Nghề nấu đường thủ công ở An Khê

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Cách đây vài chục năm, bà con nông dân ở An Khê không bán mía cây như bây giờ mà tự thu hoạch mía, ép lấy nước, nấu lên thành đường thô, rồi mới bán sản phẩm này cho các cơ sở ly tâm đường. Các cơ sở ly tâm đường tiến hành tinh luyện đường thô thành đường vàng để xuất đi các tỉnh khác.

Vào mỗi dịp gần Tết, các hộ gia đình thuê công hoặc đổi công với nhau để chặt mía. Mía sau khi chặt sẽ được đóng lại từng bó đem chất đống gần lò nấu đường để tiện việc chuyển nước mía được ép vào lò nấu.

Lò nấu đường được đào sâu khoảng 1 m với ống khói dựng cao khoảng 2,5 m, gồm có 5 chảo gang lớn với đường kính khoảng 1,2 m. Lò được đốt bằng bã mía của năm trước còn lại trong giai đoạn đầu vì giai đoạn sau sẽ được đốt bằng chính bã mía của mùa vụ sau khi được phơi khô.

Khi chưa có máy móc, việc ép nước từ cây mía được thực hiện bằng các cặp bò hoặc trâu kéo. Bò, trâu sẽ kéo trục rulo ép để ép nước từ cây mía (hệ thống này gần giống như những hàng nước mía quay tay ngày trước) nên sản lượng thu được hầu như rất ít.

Điều này cũng làm cho diện tích mía thời gian đó hạn chế. Sau khi có xe độ chế, người ta dùng máy móc để ép nên công đoạn này được thực hiện nhanh hơn, giúp cho bà con nông dân tiết kiệm thời gian và công sức. Diện tích trồng mía cũng vì vậy mà ngày càng tăng.

Sau khi ép, nước mía được đổ vào các chảo gang để nấu thành đường. Khi nước sôi và dần đặc lại, người nấu thêm vào một lượng vôi vừa đủ để đường kết tủa và xác định khi nào đường đã chín để múc đưa vào các vật chứa. Người thợ nấu đường thường phải thức rất nhiều đêm trong một mùa mía từ tháng 11 năm trước tới tháng 3 năm sau.

baocongthuong-dak-1.jpg
Ảnh: Internet

Vật chứa đường được gọi là muỗng. Muỗng được làm bằng đất nung. Muỗng có hình phễu, phía dưới có một lỗ tròn để mật tự thoát ra khi để lâu. Lỗ tròn này sẽ được bịt lại bằng rơm lúc đường được múc từ chảo gang lên. Muỗng cũng là đơn vị đo sản lượng đường thu hoạch. Người nông dân sẽ kiểm đếm, so sánh với năm trước và hỏi thăm nhau về mùa màng qua đơn vị tính này. Muỗng đường cũng là cơ sở để trả công thuê máy ép mía và thợ nấu đường. Đa phần là họ lấy vật phẩm thay vì tiền công và chi phí.

Đường thu hoạch xong thường không bán hết một lượt mà được bà con nông dân lưu trữ trong suốt cả năm cùng với lúa. Người ta bán đường khi nhà có cưới xin, giỗ chạp hay những lúc cần tiền để trang trải cho cuộc sống vốn khó khăn quanh năm. Họ cũng cho nhau vay những muỗng đường vào những lúc ngặt nghèo với lời hứa trả vào mùa thu hoạch mía tới.

Mùa nấu đường hàng năm giúp cho những người nông dân gần nhau hơn. Trong một cộng đồng dân cư, họ tự phân với nhau để nhà ai thu hoạch trước vì chắc chắn sẽ phải nhờ nhau từ công chặt, ép, phơi bã... cho đến từng bó bã mía khô. Mùa nấu đường ở An Khê lại là mùa nông nhàn ở Bình Định nên thanh niên lên làm thuê để kiếm thêm thu nhập rất đông và nhiều người trong số đó trở thành dâu, rể ở An Khê vào năm sau.

Từ năm 2000, sau khi Nhà máy Đường An Khê thành lập, nghề nấu đường thủ công và các cơ sở ly tâm đường trở thành ký ức của nhiều người, như một lẽ tất yếu của cuộc sống.

