Về An Khê đi... chợ quê

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Mùng 4 Tết, tôi và nhà thơ Phạm Đức Long chạy xuống thị xã An Khê dự lễ kỷ niệm khởi nghĩa nông dân Tây Sơn, chiến thắng Ngọc Hồi-Đống Đa và lễ hội Cầu huê của người Việt vùng An Khê.
Trong không khí trọng thể, rất xúc động và vui tươi, tự hào, tôi đặc biệt quan tâm đến phiên chợ quê trong lễ hội ấy. Nó đặc trưng An Khê và Bahnar, nó khiến tôi và anh Phạm Đức Long mê mẩn, nửa muốn mua xách về, nửa muốn có thể ngồi ngay đấy làm một trận.
Thực ra thì chợ quê là sản phẩm của người Việt, chứ người Tây Nguyên nói chung, người Bahnar vùng An Khê nói riêng chưa có chợ. Theo phỏng đoán thì chính Nguyễn Nhạc là người đầu tiên mang “không khí” chợ lên vùng này, khi ông với tư cách người buôn trầu đã len lỏi ngày này tháng khác, nhích từng bước một, từ Tây Sơn lên An Khê lập “chiến khu” dấy binh và mang văn hóa người Việt lên nhập vào văn hóa Bahnar vùng này, mở ra một vùng An Khê đầy dấu ấn lịch sử hôm nay.
 Phiên chợ Kinh-Thượng với những mặt hàng dân dã truyền thống. Ảnh: Lê Hòa
Phiên chợ Kinh-Thượng với những mặt hàng dân dã truyền thống. Ảnh: Lê Hòa
Chợ quê hấp dẫn bởi không khí quê. Ấy là người ta mang sản vật “của nhà trồng được” ra trao đổi, chứ chưa có kiểu mua đi bán lại, tức là từ bán lẻ tới bán sỉ rồi lại bán lẻ như ở chợ phố. Và những người đi bán ấy cũng không phải là dân buôn bán chuyên nghiệp, cách bó rau, bày hàng cũng vụng, mà cách nhẩm tiền trả lại cho khách càng vụng. Cái “thái độ” chợ quê cũng khác, nó vừa xởi lởi vừa e dè, vừa ngượng ngập vừa tự tin, tất cả hợp thành một không khí hết sức tuyệt vời, hết sức thân quen, hết sức tin cậy...
Và thứ 2 là sản vật. Rau dớn xanh rì từng bó quăn tít, non mởn. Ngày xưa, nó là món ăn của bộ đội, bộ đội thì học của dân làng, qua những bữa đói, qua những cơn sốt, qua những trận càn, đến nỗi sách thời ấy cứ tả khó khăn vất vả, khốc liệt hy sinh thời chiến là nhắc đến rau dớn. Giờ, nó là đặc sản. Tôi nhớ có lần nhà thơ Nguyễn Duy lái xe xuyên Việt, qua đèo Lò Xo đã mừng đến thế nào khi gặp một cháu bé gùi mấy bó rau dớn, ông đã mua hết rồi về Pleiku yêu cầu tôi chế biến theo cách của ông. Và quả là, giờ muốn ăn miếng rau dớn, ở Pleiku hình như không nhà hàng nào có, ở Kon Tum có mấy quán, ra phía Bắc cũng lớt phớt có. Nó có thể chế biến thành 2 món chính: xào tỏi và luộc.
Và hóa ra, nó không phải là thứ rau rừng xoàng xĩnh. Bằng chứng là trên các nóc nhà rông luôn có những họa tiết rau dớn cách điệu bên cạnh họa tiết mặt trời, mặt trăng... Điều đó chứng tỏ, người Tây Nguyên hết sức quý trọng rau dớn, đặt nó ngang hàng với sự linh thiêng của vũ trụ.
Gặp ở chợ quê này rau tàu bay, môn thục… và nhiều loại rau khác nữa. Toàn những món đã nuôi biết bao người qua cuộc chiến tranh, giờ trở thành đặc sản. Và không chỉ đặc sản An Khê, chợ quê còn có nhiều của ngon vật lạ của những vùng lân cận như: Kbang, Kông Chro. Không chỉ của Bahnar, Kinh, mà còn của cả các dân tộc phía Bắc giờ sinh sống ở vùng này... Tất cả làm thành một náo nhiệt quê, một đặc sắc quê, một phong vị, một ấm áp quê... dù hôm ấy An Khê, trời rất nắng.
Chưa hết, còn có một lễ hội Cầu huê rất thú vị bên cạnh chợ quê.
Mỗi làng Việt, khu vực Việt đều có những lễ hội đầu năm để cầu mưa thuận gió hòa, cầu làm ăn trúng mùa, không thất bát. Và An Khê có lễ hội Cầu huê. Cầu huê đơn giản là cầu cho có huê lợi (hoa lợi), tức là làm ăn được, có lời lãi. Người Việt An Khê từ xưa đã không chỉ mong trúng mùa đủ ăn mà phải giàu, giàu từ mùa vụ và giàu từ trao đổi hàng hóa.
Hết sức thú vị nếu chúng ta nhớ, cái tư tưởng làm giàu, kinh tế thị trường mới trở thành chính thống ở nước ta vài chục năm trở lại đây dù từ xưa đã có câu “phi thương bất phú”. Nhưng cũng bên cạnh đấy có câu nữa là “Nhất sĩ nhì nông, hết gạo chạy rông nhất nông nhì sĩ”, chả thấy “thương” đâu?
Cả khi đi và về, tôi đều gặp hàng đoàn người, đa phần là xe máy, rồng rắn đến An Khê dự lễ hội này. Và cách tổ chức của An Khê cũng hiện đại hơn, ấy là tôn trọng phần hội, tôn trọng chủ nhân của hội, phần lễ ngắn nhưng trang trọng.
Song, có vẻ sự liên kết để tạo thành một điểm nhấn du lịch vào đúng ngày này, nơi đây, hàng năm... thì chưa được thông đồng bén giọt lắm, du khách đúng nghĩa vẫn ít, các dịch vụ vẫn chưa đủ dẫu ngay trong chợ quê có khu ẩm thực. Có lẽ, lễ hội này cần được đầu tư, quảng bá bài bản hơn nữa để trở thành một sản phẩm du lịch nổi bật của thị xã An Khê.
Văn Công Hùng

