Khúc hát sông Ba

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
0:00 / 0:00
0:00
  • Nam miền Bắc
  • Nữ miền Bắc
  • Nữ miền Nam
  • Nam miền Nam

(GLO)- Người ta đã viết nhiều về sông Ba và họ đã hát những khúc hát về dòng sông này. Bây giờ, tôi xem lại, nghe lại sao vẫn thấy buồn buồn. Ngày trước, tôi thường đi lại trên cầu sông Ba; cùng bạn bè tôi đi bắt cá đá, loài đặc sản của con nước sông Ba và có khi bắt được cả cua đinh, loài vật giống ba ba ở dòng sông này. Dòng sông xinh đẹp và giàu có một thời.

Người An Khê, người Bahnar Kông Chro rất tự hào về dòng sông quê hương của mình. Họ hát rằng: “Quê hương tôi, chiều chiều sông Ba êm trôi/Mang bao yêu thương, sức sống dâng lên cho đời/Sông Ba ơi, nuôi tôi từng ngày khôn lớn/Bao năm qua tuổi ấu thơ/Vẫn gần bên sông Ba” (Sông Ba yêu thương).

Từ ngày phong trào xây dựng thủy điện phát triển trên khắp cả nước thì những dòng sông ở Tây Nguyên đã trở thành nguồn thủy năng giàu có mà ai cũng để mắt tới. Sông Ba cũng không ngoại lệ. Người ta ngăn sông Ba từ thượng nguồn (Ka Nak) cho đến hạ nguồn (sông Ba Hạ) và uốn dòng chảy tự nhiên thành nhiều đoạn. Cuộc chinh phục dòng sông Ba đã cơ bản hoàn thành vào những năm đầu của thế kỷ XXI.

Đặc biệt, khi xây dựng Thủy điện An Khê (nhà máy nằm dưới chân đèo An Khê, thuộc huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định), người ta đã chẻ dòng sông Ba bằng con kênh đào dẫn nước từ thị xã An Khê qua nhà máy dưới chân đèo rồi trả nước về sông Côn. Sông Ba đến mùa khô cạn trơ đáy. Những buôn làng sống ven sông Ba như cá thiếu nước. Bao bến thuyền, làng chài sống dựa vào nguồn thủy sản của dòng sông quê đành “gác mái”…

Xưa nay, một quy luật bất thành văn là khi xây dựng đập thủy điện trên dòng sông nào thì phải trả nước trở về dòng sông đó. Ở đây, trên sông Ba, người ta lấy nước đầu nguồn của dòng sông này rồi xả nước về sông Côn, chẳng khác nào chúng ta đánh đổi sự sống và môi trường ở nơi này cho một nơi khác, làm thay đổi hệ sinh thái tự nhiên.

Nhiều năm qua, mỗi lần tôi có dịp trở lại những vùng đất có dòng sông Ba chảy qua, từ thị xã An Khê đến Kông Chro, về Ayun Pa, Krông Pa…, nhất là vào mùa khô, nhiều khúc sông gần như tê liệt, môi trường sống bị hủy hoại. Nếu như trước đây, thị xã An Khê xinh đẹp, bình an nhờ dòng sông Ba bao quanh, ôm ấp vỗ về thì nay nó chỉ còn là con suối nhỏ, người dân chỉ còn hoài niệm về một dòng sông trong ký ức.

Ai có dịp về Kông Chro, nơi sông Ba đi qua hàng chục km cũng đang khô khát. Cách trung tâm thị trấn huyện khoảng 3 km, trước đây có thác Ia Rung xinh xắn, là thắng cảnh tự nhiên của dòng sông Ba, nơi mà truyền thuyết về thời Tây Sơn dấy binh có “sa khổng lồ, hồ ông Nhạc”. Ở đó, dân gian cho rằng, anh em Tây Sơn dùng làm bãi tắm cho voi, ngựa và cũng là khúc sông để đánh cá nuôi quân. Khi xây đập thủy điện thì thác nước xưa không còn nữa và di tích lịch sử này cũng dần bị lãng quên.

