Cuốn sách kỳ lạ nhất về chiến tranh được trao giải Nobel

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Chiến tranh trong trải nghiệm của phụ nữ không liên quan nhiều đến những chiến thuật, vũ khí tối tân, con số thương vong, hay thậm chí là huy chương anh hùng. Chiến tranh với họ là mùi: mùi chết, mùi sợ, mùi máu, là cảm giác thèm được quàng một chiếc khăn màu đỏ, mang một đôi giày cao…

Thứ chiến tranh đầy cảm tính, chưa từng có tiền lệ ấy được Svetlana Alexievich khắc họa một cách vô cùng chi tiết trong Chiến tranh không có một khuôn mặt phụ nữ (NXB Hà Nội và nhãn sách Tao Đàn, bản dịch của Nguyên Ngọc).

Đây là bản dịch đầy đủ nhất từ trước tới nay, không cắt gọt, không kiểm duyệt của chính tác giả.

Đây là bản dịch đầy đủ nhất từ trước tới nay, không cắt gọt, không kiểm duyệt của chính tác giả.

Tác phẩm giúp bà được trao giải Nobel năm 2015 bao gồm loạt những câu chuyện của hàng trăm phụ nữ Liên Xô (cũ) từng đi qua Thế chiến thứ hai.

Họ là những lính bộ binh, những xạ thủ bắn tỉa, lính trinh sát, công binh phá mìn, bác sĩ, y tá, đầu bếp, thợ giặt... Tất cả đều không có một khuôn mặt cụ thể, tất cả đều không có nhân dạng.

Cuốn sách đi theo hướng phi hư cấu và có giá trị tư liệu giống như những bài báo. Svetlana Alexievich xuất phát điểm là nhà báo điều tra đã đi qua hơn 100 thành phố, thị trấn… tìm gặp, phỏng vấn gần 200 nhân vật để đưa ra một chân dung chiến tranh kỳ lạ nhất từ trước tới nay.

Hãy nhớ đến hầu hết những cuốn sách lớn về chiến tranh. Chúng đều được viết bởi các tác giả nam, lấy các nhân vật nam giới làm trung tâm. Phía Tây không có gì lạ của Erich Maria Remarque, Giã từ vũ khí của Ernest Hemingway, Những thứ họ mang của Tim O’Brien, Bẫy-22 của Joseph Heller, Lò sát sinh số 5 của Kurt Vonnegut… đều là như thế.

Trong bối cảnh này, cuốn sách của Svetlana được đặt ở một chiều kích khác, “lục địa riêng biệt của những người phụ nữ”, trong tổng thể những nỗ lực khắc họa chân dung chiến tranh và sự tàn khốc của nó.

Trước Svetlana Alexievich, chiến tranh là câu chuyện của đàn ông, được viết bởi đàn ông. Trong ảnh là phiên bản điện ảnh của Phía Tây không có gì lạ.

Trước Svetlana Alexievich, chiến tranh là câu chuyện của đàn ông, được viết bởi đàn ông. Trong ảnh là phiên bản điện ảnh của Phía Tây không có gì lạ.

“Trong chiến tranh, điều tôi sợ hơn cả là những kỷ niệm tuổi thơ. Bởi vì trong chiến tranh, tốt hơn cả là đừng nhớ lại những lúc êm dịu nhất. Thắm thiết, là điều cấm. Là kiêng”.

“Cả đám hít lấy hít để mùi trên người một cô bạn vừa trở lại sau chuyến về thăm nhà”...

“Cùng chúng tôi có một nữ điện báo viên. Cô vừa sinh dậy. Đứa bé còn rất nhỏ, phải cho bú. Nhưng người mẹ không đủ ăn, thiếu sữa, và đứa bé khóc. Bọn SS ở rất gần... Với cả chó. Nếu chúng nghe được, thì chúng tôi chết hết. Cả đội. Ba chục người... Cô hiểu không? Chúng tôi có một quyết định... Không ai dám truyền đạt lệnh của người chỉ huy, nhưng tự người mẹ đoán ra. Cô nhận đứa bé địu trên người xuống nước và giữ hồi lâu... Đứa bé không còn rống lên nữa. Nó đã chết. Và chúng tôi không ai dám ngước mắt lên nữa. Về phía người mẹ, và về bất cứ người nào trong chúng tôi...".

