Đôi điều về tục đa thê của các dân tộc thiểu số Tây Nguyên

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên theo chế độ mẫu hệ. Trong hôn nhân, người phụ nữ chủ động tìm “ý trung nhân”, cưới chồng và hoàn toàn tự nguyện, không phụ thuộc vào cha mẹ hay người thân trong gia đình.

Luật tục người Ê Đê quy định: “Trâu bò không ai ép thừng, trai gái không ai ép duyên. Nếu 2 người ưng nhau muốn lấy nhau thì vòng cứ đặt lên chiếu, tự họ sẽ cầm lấy, không một ai cầm trao cho họ”. Tìm trong luật tục của nhiều dân tộc ở Tây Nguyên, chúng ta cũng ít thấy các điều luật tục quy định cho người đàn ông lấy vợ lẽ. Người Jrai trong luật tục có lời khuyên cho cả đàn ông và đàn bà đã có gia đình: “Đừng có giẫm lên chiếu/Đừng có bước qua cửa phòng người ta/Cốc nước phải cầm, cái bến phải giữ…”. Bến nước của các dân tộc bản địa được xem là nguồn sống, nơi thiêng liêng của cộng đồng, không ai được làm ô uế; nó được ví như hạnh phúc, tình cảm vợ chồng vậy.

Tuy nhiên, trong luật tục Bahnar về hôn nhân gia đình lại có điều cho phép cưới vợ lẽ: “Người đàn ông nuôi vợ đã no, nuôi con đã lớn/Chiêng đã lắm la nhiều, thóc chất đầy bồ, lúa đã đầy kho/Trâu bò nhi nhúc như kiến, như mối/Muốn có thêm người thổi lửa nấu cơm/Muốn có thêm người gùi nước, tìm củi/Vợ lớn tiếng phải xin, lời phải báo/Của bồi đem giao cho vợ trước mặt người mai mối…”. Như vậy, người Bahnar xưa cho phép những ông chồng có của cải dư thừa, giàu có, nếu được người vợ lớn đồng ý thì có thể cưới thêm vợ lẽ để về phụ giúp gia đình với điều kiện cũng phải thực hiện lễ nghĩa theo đúng phong tục của cộng đồng.

Tìm đọc sử thi của các dân tộc ở Tây Nguyên thì thấy tục đa thê còn khá đậm nét ở thời kỳ cổ sơ. Trong trường ca Đam Sam, chúng ta thấy xuất hiện tục nối dây. Sau khi cậu chết, Đam San phải nối dây với 2 chị em H’Nhị và Bhi (vợ của cậu mình) và phải từ bỏ người yêu là H’Bia xinh đẹp. Khi trở thành tù trưởng hùng mạnh, giàu có với 2 người vợ đẹp như hoa, nhưng sau đó Đam San còn đi tìm và muốn cưới nữ thần Mặt trời. Các nhân vật phản diện trong trường ca như các tù trưởng Mtao Grư, Mtao Mxây có nhiều vợ nhưng cũng còn cướp người vợ đẹp H’Nhị của Đam San để rồi xảy ra những trận thư hùng…

Trong nhóm 26 sử thi Dăm Giông của dân tộc Bahnar mà Tiến sĩ Nguyễn Tiến Dũng đã khảo sát thì đã có 16 nhân vật chính của sử thi này có 2 vợ. Thủ tục đính hôn với người vợ thứ 2 ít được miêu tả chi tiết. Nhưng nhìn chung, các bà vợ trong gia đình chung sống hòa thuận. Như trong sử thi “Giông làm nhà mồ” (A Lưu kể) thì Giông lấy Bia Phu và sau đó cưới thêm người đẹp Rang Năr rồi dẫn 2 người vợ từ hạ nguồn về sống ở thượng nguồn. Sử thi “Giông cứu nàng Rang Hu” (A Hon kể) với câu chuyện là Giông cứu Rang Hu khi nàng bị quái vật ở Biển Hồ nuốt chửng và sau đó họ đính ước với nhau. Sau đó, Giông cưới thêm nàng Rang Mah và cả 3 đều sống hạnh phúc. Hay trong sử thi “Giông kết bạn với Glaih Phang” (A Lưu kể) thì Giông đính ước với nàng Xe Đak ở hạ nguồn và sau đó cưới thêm vợ lẽ Rang Năr…

Dấu ấn chế độ đa thê trong văn học dân gian các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên chỉ xuất hiện ở xã hội thời sơ khai với các tầng lớp có thế lực, nhiều của cải, không phổ biến ở hầu hết bộ tộc và nó cũng mờ nhạt dần trong chế độ mẫu hệ của các dân tộc. Ngày nay, chế độ đa thê không còn khi pháp luật về hôn nhân đã được thực thi nghiêm túc cộng với luật tục ở từng cộng đồng các dân tộc được thực hiện một cách nghiêm khắc.

Có thể bạn quan tâm

Đội Quản lý điện Quy Nhơn gia cố cột, thay dây dẫn, thiết bị xuống cấp. Ảnh: Hải Yến

Ðảm bảo cấp điện an toàn trong mùa mưa bão

(GLO)- Trước diễn biến phức tạp của thời tiết, Công ty Ðiện lực Gia Lai đã triển khai đồng bộ các biện pháp phòng-chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, chủ động củng cố lưới điện, tăng cường kiểm tra, xử lý kịp thời các nguy cơ tiềm ẩn gây sự cố. 

