu ái gọi là “cây cọ nhí”. Những bức tranh của Thy không chỉ khéo léo về đường nét, bố cục, màu sắc mà còn chứa đựng những thông điệp ý nghĩa về cuộc sống.

Hòa điệu cùng tình yêu nghệ thuật múa

Cặp đôi nghệ sĩ Nguyễn Cơ-Hồng Mai: Hòa điệu cùng tình yêu nghệ thuật múa

(GLO)- Cùng sinh năm rồng (1988) và lớn lên với tình yêu dành cho từng nhịp vũ đạo, Nguyễn Văn Cơ và Trần Thị Hồng Mai-hai nghệ sĩ trưởng thành từ Nhà hát Ca múa nhạc tổng hợp Đam San trở thành cặp đôi hiếm hoi của làng múa ở cao nguyên Pleiku, luôn song hành cả trên sân khấu và trong đời sống.

Ngọn đèn nhỏ bên khung cửa

Ngọn đèn nhỏ bên khung cửa

(GLO)- Chồng tôi nhận quyết định chuyển công tác vào một sáng cuối tháng Năm, khi sương vẫn còn giăng mờ trên những con dốc quen thuộc của phố núi Pleiku. Tin anh phải xuống Quy Nhơn theo diện hợp nhất 2 tỉnh không bất ngờ.

Bảo vật quốc gia ngai vua triều Nguyễn đặt tại Điện Thái Hòa, Đại Nội Huế.

Phục chế ngai vàng triều Nguyễn: Trả lại nguyên trạng năm 2015, đảm bảo đúng tinh thần bảo vật quốc gia

(GLO)-Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) vừa có văn bản chính thức góp ý kế hoạch phục chế ngai vua triều Nguyễn, bảo vật quốc gia bị phá hoại hồi tháng 5 - 2025 tại điện Thái Hòa, yêu cầu phục hồi hiện trạng "gần giống nhất" so với năm 2015, thời điểm hiện vật được lập hồ sơ công nhận.

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

(GLO)- Vở diễn Trò chơi của quỷ do Ðoàn ca kịch bài chòi Bình Ðịnh (thuộc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Gia Lai) dàn dựng vừa giành huy chương đồng tại Liên hoan Nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc về “Hình tượng người chiến sĩ Công an nhân dân” lần thứ V-năm 2025.

"Núi trên đất bằng"

"Núi trên đất bằng"

(GLO)- Tiến sĩ Hà Thanh Vân đã nhận xét Tiểu thuyết "Núi trên đất bằng" của Võ Đình Duy là một tác phẩm văn chương đầu tay ra mắt năm 2025, đánh dấu bước chuyển đầy bất ngờ từ một kiến trúc sư trẻ sống ở Gia Lai sang hành trình kiến tạo thế giới văn chương.

NHÀ THƠ ĐÀO AN DUYÊN: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

Nhà thơ Đào An Duyên: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

(GLO)- Với nhà thơ Đào An Duyên, đọc và viết chính là hành trình nuôi chữ. Trong hành trình ấy, chị chọn một lối đi riêng, chắt chiu xúc cảm, gửi tiếng lòng vào từng con chữ với niềm mong giữ lại những xanh tươi cuộc đời, từ đó góp thêm một giọng thơ giàu hương sắc cho văn chương Gia Lai.

BẢO TỒN CÁC KỊCH BẢN TIÊU BIỂU CỦA HÁT BỘI BÌNH ĐỊNH: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

Bảo tồn các kịch bản tiêu biểu của hát bội Bình Định: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

(GLO)- Hát bội Bình Định là một di sản văn hóa đặc sắc với nhiều vở tuồng kinh điển như: Sơn Hậu, Tam nữ đồ vương, Ngũ hổ Bình Tây, Hồ Nguyệt Cô hóa cáo (còn có tên khác là Chém cáo, Cổ miếu vãn ca) của Nguyễn Diêu, Trầm hương các, Diễn võ đình và Cổ thành… của Đào Tấn.

null