Bảo tồn các kịch bản tiêu biểu của hát bội Bình Định: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Hát bội Bình Định là một di sản văn hóa đặc sắc với nhiều vở tuồng kinh điển như: Sơn Hậu, Tam nữ đồ vương, Ngũ hổ Bình Tây, Hồ Nguyệt Cô hóa cáo (còn có tên khác là Chém cáo, Cổ miếu vãn ca) của Nguyễn Diêu, Trầm hương các, Diễn võ đình và Cổ thành… của Đào Tấn.

Tuy nhiên, hiện nay, tình trạng “tam sao thất bổn” đang trở nên phổ biến. Nhiều đoàn tuồng diễn sai lời, không thông hiểu các điển cố văn hóa - lịch sử quan trọng nên đã diễn ca không chuẩn lời thoại, làm ảnh hưởng đến ý nghĩa của kịch bản, chất lượng của vở diễn. Một trong những giải pháp trọng tâm là sưu tầm, chuẩn hóa các bản kịch gốc. Mỗi kịch bản tuồng hát bội cần được diễn giải, chú thích các điển cố một cách chính xác, đầy đủ, rõ ràng, giúp khán giả và diễn viên hiểu đúng nội dung và ý nghĩa của từng câu thoại, từng lớp diễn.

bs.jpg
Đoàn tuồng Đào Tấn biểu diễn tại phường Quy Nhơn Đông. Ảnh: Ngọc Nhuận

Việc dịch thuật, giải nghĩa các thuật ngữ cổ, điển tích văn học-lịch sử phải được thực hiện bởi đội ngũ chuyên gia ngôn ngữ, văn hóa để đảm bảo tính chuẩn xác. Theo đó, việc đào tạo nghệ sĩ trẻ về tuồng cổ cần được đẩy mạnh, nhất là kiến thức văn hóa truyền thống, lịch sử dân tộc.

Bên cạnh đó, có thể áp dụng hình thức cấp chứng nhận biểu diễn chuẩn cho các đoàn tuồng tuân thủ nội dung gốc, góp phần nâng cao chất lượng biểu diễn và ý thức giữ gìn di sản. Để bảo tồn bền vững và thuận tiện trong việc truyền dạy, cần xây dựng kho dữ liệu số tập trung, bao gồm bản video các vở diễn chuẩn, kịch bản song ngữ kèm chú giải, hình ảnh minh họa về phục trang, đạo cụ, không gian sân khấu.

Kho tư liệu này sẽ là công cụ hữu ích không chỉ cho các nghệ sĩ, nhà nghiên cứu, mà còn cho sinh viên, học sinh, các nhà làm phim, tổ chức giáo dục tiếp cận và khai thác. Để đưa nghệ thuật hát bội Bình Định đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ, cần đẩy mạnh việc lồng ghép các kịch bản tuồng cổ tiêu biểu vào các hoạt động giáo dục và trải nghiệm văn hóa địa phương.

Các chương trình sân khấu học đường, tiết học ngoại khóa, trại hè văn hóa truyền thống hay hành trình “một ngày làm nghệ sĩ hát bội” sẽ là những hình thức thiết thực để học sinh, sinh viên tiếp cận, hiểu và cảm nhận sâu sắc giá trị nghệ thuật tuồng cổ. Bên cạnh đó, cần tổ chức các hoạt động trải nghiệm như tham quan hậu trường, giao lưu cùng nghệ sĩ, học hát-hóa trang tuồng để tạo nên sự kết nối sống động giữa người học và di sản.

Đây cũng là cơ hội để các kịch bản được trình bày, giải thích, minh họa rõ ràng, giúp người học không chỉ xem mà còn “sống cùng hát bội”. Chính quyền địa phương nên tìm và xây dựng cơ chế hỗ trợ cho các trường, đoàn nghệ thuật truyền thống tổ chức hoạt động này một cách thường xuyên, bài bản. Đồng thời, khuyến khích doanh nghiệp đồng hành trong vai trò bảo trợ văn hóa, góp phần nuôi dưỡng thế hệ trẻ yêu và hiểu sâu về tuồng cổ Bình Định.

Có thể bạn quan tâm

Đến Paris xem tuần phim Việt Nam

Đến Paris xem tuần phim Việt Nam

Tuần lễ điện ảnh VN tại Paris - hành trình ánh sáng và đáng nhớ của cộng đồng người VN tại Pháp và châu Âu - diễn ra từ 5 - 12.12. Đây là tuần lễ phim VN đầu tiên được tổ chức quy mô với số lượng khán giả khổng lồ.

