Lần đầu đến làng bok Núp

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Những học sinh lớn lên ở miền Bắc trước năm 1975 như tôi, hầu như tất thảy đều thần tượng Anh hùng Núp-nhân vật trong tác phẩm “Đất nước đứng lên” của nhà văn Nguyên Ngọc.

Năm 1978, khi vào Gia Lai-Kon Tum, tôi được cha gửi ở nhờ tại Ty Nông nghiệp (nay là trụ sở Sở Y tế) để học cấp III. Lúc ấy, bok Núp làm việc ở Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh (gần đó). Thỉnh thoảng, tôi lại được thấy ông và cứ đứng trong hàng rào mà nhìn theo hút bóng ông. Lúc đó, tôi không thể nghĩ rằng mình lại có cơ duyên được gần gũi, làm việc cùng ông nhiều đến thế.

Gần 10 năm sau, kể từ khi thấy bok Nup lần đầu, năm 1987, Phòng Bảo tồn-Bảo tàng (Ty Văn hóa-Thông tin) phân công tôi làm hồ sơ di tích Làng kháng chiến Stơr (xã Tơ Tung, huyện Kbang) để trình xếp hạng di tích cấp quốc gia. Tôi đi cùng 2 đồng nghiệp là anh Phan Thanh Bàng và anh Trần Hữu Tài.

Khi ấy, đoạn đường từ quốc lộ 19 vào làng Stơr đất đá lổn nhổn, gập ghềnh, rất khó đi. Nhưng bù lại, đó là con đường khá râm mát, do được những bụi le và tán cây hai bên che phủ. Hồi đó, mỗi lần xuống làng là không thể về ngay vì giao thông cách trở, phương tiện khó khăn. Vì vậy, mỗi lần đi công tác, chúng tôi mang theo đủ thứ tư trang, sách vở… Trong hành trang cồng kềnh của tôi hôm ấy không thể thiếu cây đàn guitar và đặc biệt là quyển “Đất nước đứng lên”.

Làng kháng chiến Stơr (xã Tơ Tung, huyện Kbang). Ảnh tư liệu

Làng kháng chiến Stơr (xã Tơ Tung, huyện Kbang). Ảnh tư liệu

Chúng tôi đến trụ sở UBND xã Tơ Tung lúc trời đã gần tối. Trụ sở UBND xã vắng teo, nằm đơn độc giữa gò đồi. Cảm giác còn hơi run thì chúng tôi gặp được Phó Chủ tịch UBND xã. Ông giới thiệu mình tên Thuần, là người của Phòng Nông nghiệp huyện tăng cường về xã. Ông hỏi chúng tôi ăn gì chưa, rồi bưng lên 1 nồi cơm nhỏ, bảo chúng tôi chờ để đi nướng thêm 2 con cá chuồn khô.

Sáng hôm sau, chúng tôi được cán bộ xã đưa xuống làng, gửi vào nhà già làng Jơt. Bok Jơt năm đó đã gần 80 tuổi (già hơn bok Nup), là bố vợ của Bí thư Đảng ủy xã Đinh Nhúy. Bok là một hình mẫu đàn ông Bahnar điển hình, thân hình vạm vỡ, gương mặt vuông cương nghị, tóc muối tiêu để dài, miệng luôn ngậm tẩu thuốc… nhưng lại rất hiền lành, thân thiện. Sau này, anh Tài chụp khá nhiều hình bok Jơt. Vài ngày sau, anh Bàng về lại Pleiku, còn tôi và anh Tài ở lại làng.

Stơr lúc đó là một ngôi làng Bahnar nhỏ, gồm 34 bếp (mỗi bếp có nhiều thế hệ) với 278 khẩu. Những căn nhà sàn thấp, nằm chênh vênh trên sườn đồi, dọc bờ Nam suối Tơ Tung với chiều dài gần 1 km. Ngoài những hộ gia đình Bahnar đã gắn bó với nhau như ruột thịt, đầu làng lúc đó cũng có 1 hộ người Kinh. Bên cạnh việc làm rẫy truyền thống, sau những chiến dịch khai hoang, xây dựng cánh đồng xã Nam trong những năm đầu sau giải phóng, người làng Stơr bắt đầu làm quen với việc canh tác trên 7 ha ruộng nước. Nơi chúng tôi đến là làng mới định canh, gần trung tâm xã, khá xa với ngôi làng nằm trên núi.