Vượt qua bóng tối để tìm lại bình minh cuộc đời

Vượt qua bóng tối để tìm lại bình minh cuộc đời

(GLO)- Trên địa bàn tỉnh, có những người từng có đôi mắt sáng nhưng bất ngờ mất thị lực ở tuổi thanh niên hoặc trung niên. Việc phải làm quen với bóng tối khi đã trưởng thành là cú sốc không dễ vượt qua. Bằng nghị lực và quyết tâm, họ đã từng bước tìm lại thăng bằng, viết tiếp cuộc đời mình.

Phụ nữ Gia Lai hướng về ngày hội lớn.

Phụ nữ Gia Lai hướng về ngày hội lớn

(GLO)- Kỷ niệm 95 năm ngày thành lập Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (20/10/1930-20/10/2025), các cấp Hội phụ nữ tỉnh Gia Lai đã triển khai nhiều hoạt động, công trình và phần việc thiết thực, thể hiện tinh thần trách nhiệm, tình yêu thương và khát vọng cống hiến của phụ nữ trong thời kỳ mới.

Nhờ được hỗ trợ bò giống và vay vốn ưu đãi, gia đình ông Kpuih Pup (làng Tai Glai, xã Ia Ko, tỉnh Gia Lai) đã vươn lên thoát nghèo.

Ia Ko quyết tâm giảm nghèo

(GLO)- Bằng nhiều giải pháp đồng bộ, phát huy vai trò lãnh đạo của tổ chức Ðảng, sự quản lý, điều hành của chính quyền, xã Ia Ko (tỉnh Gia Lai) đang từng bước cụ thể hóa nghị quyết về giảm nghèo, tạo chuyển biến tích cực trong đời sống người dân.

Trao cơ hội, dựng niềm tin cho người hoàn lương

Gia Lai: Trao cơ hội, tạo dựng niềm tin cho người hoàn lương

(GLO)- Thực hiện chính sách tín dụng ưu đãi dành cho người chấp hành xong án phạt tù theo Quyết định số 22/2023/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Gia Lai có hàng trăm người tái hòa nhập cộng đồng, vươn lên phát triển kinh tế, góp phần giữ vững an ninh trật tự và lan tỏa tinh thần nhân ái trong xã hội.

Hướng dẫn người dân chạy xe trong vòng số 8.

Đào tạo, sát hạch cấp giấy phép lái xe miễn phí cho người dân xã Ia O

(GLO)- Ngày 14-10, tại xã Ia O, Phòng Cảnh sát giao thông (CSGT), Công an tỉnh Gia Lai phối hợp cùng Trung tâm Đào tạo và sát hạch lái xe (phường Pleiku) và Phòng khám đa khoa Sysmed Phù Đổng tổ chức khám sức khỏe, nhận hồ sơ, phát tài liệu, dạy lý thuyết để sát hạch cấp giấy phép lái xe mô tô hạng A1 cho người dân.

Trao học bổng đến các em học sinh. Ảnh: Như Nguyện

SAP-VN đồng hành cùng người yếu thế phía Tây Gia Lai

(GLO)- Hội Chữ thập đỏ (CTĐ) tỉnh Gia Lai vừa phối hợp với tổ chức SAP-VN (Social Assistance Program for Vietnam-chương trình trợ giúp xã hội cho Việt Nam) và 19 xã, 6 phường phía Tây tỉnh trao quà, học bổng cho các đối tượng khó khăn. Chương trình đã mang đến nhiều niềm vui, sự sẻ chia ấm áp.

Phụ nữ ở phường Bồng Sơn hỗ trợ ngày công xây nhà cho bà Lê Thị Vinh.

Phụ nữ Gia Lai giúp nhau sửa chữa nhà ở

(GLO)- Trước mùa mưa bão, các cấp hội phụ nữ trong tỉnh Gia Lai đã tích cực hỗ trợ hội viên khó khăn sửa chữa nhà ở. Từ tinh thần “lá lành đùm lá rách”, nhiều người tham gia góp công góp của, giúp nhiều phụ nữ nghèo, cận nghèo có được mái ấm kiên cố, an toàn trước thời tiết khắc nghiệt.

Gặp mặt cán bộ Hội Liên hiệp Phụ nữ qua các thời kỳ.

Phụ nữ Gia Lai tiếp bước và phát triển

(GLO)-Sáng 9-10, Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) tỉnh Gia Lai tổ chức gặp mặt cán bộ Hội qua các thời kỳ nhân kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Hội LHPN Việt Nam (20/10/1930 - 20/10/2025) với chủ đề “Phụ nữ Gia Lai tiếp bước và phát triển”.

Nhân viên y tế xã Đak Sơmei tuyên truyền, hướng dẫn chị Keo (ở giữa, làng Đê Gôh) cách chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em. Ảnh: Như Nguyện

Chăm lo tốt hơn sức khỏe người dân vùng khó

(GLO)- Trong bối cảnh thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, việc củng cố và kiện toàn hệ thống y tế cơ sở, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào DTTS trên địa bàn phía Tây tỉnh Gia Lai, đã góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân từ tuyến y tế cơ sở.

null