Ký ức tươi đẹp về Pleiku xưa

Ký ức tươi đẹp về Pleiku xưa

(GLO)- “Suối nguồn Pleiku” là tập kỷ yếu do Ban liên lạc cựu học sinh liên trường trung học Pleiku trước năm 1975 thực hiện, tập hợp những bài viết xúc động về bạn cũ trường xưa. Qua từng trang viết, những ký ức tươi đẹp về Pleiku xưa cũng được nhắc nhớ, trong lắng sâu xúc cảm.

Văn chương Việt trong vòng xoáy AI

Văn chương Việt trong vòng xoáy AI

Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) đưa văn chương và người đọc vào thời khắc chuyển mình chưa từng có. Nó có thể được xem là công cụ hỗ trợ người viết, cũng gợi mở vô số thách thức cùng các áp lực mới cần đối mặt.

Băng Châu và dấu ấn trở lại

Băng Châu và dấu ấn trở lại

(GLO)- Tại Liên hoan Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2025, vai bà Hồng trong vở ca kịch bài chòi "Dòng sông kể chuyện" đã mang về tấm huy chương vàng cho Nghệ sĩ ưu tú (NSƯT) Huỳnh Thị Kim Châu (nghệ danh Băng Châu). 

Phát triển cải lương trên nền tảng số

Phát triển cải lương trên nền tảng số

Ngoài biểu diễn tại sân khấu truyền thống, nhiều nghệ sĩ cải lương đã và đang thực hiện các sản phẩm đăng tải trên kênh YouTube, đưa lên các nền tảng số. Đây là hướng đi cho thấy nỗ lực đưa bộ môn nghệ thuật truyền thống của dân tộc đến gần với khán giả, đặc biệt là người trẻ.

Lời nứa tre kể chuyện buôn làng

Lời nứa tre kể chuyện buôn làng

(GLO)- Bằng sự trao truyền thế hệ mạnh mẽ, sản phẩm của làng đan gùi Ngơm Thung của đồng bào Jrai (xã Ia Băng) lâu nay nổi tiếng về nét đẹp, độ bền chắc. Ðiều rất bất ngờ với nhiều người là một trong những hạt nhân làm nên tiếng thơm ấy hãy còn rất trẻ: nghệ nhân Rinh-năm nay vừa tròn 40 tuổi.

Vườn thương chở những ước mơ

Vườn thương chở những ước mơ

(GLO)- Những khi lòng vấn vương hoài niệm, tôi vẫn thường hay nhớ về khu vườn nhỏ của bà, nơi đã neo giữ một phần ký ức tuổi thơ tươi vui, ấm áp. Khu vườn xanh mát ấy chở biết bao thương yêu, thắp lên ý nguyện cuộc đời cho một tâm hồn thơ trẻ đong đầy khát khao, mơ ước.

Thúng chai trở thành phương tiện cứu hộ người dân vùng lũ. Ảnh: Chi hội Hướng dẫn viên du lịch Gia Lai

Thúng chai-Nét văn hóa mưu sinh và nghĩa tình miền biển

(GLO)-Trong đời sống cư dân ven biển miền Trung nói chung, vùng biển tỉnh Gia Lai nói riêng, thúng chai không chỉ là phương tiện đánh bắt hải sản. Nó còn ghi dấu ấn văn hóa đặc sắc, hiện diện từ những chuyến biển ngày thường cho đến lúc mưa lũ khắc nghiệt.

Chuyện những người tiếp lửa di sản

Chuyện những người tiếp lửa di sản

(GLO)- Liên tiếp 2 lớp bồi dưỡng về di sản văn hóa phi vật thể do Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tổ chức mới đây trên địa bàn phía Tây tỉnh Gia Lai đã tạo cơ hội quý giá và khuyến khích nghệ nhân trao truyền cho thế hệ kế cận niềm say mê, tâm huyết bảo tồn và phát huy giá trị di sản.

Hồi sinh đội bả trạo Xương Lý

Hồi sinh đội bả trạo Xương Lý

(GLO)- Hơn 1 tháng nay, tại Lăng Ông Nam Hải vạn đầm Xương Lý (làng biển Nhơn Lý, phường Quy Nhơn Ðông, tỉnh Gia Lai), đội bả trạo địa phương tập luyện rất tích cực với quyết tâm hồi sinh hình thức diễn xướng vốn chỉ còn trong ký ức người già.

Vở tuồng Nhìn lại một vương triều do Đoàn tuồng Đào Tấn biểu diễn dự thi tại Liên hoan đạt Huy chương bạc. Ảnh: ĐVCC

Vở tuồng "Nhìn lại một vương triều" giành Huy chương bạc

(GLO)- Sau 10 ngày tranh tài sôi nổi tại TP. Hà Nội, tối 26-11, Liên hoan Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2025 đã bế mạc và trao giải. Vở tuồng Nhìn lại một vương triều do Đoàn Tuồng Đào Tấn (Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Gia Lai) dự thi xuất sắc giành Huy chương bạc.

null