Có thể bạn quan tâm

Lung linh làng hoa cúc Kiên Long sau bão lũ

Lung linh làng hoa cúc Kiên Long sau bão lũ

(GLO)- Khi màn đêm buông xuống, thôn Kiên Long (xã Bình An, tỉnh Gia Lai) lại bừng sáng bởi hàng ngàn bóng đèn được thắp lên giữa các vườn hoa cúc. Ngắm từ xa, cả cánh đồng cúc như một dải ngân hà nhỏ giữa vùng quê yên ả, vừa lung linh vừa ấm áp trong những ngày cuối năm se lạnh.

Chư Păh chung sức xây dựng nông thôn mới bền vững

Chư Păh chung sức xây dựng nông thôn mới

(GLO)- Những năm qua, xã Chư Păh đã huy động sức dân cùng nguồn lực đầu tư của Nhà nước để xây dựng nông thôn mới. Nhờ đó, đời sống vật chất, tinh thần của người dân được nâng cao, hạ tầng nông thôn và sản xuất nông nghiệp phát triển bền vững.

Từ “vùng đất chết” đến buôn làng trù phú

Từ “vùng đất chết” đến buôn làng trù phú

(GLO)- Trở lại “tọa độ lửa” mùa khô năm 1965-nơi diễn ra Chiến dịch Plei Me lịch sử, chúng tôi không khỏi ngỡ ngàng khi trước mắt là một vùng đất trù phú, yên bình. Những quả đồi từng bị bom đạn cày xới nay phủ kín sắc xanh của cà phê, cao su, của ruộng khoai, lúa rẫy vào vụ thu hoạch.

Khởi sắc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Khởi sắc vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi ở Gia Lai

(GLO)- Những năm qua, cấp ủy, chính quyền các địa phương trong tỉnh đã triển khai hiệu quả các dự án thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025. Nhờ đó, diện mạo nông thôn miền núi có nhiều khởi sắc, đời sống người dân được cải thiện đáng kể.

Eo Gió luôn là điểm đến hấp dẫn của du khách trong và ngoài tỉnh. Ảnh: Đức Thụy

Du lịch gắn với sản phẩm OCOP: Hướng đi bền vững của Quy Nhơn Đông

(GLO)- Phường Quy Nhơn Đông (tỉnh Gia Lai) không chỉ nổi tiếng với Kỳ Co, Eo Gió, Hòn Khô… mà còn hấp dẫn du khách bởi nguồn hải sản phong phú. Phát triển du lịch gắn với sản phẩm OCOP đang trở thành hướng đi bền vững, giúp nâng tầm thương hiệu và mang lại sinh kế ổn định cho người dân.

 Một góc làng Canh Tiến thanh bình.

Khát vọng du lịch cộng đồng ở làng Canh Tiến

(GLO)-Nằm nép mình bên Hồ Núi Một thẳm xanh, làng Canh Tiến (xã Canh Vinh) được thiên nhiên ưu đãi với cảnh quan nguyên sơ, hùng vĩ, nên thơ. Người dân nơi đây đang ấp ủ khát vọng biến quê hương thành điểm đến du lịch cộng đồng, vừa gìn giữ bản sắc văn hóa, vừa tạo sinh kế bền vững.

Thông qua việc đặt “bẫy ảnh”, Vườn quốc gia Kon Ka Kinh ghi nhận nhiều loài động vật hoang dã quý hiếm nằm trong Sách đỏ Việt Nam và thế giới.

Bẫy ảnh hé lộ kho báu sinh học ở Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh

(GLO)-Không chỉ ghi nhận hình ảnh tê tê vàng và tê tê Java-2 loài thú cực kỳ nguy cấp, những tấm ảnh chụp từ hệ thống bẫy tự động tại Vườn quốc gia Kon Ka Kinh (xã Mang Yang, tỉnh Gia Lai) còn phát hiện nhiều loài động vật quý hiếm khác, góp phần khẳng định giá trị đặc biệt của hệ sinh thái nơi đây.

null