(Trích Chiến tranh không có một khuôn mặt phụ nữ)

Bằng vào những câu chuyện có thể rất ngắn, những chi tiết có thể rất nhỏ, Svetlana đã dựng nên một bức tranh chân thực, đau đớn và tàn khốc của chiến tranh.

Con quái vật khủng khiếp ấy có thể chỉ xẹt qua đời một người phụ nữ hai năm, hay cũng có khi chỉ là hai tháng, hai tuần… nhưng nó đã làm số phận của họ thay đổi một cách khốc liệt, và mãi mãi.

“Ngay cả sau chiến tranh, chiến tranh vẫn là nơi cư trú của tâm hồn chúng tôi”.

Bức chân dung chiến tranh của Svetlana không dừng lại ở thời điểm năm 1945, khi chiến tranh thế giới thứ hai chấm dứt. Mà nó kéo dài đến tận những năm sau này, kể từ khi các cô gái lần đầu nhập ngũ còn chưa có kinh nguyệt, cho đến lúc họ đã già.

Chiến tranh không có một khuôn mặt phụ nữ đem về cho Svetlana Alexievich giải Nobel văn chương năm 2015.

Chiến tranh không có một khuôn mặt phụ nữ đem về cho Svetlana Alexievich giải Nobel văn chương năm 2015.

Với Chiến tranh không có một khuôn mặt phụ nữ, Svetlana Alexievich là nhà văn đầu tiên của Belarus được trao giải Nobel Văn học "vì lối viết phức điệu, một tượng đài tưởng niệm sự thống khổ và lòng can đảm trong thời đại của chúng ta" (theo trích dẫn của giải thưởng).

Quyết định này cũng đánh dấu một cú đột phá của chính viện Hàn lâm Thụy Điển khi trao giải thưởng cho một tác giả không có sáng tác tiểu thuyết. Tác phẩm của Svetlana Alexievich nằm trên ranh giới giữa tiểu thuyết và phim tài liệu, một thể loại chưa từng được trao giải. Chiến thắng của Svetlana Alexievich cũng đồng thời mở ra một tiền lệ cho giải Nobel, rằng không chỉ văn học hư cấu mới có giá trị.

Nhà văn Nguyên Ngọc, người chuyển ngữ tác phẩm ra tiếng Việt nhận xét: “Giá trị lớn nhất mà tác phẩm mang lại chính là từ bỏ loại văn học của những thứ to tát, lên gân giả tạo về chiến tranh (và về cuộc sống nói chung), để đến với văn học của cuộc sống thực, trần trụi. Và nhân bản”.

Có thể bạn quan tâm

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

(GLO)- Vở diễn Trò chơi của quỷ do Ðoàn ca kịch bài chòi Bình Ðịnh (thuộc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Gia Lai) dàn dựng vừa giành huy chương đồng tại Liên hoan Nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc về “Hình tượng người chiến sĩ Công an nhân dân” lần thứ V-năm 2025.

"Núi trên đất bằng"

"Núi trên đất bằng"

(GLO)- Tiến sĩ Hà Thanh Vân đã nhận xét Tiểu thuyết "Núi trên đất bằng" của Võ Đình Duy là một tác phẩm văn chương đầu tay ra mắt năm 2025, đánh dấu bước chuyển đầy bất ngờ từ một kiến trúc sư trẻ sống ở Gia Lai sang hành trình kiến tạo thế giới văn chương.

NHÀ THƠ ĐÀO AN DUYÊN: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

Nhà thơ Đào An Duyên: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

(GLO)- Với nhà thơ Đào An Duyên, đọc và viết chính là hành trình nuôi chữ. Trong hành trình ấy, chị chọn một lối đi riêng, chắt chiu xúc cảm, gửi tiếng lòng vào từng con chữ với niềm mong giữ lại những xanh tươi cuộc đời, từ đó góp thêm một giọng thơ giàu hương sắc cho văn chương Gia Lai.

