“Rừng đói”: Thêm một góc nhìn về chiến tranh

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Tôi đọc tiểu thuyết “Rừng đói” của Nguyễn Trọng Luân khá muộn, khi nó được Nhà xuất bản Hội Nhà văn tái bản (quý I-2024), tức là muộn mất 8 năm so với lúc sách được ấn hành lần đầu (năm 2016).

Tôi đọc gần 200 trang sách khổ 12x20 cm trong một đêm. Có lúc nước mắt tự lăn, có lúc lại bật cười rúc rích không thể kìm được. Tôi cảm “Rừng đói” theo cách riêng của một người học sử, làm sử và nghiên cứu văn hóa.

“Rừng đói” hút tôi từ dòng chữ đầu tiên in trên trang bìa gấp: “Cuốn sách này tôi viết tặng những người lính sinh viên đã ra trận cùng tôi năm 1972”. Kết thúc cuốn sách là 34 cái “trích ngang” về những người thật trong tiểu đoàn lính sinh viên cùng vài nét để người đọc hình dung về cuộc sống của các anh hôm nay hoặc nơi anh nằm lại trên chiến trường cùng những lời “gan ruột” của tác giả: “Những cái tên tôi kể trong cuốn truyện này là họ tên thật. Cả những người đã hy sinh và những người còn sống…”.

Như vậy, dù là tiểu thuyết, nhưng “Rừng đói” cũng là nguồn tư liệu quan trọng, quý giá, hiếm gặp để những người quan tâm có thể tham khảo cho giai đoạn cuối của cuộc chiến tranh giải phóng kéo dài 30 năm trong lịch sử dân tộc.

Bìa tiểu thuyết “Rừng đói”. Ảnh: N.T.K.V

Bìa tiểu thuyết “Rừng đói”. Ảnh: N.T.K.V

Với “Rừng đói”, tác giả đã giãi bày về đời sống bi hùng, sinh động của tiểu đoàn lính sinh viên lên đường ra chiến trường năm 1972. Họ nằm trong số những con người mà từ lâu tôi đã vô cùng ngưỡng mộ. Tư liệu từ nhiều nguồn cho biết, để cuộc tấn công chiến lược năm 1972 trên toàn miền Nam giành thắng lợi, quân giải phóng miền Nam Việt Nam đã huy động rất nhiều tân binh.

Trong số những người lên đường ra trận vào mùa hè “nóng bỏng” ấy, có gần 10 ngàn sinh viên và giảng viên trẻ của 30 trường đại học, cao đẳng trên toàn miền Bắc. Trong số các anh, có nhiều người sau cuộc chiến là thầy dạy tôi ở giảng đường đại học; có người là “anh thầy” của tôi (tôi hay gọi đùa thế vì họ kiên quyết không cho tôi gọi bằng thầy).

Nhân vật trong “Rừng đói” vốn là sinh viên của các ngành: Cơ điện, Y khoa, Sư phạm, Nông nghiệp cùng 2 giảng viên trẻ của các trường đại học đóng chân trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên (Việt Bắc). Khi vào bộ đội, họ được biên chế vào một tiểu đoàn. Trong tiểu đoàn này, về cơ bản, biên chế của mỗi đại đội là sinh viên của một trường đại học.

Không gian của “Rừng đói” là chiến trường B3 (Tây Nguyên) trong những năm 1972-1975. Nhiệm vụ chính của tiểu đoàn lính sinh viên trên chiến trường không phải là đi “chiến đấu thống nhất non sông” như lý tưởng đã thôi thúc các anh khi giã từ giảng đường, mà là sang bên kia sông Pô Kô-nơi quân giải phóng mượn đất bạn Campuchia mở đường 559-để... “mót sắn” (do những đơn vị đi trước cắm hom), gọt, phơi khô sắn… chuyển về cứu đói cho bộ đội “bên nhà”.

Có lẽ “cứu đói cho bộ đội bên nhà” là động cơ để các anh lính sinh viên vượt qua mọi khó khăn, nhất là chiến đấu với chính cái đói.

