Đôi điều về tục đa thê của các dân tộc thiểu số Tây Nguyên

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên theo chế độ mẫu hệ. Trong hôn nhân, người phụ nữ chủ động tìm “ý trung nhân”, cưới chồng và hoàn toàn tự nguyện, không phụ thuộc vào cha mẹ hay người thân trong gia đình.

Luật tục người Ê Đê quy định: “Trâu bò không ai ép thừng, trai gái không ai ép duyên. Nếu 2 người ưng nhau muốn lấy nhau thì vòng cứ đặt lên chiếu, tự họ sẽ cầm lấy, không một ai cầm trao cho họ”. Tìm trong luật tục của nhiều dân tộc ở Tây Nguyên, chúng ta cũng ít thấy các điều luật tục quy định cho người đàn ông lấy vợ lẽ. Người Jrai trong luật tục có lời khuyên cho cả đàn ông và đàn bà đã có gia đình: “Đừng có giẫm lên chiếu/Đừng có bước qua cửa phòng người ta/Cốc nước phải cầm, cái bến phải giữ…”. Bến nước của các dân tộc bản địa được xem là nguồn sống, nơi thiêng liêng của cộng đồng, không ai được làm ô uế; nó được ví như hạnh phúc, tình cảm vợ chồng vậy.

Tuy nhiên, trong luật tục Bahnar về hôn nhân gia đình lại có điều cho phép cưới vợ lẽ: “Người đàn ông nuôi vợ đã no, nuôi con đã lớn/Chiêng đã lắm la nhiều, thóc chất đầy bồ, lúa đã đầy kho/Trâu bò nhi nhúc như kiến, như mối/Muốn có thêm người thổi lửa nấu cơm/Muốn có thêm người gùi nước, tìm củi/Vợ lớn tiếng phải xin, lời phải báo/Của bồi đem giao cho vợ trước mặt người mai mối…”. Như vậy, người Bahnar xưa cho phép những ông chồng có của cải dư thừa, giàu có, nếu được người vợ lớn đồng ý thì có thể cưới thêm vợ lẽ để về phụ giúp gia đình với điều kiện cũng phải thực hiện lễ nghĩa theo đúng phong tục của cộng đồng.

Tìm đọc sử thi của các dân tộc ở Tây Nguyên thì thấy tục đa thê còn khá đậm nét ở thời kỳ cổ sơ. Trong trường ca Đam Sam, chúng ta thấy xuất hiện tục nối dây. Sau khi cậu chết, Đam San phải nối dây với 2 chị em H’Nhị và Bhi (vợ của cậu mình) và phải từ bỏ người yêu là H’Bia xinh đẹp. Khi trở thành tù trưởng hùng mạnh, giàu có với 2 người vợ đẹp như hoa, nhưng sau đó Đam San còn đi tìm và muốn cưới nữ thần Mặt trời. Các nhân vật phản diện trong trường ca như các tù trưởng Mtao Grư, Mtao Mxây có nhiều vợ nhưng cũng còn cướp người vợ đẹp H’Nhị của Đam San để rồi xảy ra những trận thư hùng…

Trong nhóm 26 sử thi Dăm Giông của dân tộc Bahnar mà Tiến sĩ Nguyễn Tiến Dũng đã khảo sát thì đã có 16 nhân vật chính của sử thi này có 2 vợ. Thủ tục đính hôn với người vợ thứ 2 ít được miêu tả chi tiết. Nhưng nhìn chung, các bà vợ trong gia đình chung sống hòa thuận. Như trong sử thi “Giông làm nhà mồ” (A Lưu kể) thì Giông lấy Bia Phu và sau đó cưới thêm người đẹp Rang Năr rồi dẫn 2 người vợ từ hạ nguồn về sống ở thượng nguồn. Sử thi “Giông cứu nàng Rang Hu” (A Hon kể) với câu chuyện là Giông cứu Rang Hu khi nàng bị quái vật ở Biển Hồ nuốt chửng và sau đó họ đính ước với nhau. Sau đó, Giông cưới thêm nàng Rang Mah và cả 3 đều sống hạnh phúc. Hay trong sử thi “Giông kết bạn với Glaih Phang” (A Lưu kể) thì Giông đính ước với nàng Xe Đak ở hạ nguồn và sau đó cưới thêm vợ lẽ Rang Năr…

Dấu ấn chế độ đa thê trong văn học dân gian các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên chỉ xuất hiện ở xã hội thời sơ khai với các tầng lớp có thế lực, nhiều của cải, không phổ biến ở hầu hết bộ tộc và nó cũng mờ nhạt dần trong chế độ mẫu hệ của các dân tộc. Ngày nay, chế độ đa thê không còn khi pháp luật về hôn nhân đã được thực thi nghiêm túc cộng với luật tục ở từng cộng đồng các dân tộc được thực hiện một cách nghiêm khắc.

Có thể bạn quan tâm

Nguyện trọn đời tri ân

Nguyện trọn đời tri ân

(GLO)-Từ năm 2020 đến nay, bà Đặng Kim Hồng (sinh năm 1964, hiện ở phường Quy Nhơn) vẫn bền bỉ phụng dưỡng 91 Mẹ Việt Nam anh hùng trong tỉnh. Ngoài được sự tin tưởng đồng hành của Quỹ Lá xanh Chùa Đống Cao (tỉnh Hưng Yên), bà còn kết nối nhiều nhà hảo tâm để đến với các Mẹ, nguyện trọn đời tri ân.