BẢO TỒN CÁC KỊCH BẢN TIÊU BIỂU CỦA HÁT BỘI BÌNH ĐỊNH: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

Bảo tồn các kịch bản tiêu biểu của hát bội Bình Định: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

(GLO)- Hát bội Bình Định là một di sản văn hóa đặc sắc với nhiều vở tuồng kinh điển như: Sơn Hậu, Tam nữ đồ vương, Ngũ hổ Bình Tây, Hồ Nguyệt Cô hóa cáo (còn có tên khác là Chém cáo, Cổ miếu vãn ca) của Nguyễn Diêu, Trầm hương các, Diễn võ đình và Cổ thành… của Đào Tấn.

Khẳng định vị thế là cơ quan báo chí chủ lực

Khẳng định vị thế là cơ quan báo chí chủ lực

Để chào đón thời khắc đặc biệt của đất nước, của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; thực hiện nhiệm vụ cao cả với vai trò, vị thế là cơ quan ngôn luận của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; thực hiện nhiệm vụ mà người đứng đầu hệ thống Mặt trận đã tin tưởng giao phó; kể từ tháng 7.2025, Báo Đại đoàn kết ra mắt ấn phẩm Tinh hoa Việt bộ mới.
Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

(GLO)- Nếu như Tây Bắc có “tứ đại danh đèo”: Mã Pí Lèng, Ô Quy Hồ, Pha Đin, Khau Phạ thì vùng duyên hải miền Trung lên đại ngàn Tây Nguyên cũng có “ngũ danh đèo”: An Khê, Phượng Hoàng, Khánh Lê, Ngoạn Mục, Violak.

default

Địa phận Phủ Hoài Nhơn được xác lập năm Hồng Đức thứ 2 (1471), là miền “viễn châu” khá rộng; sau hơn 550 năm, vùng đất rộng lớn lúc ban đầu được phân chia thành nhiều tỉnh thuộc Nam Trung bộ và Bắc Tây Nguyên. 
Pleiku, miền nhớ...

Pleiku, miền nhớ...

(GLO)- Nếu tính từ dấu mốc ký Nghị định Toàn quyền Đông Dương thành lập đại lý hành chính Pleiku thuộc tỉnh Kon Tum ngày 24-5-1925, Pleiku với ý nghĩa một địa danh cả về cách đọc và cách viết đã ra đời và tồn tại đến ngày nay đã được 100 năm.

Ðại ngàn nối liền những niềm vui

Ðại ngàn nối liền những niềm vui

Trong ngôi nhà sàn dưới chân núi ở làng K8, xã Vĩnh Sơn (huyện Vĩnh Thạnh), Nghệ nhân nhân dân Ðinh Chương nở nụ cười sảng khoái, hồ hởi nói: “Bà con trong làng đang trông chờ ngày 1.7.2025, để không chỉ núi liền núi, sông liền sông mà đồng bào Bana ở hai tỉnh trước đây sẽ về chung mái nhà tỉnh Gia Lai mới”.
Tổng Bí thư Tô Lâm dự khai mạc Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp”

Tổng Bí thư Tô Lâm dự khai mạc Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp”

Nhân dịp kỷ niệm 110 năm ngày sinh Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh (1.7.1915 – 1.7.2025), sáng 29.6, tại Hà Nội, Văn phòng Trung ương Đảng tổ chức Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp” nhằm tri ân những cống hiến to lớn của đồng chí Nguyễn Văn Linh đối với Đảng, đất nước và nhân dân. Tổng Bí thư Tô Lâm dự và cắt băng khai mạc Triển lãm.
Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Triển khai trong thời gian chưa tròn 1 năm, Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025 đã thu hút nhiều người yêu văn chương trong và ngoài tỉnh tham gia. Tác phẩm được gửi về không chỉ thể hiện sự đầu tư công phu về nội dung và hình thức, mà còn góp phần lan tỏa hình ảnh vùng đất Bình Ðịnh giàu bản sắc văn hóa, chiều sâu lịch sử.
Núi lửa Chư Đang Ya (huyện Chư Păh) đã đi vào thơ của tác giả Nguyễn Thanh Mừng. Ảnh: Phạm Quý

Cao nguyên trong thơ Nguyễn Thanh Mừng

(GLO)- Tên tuổi nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng gắn liền với các tập thơ “Rượu đắng”, “Ngàn xưa”, .... Viết không nhiều nhưng thơ ông lại có mặt trong hầu hết các tuyển tập danh tiếng thơ Việt Nam hiện đại. Mấy năm gần đây, ông dành tình thương mến với Tây Nguyên và viết nhiều về vùng đất này.

null