Qua từng dòng, từng trang viết, Nguyễn Trọng Luân cho người đọc thấm thế nào là đói. Những người đi “mót sắn” cứu đói cũng đói “rã họng”. Các anh không chỉ đói ăn, mà còn đói muối, đói thuốc rê…

Rồi cũng từ đói mà sau khi hết cả quần đùi, áo lót, bắt đầu “lòi” ra những thứ quý giá nhất “chẳng giống ai” vốn được các chàng trai sinh viên lãng mạn, cất kỹ dưới đáy ba lô mang vào chiến trường như ảnh các bạn gái cùng lớp, ảnh các diễn viên điện ảnh, ca sĩ nổi tiếng Ái Vân, Thanh Loan, Thu Hiền… cũng lần lượt bị đồng đội tìm cách “moi” ra, biến thành “vật ngang giá” để đem vào làng đổi gà, đổi gạo…

Lần qua từng trang, bên cạnh những khốc liệt bám đuổi người lính thời chiến, người đọc có lúc lại bật cười khi gặp đoạn tác giả mô tả về nỗi khổ của anh đại đội trưởng trình độ lớp 7 phải lãnh đạo đám lính sinh viên lắm lời, nhiều lý; tiểu đội lính “tồng ngồng” gùi sắn qua sông Pô Cô trong đêm… Cũng có những trang sách khiến tôi rơi nước mắt vì phải vĩnh biệt một chiến sĩ sinh viên, khi mãi mãi nằm lại rừng thẳm Campuchia lúc nồi cháo đồng đội nấu cho anh còn chưa kịp chín…

Trong “Rừng đói”, người Gia Lai còn gặp những địa danh như: Pô Cô, khu 5 (nay là huyện Chư Prông), Đức Cơ, Phú Nhơn… Bên cạnh những mất mát, hy sinh của người lính thời chiến, tác giả Nguyễn Trọng Luân đã cho người đọc hiểu thêm một góc nhìn khác về chiến tranh, về những người “lính sinh viên” lên đường năm 1972 và cuộc sống của họ, về những địa danh thật gần gũi với Gia Lai và của Gia Lai.

Có thể bạn quan tâm

Người nối dài tình yêu với dân ca Jrai

Người nối dài tình yêu với dân ca Jrai

(GLO)- Suốt 50 năm qua, bà Kpă H’Mi (SN 1961, buôn Chư Jú, xã Ia Rsai, huyện Krông Pa) vẫn luôn say mê những giai điệu dân ca Jrai. Bà là niềm tự hào của buôn làng khi không chỉ lưu giữ mà còn truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ thêm yêu và gắn bó với những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Mắt hạ cho nhau

Thơ Lenguyen: Mắt hạ cho nhau

(GLO)- "Mắt hạ cho nhau" của Lenguyen là khúc ngân dịu dàng của tuổi học trò, nơi bằng lăng tím, phượng đỏ và tiếng ve gọi về ký ức. Bài thơ chan chứa hoài niệm, tiếc nuối những rung động đầu đời chưa kịp nói thành lời.

“Tên Người là cả một niềm thơ”

“Tên Người là cả một niềm thơ”

(GLO)- Bảo tàng Hồ Chí Minh (thuộc Bảo tàng tỉnh Gia Lai) hiện trưng bày, giới thiệu nhiều hình ảnh, tài liệu, hiện vật về cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của Bác. Một trong số đó là tập sách “Tên Người là cả một niềm thơ” do ông Nguyễn Khoa-Cán bộ lão thành cách mạng trao tặng năm 2004.

Mới mẻ “Trang sách mùa hè”

Mới mẻ “Trang sách mùa hè”

(GLO)- 12 năm liên tục duy trì chương trình “Trang sách mùa hè” cũng là chừng ấy thời gian cán bộ, viên chức Thư viện tỉnh dành nhiều tâm huyết để tạo ra một không gian vừa học vừa chơi mới mẻ, hấp dẫn.

Thơ Phạm Đức Long: Di vật đời người

Thơ Phạm Đức Long: Di vật đời người

(GLO)- Bài thơ "Di vật đời người" của Phạm Đức Long là khúc tưởng niệm thấm đẫm cảm xúc về những người lính đã hi sinh trong chiến tranh. Họ ngã xuống giữa rừng xanh, để lại những di vật bình dị mà thiêng liêng, là biểu tượng bất tử của một thời tuổi trẻ quên mình vì Tổ quốc...

