Đôi điều về tục đa thê của các dân tộc thiểu số Tây Nguyên

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên theo chế độ mẫu hệ. Trong hôn nhân, người phụ nữ chủ động tìm “ý trung nhân”, cưới chồng và hoàn toàn tự nguyện, không phụ thuộc vào cha mẹ hay người thân trong gia đình.

Luật tục người Ê Đê quy định: “Trâu bò không ai ép thừng, trai gái không ai ép duyên. Nếu 2 người ưng nhau muốn lấy nhau thì vòng cứ đặt lên chiếu, tự họ sẽ cầm lấy, không một ai cầm trao cho họ”. Tìm trong luật tục của nhiều dân tộc ở Tây Nguyên, chúng ta cũng ít thấy các điều luật tục quy định cho người đàn ông lấy vợ lẽ. Người Jrai trong luật tục có lời khuyên cho cả đàn ông và đàn bà đã có gia đình: “Đừng có giẫm lên chiếu/Đừng có bước qua cửa phòng người ta/Cốc nước phải cầm, cái bến phải giữ…”. Bến nước của các dân tộc bản địa được xem là nguồn sống, nơi thiêng liêng của cộng đồng, không ai được làm ô uế; nó được ví như hạnh phúc, tình cảm vợ chồng vậy.

Tuy nhiên, trong luật tục Bahnar về hôn nhân gia đình lại có điều cho phép cưới vợ lẽ: “Người đàn ông nuôi vợ đã no, nuôi con đã lớn/Chiêng đã lắm la nhiều, thóc chất đầy bồ, lúa đã đầy kho/Trâu bò nhi nhúc như kiến, như mối/Muốn có thêm người thổi lửa nấu cơm/Muốn có thêm người gùi nước, tìm củi/Vợ lớn tiếng phải xin, lời phải báo/Của bồi đem giao cho vợ trước mặt người mai mối…”. Như vậy, người Bahnar xưa cho phép những ông chồng có của cải dư thừa, giàu có, nếu được người vợ lớn đồng ý thì có thể cưới thêm vợ lẽ để về phụ giúp gia đình với điều kiện cũng phải thực hiện lễ nghĩa theo đúng phong tục của cộng đồng.

Tìm đọc sử thi của các dân tộc ở Tây Nguyên thì thấy tục đa thê còn khá đậm nét ở thời kỳ cổ sơ. Trong trường ca Đam Sam, chúng ta thấy xuất hiện tục nối dây. Sau khi cậu chết, Đam San phải nối dây với 2 chị em H’Nhị và Bhi (vợ của cậu mình) và phải từ bỏ người yêu là H’Bia xinh đẹp. Khi trở thành tù trưởng hùng mạnh, giàu có với 2 người vợ đẹp như hoa, nhưng sau đó Đam San còn đi tìm và muốn cưới nữ thần Mặt trời. Các nhân vật phản diện trong trường ca như các tù trưởng Mtao Grư, Mtao Mxây có nhiều vợ nhưng cũng còn cướp người vợ đẹp H’Nhị của Đam San để rồi xảy ra những trận thư hùng…

Trong nhóm 26 sử thi Dăm Giông của dân tộc Bahnar mà Tiến sĩ Nguyễn Tiến Dũng đã khảo sát thì đã có 16 nhân vật chính của sử thi này có 2 vợ. Thủ tục đính hôn với người vợ thứ 2 ít được miêu tả chi tiết. Nhưng nhìn chung, các bà vợ trong gia đình chung sống hòa thuận. Như trong sử thi “Giông làm nhà mồ” (A Lưu kể) thì Giông lấy Bia Phu và sau đó cưới thêm người đẹp Rang Năr rồi dẫn 2 người vợ từ hạ nguồn về sống ở thượng nguồn. Sử thi “Giông cứu nàng Rang Hu” (A Hon kể) với câu chuyện là Giông cứu Rang Hu khi nàng bị quái vật ở Biển Hồ nuốt chửng và sau đó họ đính ước với nhau. Sau đó, Giông cưới thêm nàng Rang Mah và cả 3 đều sống hạnh phúc. Hay trong sử thi “Giông kết bạn với Glaih Phang” (A Lưu kể) thì Giông đính ước với nàng Xe Đak ở hạ nguồn và sau đó cưới thêm vợ lẽ Rang Năr…

Dấu ấn chế độ đa thê trong văn học dân gian các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên chỉ xuất hiện ở xã hội thời sơ khai với các tầng lớp có thế lực, nhiều của cải, không phổ biến ở hầu hết bộ tộc và nó cũng mờ nhạt dần trong chế độ mẫu hệ của các dân tộc. Ngày nay, chế độ đa thê không còn khi pháp luật về hôn nhân đã được thực thi nghiêm túc cộng với luật tục ở từng cộng đồng các dân tộc được thực hiện một cách nghiêm khắc.