Chắc đã quen với việc cán bộ thường ở lại nhà nên vợ của bok Jơt chỉ cho chúng tôi chỗ để gạo, muối… và bảo tự nấu ăn. Việc đầu tiên là chúng tôi tự tìm một chỗ treo võng, xếp gọn đồ đạc, mang nồi niêu trong nhà ra suối Tơ Tung cọ rửa. Thấy trước nhà có một đám rau lang, anh em tôi bảo nhau ra hái để nấu ăn. Đứng tựa lưng vào cửa, miệng ngậm tẩu thuốc nhìn tôi hái rau, bok Jơt cứ tủm tỉm cười. Tôi quay lại hỏi vì sao bok cười, bok nói: “Up nhung sa” (ý là rau đó chỉ nấu cho heo ăn). Có lẽ vì thế mà sau bao nhiêu năm, những tiếng Bahnar tự học được, tôi quên gần hết, nhưng vẫn nhớ câu này.

Ở làng, ban ngày, tôi học tiếng bằng cách nghe, rồi ghi vào một cuốn sổ nhỏ để học, chứ chưa có tài liệu học tiếng Bahnar, Jrai như sau này; đi khắp làng tìm người già, hỏi người trẻ để làm tư liệu. Buổi tối, chúng tôi tập trung thanh-thiếu niên (nhiều khi có cả người già) lên nhà rông đánh đàn, ca hát. Dưới ánh lửa bập bùng, tôi đọc cho bà con nghe một đoạn trong “Đất nước đứng lên”. Mỗi lần nghe tôi đọc truyện là mọi người im phăng phắc lắng nghe, gật gù. Tuy còn bất đồng ngôn ngữ, nhưng chúng tôi như đã là một khối gắn kết, yêu thương. Mỗi khi chúng tôi làm gì không đúng, mọi người lại cười phá lên như chứng kiến một trò thú vị.

Những ngày ở làng trôi qua thật nhanh. Sau 10 ngày làm tư liệu, chúng tôi ngược ra quốc lộ 19 để đón xe về Pleiku, để lại phía sau là những người Bahnar của Stơr chân chất, thật thà; cả ký ức về món thịt chuột rừng bọc lá chuối vùi tro nướng mà bok Jơt chỉ dành cho tôi; cả những đứa trẻ mắt tròn vo như muốn nuốt từng lời khi nghe tôi đọc cho các em nghe câu chuyện về chính quê hương mình.

Có thể bạn quan tâm

Xã Gào có nhiều tiềm năng phát triển nông nghiệp công nghệ cao và năng lượng tái tạo. Ảnh: Quang Tấn

Khởi sắc trên vùng đất 2 lần được phong anh hùng

(GLO)- Xã Gào (tỉnh Gia Lai) là địa phương 2 lần được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Ngày nay, vùng đất này đã và đang đổi thay mạnh mẽ trong công cuộc xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH) và giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống.

Xã An Toàn trong diện mạo mới

Xã miền núi An Toàn khởi sắc

(GLO)- Là xã miền núi xa xôi, giao thông cách trở, trước đây, đời sống của người dân xã An Toàn (tỉnh Gia Lai) gặp rất nhiều khó khăn. Đến nay, vùng đất này đã khởi sắc nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, cùng nỗ lực vươn lên của cán bộ, đảng viên và người dân địa phương.

Niềm vui từ những ngôi làng mới

Niềm vui từ những ngôi làng tái định cư

(GLO)- Từ những vùng thường xuyên bị ngập lụt, sạt lở chuyển đến nơi ở mới, với sự hỗ trợ của Nhà nước, người dân các làng tái định cư bắt đầu ổn định cuộc sống. Thật sự không ai bị bỏ lại phía sau và niềm vui hiện hữu trên từng nếp nhà là minh chứng cho chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước.