Dạy bơi cho trẻ để chủ động phòng đuối nước

Dạy bơi cho trẻ để chủ động phòng đuối nước

(GLO)- Tai nạn đuối nước ở trẻ em vẫn là nỗi ám ảnh đối với nhiều gia đình, đặc biệt vào mùa hè. Ðể chủ động phòng-chống đuối nước, nhiều cơ quan, đơn vị đã chủ động mở lớp dạy bơi miễn phí, hỗ trợ cơ sở vật chất cho các trường học, góp phần trang bị kỹ năng bơi an toàn cho trẻ em.

Biết ơn người có công

Biết ơn người có công

(GLO)- Tiếp nối mạch nguồn tri ân, nhiều nữ nhân viên tại Trung tâm Chăm sóc và Ðiều dưỡng người có công tỉnh (phường Quy Nhơn Nam, tỉnh Gia Lai) ngày ngày tận tụy chăm sóc sức khỏe, bữa ăn, giấc ngủ cho các thương, bệnh binh với tất cả sự dịu dàng và yêu thương.

Gia Lai hoàn thành Tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp năm 2025: Đặt nền móng cho chiến lược phát triển bền vững

Gia Lai hoàn thành Tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp năm 2025: Đặt nền móng cho chiến lược phát triển bền vững

Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của chính quyền các cấp, cùng tinh thần trách nhiệm cao của đội ngũ điều tra viên cơ sở, công tác triển khai Tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp năm 2025 trên địa bàn tỉnh đã hoàn thành đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng.

Thăm, tặng quà thương binh hạng 1/4

Tam Quan: Hiếu nghĩa đậm tình

(GLO)- Trong những ngày tháng 7 ân tình này, bà con nhân dân, trong đó có gia đình chính sách ở phường Tam Quan, tỉnh Gia Lai luôn cảm thấy ấm áp bởi những hoạt động nghĩa tình thể hiện sự tri ân sâu sắc của các ban ngành, đoàn thể và các tổ chức xã hội nhân dịp Ngày thương binh liệt sĩ 27.7.

Tấm lòng "vàng" tri ân người có công ở Đức Cơ

Tấm lòng "vàng" tri ân người có công ở Đức Cơ

(GLO)- Một đời tần tảo vượt qua đói nghèo, bà Trần Thị Miện (SN 1963, tổ 3, xã Đức Cơ, tỉnh Gia Lai) cảm nhận hơn bao giờ hết giá trị của hòa bình. Để tri ân những người đã hy sinh xương máu vì độc lập, tự do của Tổ quốc, bà vừa trao tặng 135 triệu đồng cho các gia đình chính sách nhân dịp 27-7.

Nghĩa tình với xã Gào

Nghĩa tình với xã Gào

(GLO)-Những ngày tháng 7 này, người dân, nhất là các gia đình chính sách, người có công ở xã Gào anh hùng (tỉnh Gia Lai) luôn ấm lòng bởi các hoạt động nghĩa tình thể hiện sự tri ân sâu sắc của các cấp, ngành, địa phương.

Tháng 7, hội ngộ và tri ân

Tháng 7, hội ngộ và tri ân

(GLO)- Những cuộc hội ngộ của các cựu chiến binh dịp 27-7 luôn ấm nghĩa tình, đậm màu tri ân với tâm niệm “sống thay người nằm xuống và sống sao cho xứng đáng”. Đó cũng là không khí mà chúng tôi ghi nhận trong chương trình tri ân tại Nghĩa trang Liệt sĩ Đức Cơ (xã Đức Cơ, tỉnh Gia Lai) sáng 22-7.

Rác thải “bủa vây” đường mới ven sông Dinh

UBND tỉnh Gia Lai chỉ đạo kiểm tra, xử lý tình trạng rác thải "bủa vây" đường ven sông Dinh

(GLO)- Ngày 24-7, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Thị Thanh Hương xác nhận: Sở đã nhận được văn bản chỉ đạo của UBND tỉnh về việc xử lý tình trạng rác thải, xà bần trên 2 tuyến đường giao thông dọc hệ thống tiêu thoát lũ ven sông Dinh (đoạn qua khu vực 1, phường Quy Nhơn Đông).

Anh May cùng làm đèn lồng với trẻ tại Niệm Phật đường Mỹ Hóa

Khi những kỹ sư công nghệ TMA tiếp sức cho ước mơ nhỏ

(GLO)- Không chỉ viết nên những dòng lệnh, các kỹ sư công nghệ tại Công ty giải pháp phần mềm Tường Minh Bình Định (TMA Bình Định) còn viết nên những câu chuyện yêu thương ngoài đời thực. Từ năm 2023, nhóm thiện nguyện “Cánh diều” do họ sáng lập đã lặng lẽ tiếp sức cho những ước mơ nhỏ.

Chung tay xây Khu vực phòng chờ cho thân nhân người bệnh

Chung tay xây Khu vực phòng chờ cho thân nhân người bệnh

(GLO)- Đồng cảm với nỗi khổ của người nhà bệnh nhân vì không có chỗ tá túc khi chăm sóc người thân tại Khoa Hồi sức tích cực chống độc, đại diện Bệnh viện Đa khoa Gia Lai đã kêu gọi các tổ chức, nhà hảo tâm đóng góp kinh phí xây dựng Khu vực phòng chờ, góp phần chia sẻ với thân nhân người bệnh.

Con đường là nỗi lo với các em học sinh khi năm học mới đang đến gần.

Dân làng Bok Rei “khóc ròng” vì đường sá lầy lội

(GLO)- Hàng chục hộ dân tại làng Bok Rei (xã Đak Sơ Mei, tỉnh Gia Lai) đang gặp trở ngại về giao thông khi con đường liên xã dài hơn 2 km lầy lội bùn đất. Năm học mới sắp đến gần, nỗi lo càng lớn hơn khi các em học sinh sẽ phải vượt qua quãng đường trắc trở này để tới lớp.

null