Có thể bạn quan tâm

Múa lân tại sự kiện chào đón mùa Trung thu 2025.

Vui Trung thu, thân thiện với môi trường

(GLO)- Sự kiện chào đón mùa Trung thu 2025 do nhóm 5Rs Superman Quy Nhơn, Câu lạc bộ Patin Quy Nhơn, Trung tâm Thương mại và dịch vụ TOCEPO tổ chức sáng 5-10 vừa tạo không khí đón Trung thu vui vẻ cho các em nhỏ, vừa lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường.

Góp ngọt ngào giữa giờ nghị sự trang trọng

Góp ngọt ngào giữa giờ nghị sự trang trọng

(GLO)- Góp phần vào sự thành công chung của Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Gia Lai lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, có hàng nghìn đôi tay ở nhiều vị trí với những trọng trách khác nhau. Trong số đó, có một ê-kíp đặc biệt lặng thầm chuẩn bị phía sau: những người làm công tác tiệc teabreak.

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

Bền bỉ gieo yêu thương nơi vùng đất khó

(GLO)- Giữa bao thiếu thốn của vùng đất Pờ Tó, có một người thầy lặng lẽ, bền bỉ gieo yêu thương cho học trò nghèo. Thầy không chỉ dạy chữ mà còn khởi xướng nhiều mô hình sẻ chia đầy ý nghĩa như: “Tủ bánh mì 0 đồng”, “Mái ấm cho em”, “Trao sinh kế cho học trò nghèo”.

Chương trình giao lưu “Tỏa sáng những điển hình tiên tiến”. Ảnh: An Phương

Tỏa sáng từ những điển hình tiên tiến

(GLO)- 4 gương mặt đại diện cho tinh thần trách nhiệm, dám nghĩ dám làm, hết lòng vì cộng đồng cùng hội tụ trong chương trình giao lưu “Tỏa sáng những điển hình tiên tiến” do Báo và phát thanh, truyền hình Gia Lai tổ chức.

Cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền chăm sóc sức khỏe sinh sản ở các thôn, làng địa bàn phía Tây tỉnh, góp phần giảm thiểu tình trạng sinh con tại nhà. Ảnh: Như Nguyện

Kéo giảm tình trạng sinh con tại nhà

(GLO)- Tại Hội thảo chuyên đề về công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản do Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Gia Lai tổ chức mới đây, các đại biểu đã đề xuất nhiều giải pháp nhằm giảm thiểu tình trạng sinh con tại nhà ở vùng DTTS, vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện KT-XH đặc biệt khó khăn.

Trao tặng 1.000 suất quà trung thu cho trẻ em xã Ia Chía

Trao 1.000 suất quà trung thu cho trẻ em xã Ia Chía

(GLO)- Chiều 28-9, tại Trường Tiểu học Cù Chính Lan (xã Ia Chía), Hội Liên hiệp Phụ nữ phường Hội Phú phối hợp với Hội Phụ nữ cơ quan Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Gia Lai, UBND xã Ia Chía và Đồn Biên phòng Ia Chía tổ chức Chương trình “Biên cương-Đêm hội trăng rằm”.

Nẻo về nguồn cội của Yến

Nẻo về nguồn cội của Yến

(GLO)- Sau những thành công nơi phố thị, nữ kiến trúc sư 9X Hoàng Như Yến vẫn thường xuyên trở về quê nhà xã Phú Thiện (tỉnh Gia Lai) để xây trường học, nuôi trẻ mồ côi, khó khăn và tiếp sức phụ nữ vùng khó.

Gia Lai: Rộn ràng trung thu

Gia Lai: Rộn ràng trung thu

(GLO)-Trung thu đang đến gần, không khí tập luyện và làm lân ở một số nơi ở trở nên sôi nổi. Người tỉ mỉ chế tác từng chiếc đầu lân, người hăng say luyện tập, góp phần giữ gìn truyền thống và mang niềm vui đến cho thiếu nhi.

null