Có thể bạn quan tâm

“Làng Cam” trên miền biên viễn Ia O

“Làng Cam” trên miền biên viễn Ia O

(GLO)- Để thoát khỏi chế độ diệt chủng Khmer Đỏ, năm 1976, gần 30 hộ dân từ huyện Oyadav (tỉnh Ratanakiri, Vương quốc Campuchia) chạy sang xã Ia O (tỉnh Gia Lai). Họ đã được cán bộ, người dân địa phương cưu mang, đùm bọc rồi trở thành một phần cộng đồng cư dân nơi đây cho đến tận hôm nay.

Sức sống mới ở An Nhơn Tây

Sức sống mới ở An Nhơn Tây

(GLO)- An Nhơn Tây-vùng đất gắn với Khu căn cứ cách mạng An Trường-từng giữ vai trò chiến lược trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. 50 năm sau ngày đất nước thống nhất, An Nhơn Tây hôm nay khoác lên mình diện mạo mới.

Gia Lai tiếp nhận 392 đơn vị máu an toàn

Gia Lai tiếp nhận 392 đơn vị máu an toàn

(GLO)- Sáng 23-8, tại Hội trường 20/10 UBND xã Đak Đoa, Ban Chỉ đạo vận động hiến máu tình nguyện (HMTN) tỉnh Gia Lai phối hợp với UBND các xã: Đak Đoa, Ia Băng, Đak Sơmei, Kon Gang, Kdang và Khoa Huyết học-Truyền máu (Bệnh viện Đa khoa Gia Lai) tổ chức Ngày hội HMTN năm 2025.

Ðồng lòng chung sức, vững bước đi lên

Xã Bình Hiệp huy động các nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội

(GLO)- Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Bình Hiệp (tỉnh Gia Lai) lần thứ I (nhiệm kỳ 2025 - 2030) diễn ra trong bối cảnh địa phương vừa trải qua một chặng đường nhiều thử thách nhưng cũng đầy dấu ấn. Phát huy thành tích đạt được, trong 5 năm tới, xã huy động các nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội.

Đoàn kết dựng xây An Toàn giàu bản sắc, phát triển bền vững

Đoàn kết dựng xây An Toàn giàu bản sắc, phát triển bền vững

(GLO)- Đại hội đại biểu Đảng bộ xã An Toàn lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 là sự kiện chính trị quan trọng, đánh dấu bước ngoặt khi xã vừa được sáp nhập, mở ra vận hội mới cho phát triển, khẳng định sức mạnh đoàn kết, đồng thời xác định phương hướng, khát vọng vươn lên trong giai đoạn tới.

Xã An Hòa xác định phát triển 3 vùng kinh tế trọng điểm

Xã An Hòa xác định phát triển 3 vùng kinh tế trọng điểm

(GLO)- Sáng 19-8, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh Trương Văn Đạt đã đến dự Đại hội đại biểu Đảng bộ xã An Hòa lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025-2030. Đại hội xác định 3 vùng kinh tế trọng điểm để tập trung đầu tư phát triển.

null