Ký ức mùng năm

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Hồi nhỏ, tôi không có khái niệm Tết Đoan ngọ. Sau này lớn lên, tôi mới biết Tết Đoan ngọ hay Tết Đoan dương đã tồn tại từ rất lâu trong văn hóa dân gian phương Đông, gắn liền với nhiều truyền thuyết, phong tục khác nhau. Tại ở quê tôi từ hồi xưa cho tới giờ, ngày này chỉ gọi đơn giản là mùng năm tháng năm. Nói giản dị, nghe không lễ nghi trang trọng nhưng trong tâm thức mỗi người, đó là một ngày đặc biệt.
Không đặc biệt như những ngày Tết cổ truyền nhưng không khí mùng năm tháng năm ở quê tôi cũng rộn ràng, nao nức, có điều chỉ gói gọn trong một ngày. Hôm trước đó, đầu trên xóm dưới, câu chào đầu tiên khi gặp nhau là lời hỏi thăm “Mùng năm tháng năm tính nấu chè gì?”. Là bởi ở quê tôi, mùng năm tháng năm không có tục gói bánh ú, bánh tro mà chỉ có một món dân dã là chè: chè nếp, chè đậu đen, đậu xanh, đậu ván, chè chuối, chè thập cẩm… Tóm lại, mùng năm tháng năm nhà ai cũng cúng chè, sang hơn chút thì xáo thêm xôi. Một số nhà khá giả hôm đó sẽ bày biện nấu nướng nhiều món thịt chả cầu kỳ nhưng chỉ để ăn, còn mâm cỗ vẫn cúng chay.
Minh họa: THỦY NGỌC
Minh họa: Thủy Ngọc

Mùng năm tháng năm chỉ có chè nhưng lũ trẻ chúng tôi rạo rực trông đợi ngày này cách đó cả tháng. Quê nghèo quá mà, chè cũng là món ăn vặt xa xỉ nên thèm thuồng chờ đợi. Phần tôi, trước đó mấy ngày cứ theo hỏi dò xem mẹ sẽ nấu chè gì. Tôi ao ước được ăn một bữa chè thập cẩm đến mất ngủ. Nếu nhà có dịp nấu chè cúng kính, mẹ thường nấu chè nếp. Mẹ nói mình dân làm ruộng, món chè đó cúng tổ tiên là ý nghĩa nhất. Mà nếu không nếp thì cũng tận dụng đậu đen, đậu xanh nhà làm, vậy nên mới ngó chừng mùng năm tháng năm là dịp đặc biệt, mẹ sẽ chiều ý mà nấu. Nhưng nếu mẹ không nấu thì đằng nào tôi cũng được ăn. Quê tôi có tục mùng năm tháng năm tới thăm nhà và thưởng thức chè lẫn nhau. Đi với mẹ xuống bác Sáu, hôm đó đằng nào tôi cũng được cho một ly chè thập cẩm có đá.

Mùng năm tháng năm được ăn chè đã đời, lại thêm niềm vui nhìn người lớn đi chơi, nhìn những gia đình trong xóm đoàn tụ. Đây là một phong tục đẹp. Như một quy định từ trong máu thịt, người quê tôi ăn đâu làm đâu cũng mọi giá thu xếp mùng năm tháng năm về với gia đình. Vì thế, mùng năm tháng năm còn mang ý nghĩa đoàn tụ. Ngày này, nam thanh nữ tú rủ nhau đi chơi, còn người lớn thì bày mâm cỗ quây quần ở nhà, tiếng cười nói rộn vang cả xóm.
Thời gian đi qua, cuộc sống có nhiều đổi thay. Khi cô bé cứ hong hóng đợi mùng năm tháng năm để ăn chè thập cẩm bước sang tuổi bốn mươi thì ngày này ở quê tôi không còn rộn ràng như trước nữa. Cũng phải thôi, trẻ con thời nay đâu phải trông đợi để được ăn chè. Nam thanh nữ tú đâu cần đợi mới có cơ hội đi picnic và bàn tiệc cả nhà sum họp quây quần cũng không phải điều khó khăn đến nỗi phải hẹn nhau vào một ngày đặc biệt. Mọi thứ đã dễ dàng hơn hết. Hồi còn nhỏ, tôi hay nghe cụm từ “ăn mùng năm tháng năm”, “chơi mùng năm tháng năm” nhưng nay thì không. Hình như mùng năm tháng năm đang bị giới trẻ thờ ơ. Chắc chỉ có những người tuổi tôi về trước, đến ngày này vẫn nhớ nấu chè cúng kính và đon đả chạy về đoàn tụ cùng ba mẹ.
NGUYỄN THỊ BÍCH NHÀN

Có thể bạn quan tâm

Thắp lên lời thơ quê xứ

Thắp lên lời thơ quê xứ

(GLO)- Giữa thời đại ngổn ngang những thanh âm đô thị, giữa nhịp sống hối hả dễ bào mòn gốc rễ bản thể, tập thơ Cồn quê xứ (NXB Hội Nhà văn, 2025) vừa ra mắt bạn đọc đầu tháng 7-2025 như một vọng âm dịu dàng từ đất mẹ, khiến ta như lắng lại...