Tháng năm nhớ Người

Tháng năm nhớ Người

(GLO)- Bài thơ “Tháng năm nhớ Người” của Lenguyen khắc họa hình ảnh Bác Hồ qua ký ức làng quê, tình mẹ, giọt lệ, hương sen và ánh nắng Nam Đàn,... như lời tri ân sâu lắng dành cho vị Cha già kính yêu của dân tộc suốt đời vì dân, vì nước.

Âm sắc Tây Nguyên trên quê Bác

Âm sắc Tây Nguyên trên quê Bác

(GLO)- Từ ngày 16 đến 20-5, gần 40 ca sĩ, diễn viên, nghệ nhân Gia Lai đã tham gia 2 sự kiện vô cùng ý nghĩa tại tỉnh Nghệ An. Đó là hội diễn nghệ thuật quần chúng “Tiếng hát Làng Sen” và triển lãm “Hồ Chí Minh đẹp nhất tên Người” năm 2025.

Khai mạc triển lãm ảnh “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Bình Định - Sắc màu hội tụ”

Khai mạc triển lãm ảnh “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Bình Định - Sắc màu hội tụ”

Nhân kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2023); 47 năm Ngày Quốc tế Bảo tàng (18/5/1978 - 18/5/2025), sáng 12-5, Bảo tàng tỉnh Bình Định phối hợp Bảo tàng Quang Trung khai mạc triển lãm ảnh chủ đề “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Bình Định - Sắc màu hội tụ”.

Thơ Nguyễn Thanh Mừng: Gia Lai một hai ba

Thơ Nguyễn Thanh Mừng: Gia Lai một hai ba

(GLO)- "Gia Lai một hai ba" của Nguyễn Thanh Mừng dẫn người đọc qua những nẻo đường dốc đèo, qua tiếng thác reo và chiêng cồng, để gặp lại khí phách người xưa. Mỗi hình ảnh, mỗi nhịp thơ là một lát cắt vừa hoang sơ, vừa tự hào về bản sắc không thể phai mờ của đại ngàn Tây Nguyên.

Thơ Lê Thành Văn: Nghe con đọc thơ về Tổ quốc

Thơ Lê Thành Văn: Nghe con đọc thơ về Tổ quốc

(GLO)- Trong bài thơ "Nghe con đọc thơ về Tổ quốc", tác giả Lê Thành Văn để mạch cảm xúc tuôn chảy tự nhiên: từ sự rưng rưng khi nhớ về chiến tranh đến niềm tin lặng lẽ gửi gắm vào thế hệ mai sau. Bài thơ như một nhịp cầu nối liền quá khứ đau thương và hiện tại bình yên.

Thơ Lê Vi Thủy: Biên cương mùa gió

Thơ Lê Vi Thủy: Biên cương mùa gió

(GLO)- Giữa những cơn gió xào xạc của núi rừng Tây Nguyên bỏng rát, bài thơ “Biên cương mùa gió” của Lê Vi Thủy như thổi vào lòng người nỗi xúc động lặng thầm. Từ ánh mắt trẻ thơ đến no ấm buôn làng và những giọt mồ hôi người lính, tất cả hòa quyện trong khát vọng yên bình nơi địa đầu Tổ quốc.

Tổ quốc trong tim

Thơ Lenguyen: Tổ quốc trong tim

(GLO)- Bài thơ “Tổ quốc trong tim” của tác giả Lenguyen là lời tri ân sâu sắc với cha ông đã hy sinh vì độc lập dân tộc. Từ Cửu Long đến Trường Sơn, từ Điện Biên đến Sài Gòn, một Việt Nam bất khuất vươn lên giữa máu và hoa, rạng ngời sắc cờ Tổ quốc.

Thơ Đào An Duyên: Lòng quê

Thơ Đào An Duyên: Lòng quê

(GLO)- Trong nhịp sống hiện đại hối hả, bài thơ "Lòng quê" của tác giả Đào An Duyên là tiếng vọng thầm lặng mà day dứt. Người xa quê, dù ở đâu chăng nữa vẫn mang trong tim nỗi nhớ cội nguồn. Qua hình ảnh nước xuôi nước ngược, bài thơ gợi về sự gắn bó thiêng liêng giữa con người và quê hương.