Tặng 12 xe đạp cho học sinh xã Ia Dreh

Tặng 12 xe đạp cho học sinh xã Ia Dreh

(GLO)- Sáng 30-9, tại Trường THCS Ngô Quyền (xã Ia Dreh, tỉnh Gia Lai), Câu lạc bộ thiện nguyện Ngôi nhà yêu thương trực thuộc Hội Chữ thập đỏ tỉnh tổ chức Chương trình tặng xe đạp tiếp sức đến trường năm học 2025- 2026.

Ia Lâu - vùng đất hội tụ và giao thoa

Ia Lâu: Vùng đất hội tụ và giao thoa

(GLO)- Nằm ở vùng đệm biên giới phía Tây tỉnh Gia Lai, Ia Lâu là nơi cộng cư của nhiều dân tộc anh em. Từ chỗ gian khó, xã Ia Lâu đã nỗ lực vươn lên từng ngày. Đặc biệt, tiếng cồng chiêng, điệu then, tiếng khèn, tiếng trống tạo nên sắc màu riêng của vùng đất hội tụ và giao thoa.

Một góc xã đảo Nhơn Châu nhìn từ trên cao.

Cù Lao Xanh: Hòn đảo bình yên và quyến rũ

(GLO)- "Hi anh, đi Cù Lao Xanh không? Lâu lắm rồi mình chưa trở lại đó!" - Tin nhắn của người bạn đồng nghiệp cũ bỗng dưng hiện lên, kéo theo bao nhiêu kỷ niệm ùa về. Gật đầu cái rụp, tôi quyết định cùng các đồng nghiệp cũ tìm về hòn đảo bình yên và quyến rũ.

Anh Phùng Minh Tuấn (thôn Phú Cường, xã Chư Sê) phấn khởi vì mía tím được mùa, được giá.

Ngọt ngào mùa mía tím

(GLO)- Dọc các tuyến đường vùng cao nguyên Gia Lai, sắc tím của những bó mía tươi rói phủ đầy, trở thành món quà quê được nhiều người ưa chuộng. Nhờ cây mía tím, nông dân nơi đây có thêm nguồn thu nhập ổn định, đời sống ngày càng được nâng cao.

“Làng Cam” trên miền biên viễn Ia O

“Làng Cam” trên miền biên viễn Ia O

(GLO)- Để thoát khỏi chế độ diệt chủng Khmer Đỏ, năm 1976, gần 30 hộ dân từ huyện Oyadav (tỉnh Ratanakiri, Vương quốc Campuchia) chạy sang xã Ia O (tỉnh Gia Lai). Họ đã được cán bộ, người dân địa phương cưu mang, đùm bọc rồi trở thành một phần cộng đồng cư dân nơi đây cho đến tận hôm nay.

Gia Lai tiếp nhận 392 đơn vị máu an toàn

Gia Lai tiếp nhận 392 đơn vị máu an toàn

(GLO)- Sáng 23-8, tại Hội trường 20/10 UBND xã Đak Đoa, Ban Chỉ đạo vận động hiến máu tình nguyện (HMTN) tỉnh Gia Lai phối hợp với UBND các xã: Đak Đoa, Ia Băng, Đak Sơmei, Kon Gang, Kdang và Khoa Huyết học-Truyền máu (Bệnh viện Đa khoa Gia Lai) tổ chức Ngày hội HMTN năm 2025.

Ðồng lòng chung sức, vững bước đi lên

Xã Bình Hiệp huy động các nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội

(GLO)- Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Bình Hiệp (tỉnh Gia Lai) lần thứ I (nhiệm kỳ 2025 - 2030) diễn ra trong bối cảnh địa phương vừa trải qua một chặng đường nhiều thử thách nhưng cũng đầy dấu ấn. Phát huy thành tích đạt được, trong 5 năm tới, xã huy động các nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội.

null