Giải mã 'năm số 9'

Giải mã 'năm số 9'

Trào lưu “năm số 9” hay "năm thế giới số 9" bùng nổ trong ngày 9/9. Không chỉ nhiều bạn trẻ hưởng ứng, chia sẻ những bài học, chiêm nghiệm của bản thân mà nhiều nghệ sĩ Việt cũng hưởng ứng.

Dấu ấn nhiếp ảnh trẻ ở sân chơi quốc gia

Dấu ấn nhiếp ảnh trẻ ở sân chơi quốc gia

(GLO)- Tham gia Festival Nhiếp ảnh trẻ năm 2025, các tay máy Gia Lai đã đạt giải thưởng cao hoặc có tác phẩm được chọn triển lãm, củng cố kỳ vọng về lứa nghệ sĩ kế thừa với tố chất trẻ trung, tư duy nhanh nhạy và cực kỳ nghiêm túc trong sáng tạo nghệ thuật.

Tiểu thuyết 'Mưa đỏ' cháy hàng, in không kịp bán

Tiểu thuyết 'Mưa đỏ' cháy hàng, in không kịp bán

Sau thành công vang dội của bản điện ảnh, "Mưa đỏ" tiếp tục gây “cơn sốt” trên thị trường xuất bản. Nhiều hiệu sách cho biết độc giả phải chờ tới 15-20 ngày mới nhận được tiểu thuyết. Hiện tại, lượng đặt hàng sách đã vượt xa dự đoán, lên tới hàng chục nghìn cuốn chỉ trong ít ngày.

Hòa tiếng cồng chiêng vang vọng đại ngàn

Hòa tiếng cồng chiêng vang vọng đại ngàn

(GLO)- Cồng chiêng của người Jrai và người Bahnar cùng sinh sống trên mảnh đất Gia Lai đã hòa quyện trong mạch nguồn chung của bản sắc-niềm tự hào văn hóa truyền thống. Tiếng cồng chiêng nối liền con người với đất trời, gắn kết bền chặt cộng đồng nơi rừng núi.

Đồng đội

Đồng đội

(GLO)- Cả nhà không yên tâm khi bố quyết định theo đoàn Cựu chiến binh về Quảng Trị thăm lại chiến trường xưa. Bố vừa trải qua một đợt điều trị dài vì thoái hóa khớp, đầu gối đau nhức, đi lại rất khó khăn.

Lan tỏa văn hóa đọc

Lan tỏa văn hóa đọc đến buôn làng vùng sâu

(GLO)- Cuộc thi “Giới thiệu sách trực tuyến” năm 2025 do Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai tổ chức thu hút nhiều cá nhân là người đồng bào dân tộc thiểu số tham gia. Bằng tình yêu với sách, họ đã góp phần lan tỏa văn hóa đọc đến buôn làng vùng sâu.

Giải Booker 2025: Danh sách đề cử đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm

Giải Booker 2025: Danh sách đề cử đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm

(GLO)-Danh sách đề cử của Giải Booker 2025 danh giá mới được công bố, trong đó có 13 tác phẩm của các tác giả đến từ nhiều quốc gia khác nhau, cũng như sự cân bằng về tỷ lệ nam - nữ và sự đan xen giữa tên tuổi cũ và mới. Điều này cho thấy sự đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm của giải thưởng này.

Triển vọng “Cây cọ nhí” Nguyễn Trịnh Gia Thy

Triển vọng “Cây cọ nhí” Nguyễn Trịnh Gia Thy

(GLO)- 11 tuổi, Nguyễn Trịnh Gia Thy (học sinh lớp 5.9, Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, phường Pleiku) được nhiều người ưu ái gọi là “cây cọ nhí”. Những bức tranh của Thy không chỉ khéo léo về đường nét, bố cục, màu sắc mà còn chứa đựng những thông điệp ý nghĩa về cuộc sống.

null