Khúc hát sông Ba ảnh 1

Sông Ba-đoạn qua địa phận thị xã Ayun Pa. Ảnh: Đức Thụy

Và điều đặc biệt hơn nữa là vừa qua các nhà khảo cổ phát hiện di tích đá cũ ở Gò Đá-Rộc Tưng thuộc vùng thượng lưu sông Ba, nơi được ghi dấu vào bản đồ thế giới về dấu tích văn hóa của tổ tiên loài người cách nay khoảng trên 800 ngàn năm. Mới đây, di tích khảo cổ Gò Đá-Rộc Tưng đã được Thủ tướng Chính phủ quyết định xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt. Cùng với đó, bộ rìu tay của cổ nhân cũng được công nhận là bảo vật quốc gia.

Như vậy, vùng thượng nguồn sông Ba đã được các nhà khoa học trong và ngoài nước đánh dấu là nơi tổ tiên loài người-người đứng thẳng (Homo erectus) từng tồn tại. Giá trị văn hóa-lịch sử của dòng sông Ba từ cổ đến kim đã được minh chứng. Do đó, sông Ba và những vùng đất, cư dân bên con sông ấy cần được bảo tồn và phát huy nó một cách hữu hiệu nhất trong đời sống hiện tại và tương lai. Không vì một lợi ích nào được nhân danh để xâm hại đến dòng sông chứa đầy trầm tích ấy.

Có thể bạn quan tâm

Kông Chro hướng đến mục tiêu phát triển nhanh, bền vững

Kông Chro hướng đến mục tiêu phát triển nhanh, bền vững

(GLO)- Mặc dù còn gặp nhiều khó khăn nhưng huyện Kông Chro đã có bước phát triển vượt bậc trên tất cả các lĩnh vực sau 35 năm thành lập (30/5/1988-30/5/2023). Những kết quả đáng tự hào ấy là động lực để Đảng bộ, chính quyền và đồng bào các dân tộc trong huyện tiếp tục nỗ lực vượt khó xây dựng Kông Chro phát triển nhanh, mạnh và bền vững.
Chim Bitta hót ở rừng Kon Ka Kinh?

Chim Bitta hót ở rừng Kon Ka Kinh?

(GLO)- Những năm công tác tại Báo Gia Lai-Kon Tum (cũ) và sau này là Báo Gia Lai, tôi thường liên hệ làm việc với Liên hiệp Xí nghiệp Lâm-nông-công nghiệp Kon Hà Nừng và kết thân với anh Nguyễn Vỹ, người Quảng Ngãi, bấy giờ là Phó Tổng Giám đốc của đơn vị kinh tế này. Hai anh em thường gặp gỡ, chuyện trò.

Thả diều ngắm cảnh thiên nhiên tươi đẹp trên bãi bồi Tiên Sơn

Thả diều ngắm cảnh thiên nhiên tươi đẹp trên bãi bồi Tiên Sơn

(GLO)- Tọa lạc tại khu vực hồ nối giữa Biển Hồ nước với hồ Ia Nâm thuộc địa phận xã Tân Sơn (TP. Pleiku), bãi bồi Tiên Sơn còn gọi là bãi dê Tiên Sơn hay Biển Hồ Cạn theo cách gọi quen thuộc của người dân sống quanh khu vực này đang thu hút rất đông người dân đến vui chơi, thả diều vào mỗi buổi chiều.
Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất

Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất

(GLO)- Ủy ban nhân dân tỉnh Gia Lai vừa ban hành Kế hoạch số 1211/KH-UBND triển khai thực hiện Chương trình hành động số 53-CTr/TU ngày 18-1-2023 của Tỉnh ủy về thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về “Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển thu nhập cao”.
Diên Phú huy động sức dân làm đường giao thông nông thôn

Diên Phú huy động sức dân làm đường giao thông nông thôn

(GLO)- Nhằm thực hiện tiêu chí số 2 về giao thông trong xây dựng nông thôn mới, xã Diên Phú (TP. Pleiku, tỉnh Gia Lai) đã tranh thủ mọi nguồn lực kết hợp huy động sức dân để làm đường giao thông nông thôn. Mới đây, xã Diên Phú đã được Bộ trưởng Bộ Giao thông-Vận tải tặng bằng khen vì đã có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua xây dựng và phát triển giao thông nông thôn, miền núi năm 2022.