Từ năm 2019, khi bắt tay vào nuôi cấy đông trùng hạ thảo, chị Nguyễn Thị Liên-Chủ cơ sở Đông trùng hạ thảo Trung Phúc (tổ 2, thị trấn Ia Ly, huyện Chư Păh) đã mày mò tìm hiểu các công nghệ chế biến và bảo quản sản phẩm. Sau đó, chị chi hơn 280 triệu đồng mua máy sấy thăng hoa để sử dụng. Chị Liên chia sẻ: “Qua tìm hiểu, tôi được biết sấy thăng hoa là công nghệ hiện đại nhất và giúp cho sản phẩm giữ được nguyên màu sắc, hình dáng và dưỡng chất. Đông trùng hạ thảo là loại dược liệu có giá trị cao nên việc giữ các dưỡng chất trong sản phẩm rất quan trọng. Vì vậy, dù chi phí đầu tư khá cao nhưng tôi vẫn quyết định chọn mua máy sấy thăng hoa nhằm tạo ra sản phẩm có chất lượng nhất đến tay người tiêu dùng”.
 |
Cơ sở đông trùng hạ thảo Trung Phúc sử dụng máy sấy thăng hoa để giúp sản phẩm giữ được nguyên màu sắc, hương vị và dưỡng chất. Ảnh: P.V |
Theo chị Liên, nếu sấy bằng nhiệt, sợi nấm đông trùng hạ thảo bị khô cứng, cong queo, màu sắc không bắt mắt. Hơn nữa, một số dưỡng chất sẽ bị biến đổi dưới tác động của nhiệt độ cao khiến sản phẩm mất giá trị dinh dưỡng. Chiếc máy sấy thăng hoa mà cơ sở Trung Phúc đang sử dụng mỗi lần có thể sấy được 5 kg đông trùng hạ thảo tươi, sau 48 giờ sẽ cho thành phẩm 0,5 kg sản phẩm khô.
Sấy thăng hoa là quá trình tách nước ra khỏi sản phẩm trong điều kiện chân không. Cụ thể, sản phẩm sẽ được cấp đông thành thể rắn; sau đó, các tinh thể nước đá trong sản phẩm sẽ được hóa hơi mà không cần qua bước hóa lỏng. Sản phẩm sấy bằng phương pháp này sẽ trở lại nguyên hình dạng cũ, đầy đủ hương vị, cấu trúc và thành phần dinh dưỡng như ban đầu khi ngâm hay chế biến với nước. Bên cạnh đó, phương pháp này cũng phù hợp để sấy các sản phẩm có kết cấu mềm, nhũn như: bơ, sầu riêng, mãng cầu… giúp các loại sản phẩm có thời gian bảo quản được lâu và vận chuyển đi xa hơn.
Tương tự, sau các sản phẩm chanh dây cấp đông, Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp và dịch vụ Hùng Thơm (xã Đak Ta Ley, huyện Mang Yang) cũng vừa ra mắt các sản phẩm viên chanh dây sấy đông khô, kim quất sấy lạnh và trà detox chanh dây. Đây đều là sản phẩm của công nghệ sấy thăng hoa. Bà Đỗ Thị Mỹ Thơm-Giám đốc HTX-cho hay: “Sấy thăng hoa là một trong những giải pháp hữu hiệu khi giá chanh dây trên thị trường đang xuống dốc, lượng sản phẩm dịch chiết chanh dây của HTX bị tồn đọng nhiều. Trung bình 1 kg dịch chanh dây sẽ cho thành phẩm 3 gram khô. Giá bán lẻ mặt hàng này hiện khoảng 400 ngàn đồng/kg. So với bán chanh dây tươi hay các sản phẩm khác thì có giá trị hơn hẳn. Hiện tại, HTX đã chào hàng sản phẩm này thành công với khách hàng ở Đài Loan”. Cũng theo bà Thơm, sản phẩm sấy thăng hoa giúp HTX giảm chi phí vận chuyển đáng kể so với các dòng sản phẩm trước đây.
 |
Sản phẩm đông trùng hạ thảo sau khi sấy thăng hoa vẫn giữ màu vàng đẹp mắt. Ảnh: P.V |
Để làm ra sản phẩm này, phần nước chanh dây nguyên chất được cấp đông nhanh thành từng viên, sau đó sấy tách nước để tạo ra thành phẩm xốp, giòn, vàng tươi. Quả kim quất sấy lạnh cũng sử dụng công nghệ này để tạo ra thành phẩm có phần vỏ xanh mát mắt. Các loại sản phẩm này có thể sử dụng trực tiếp hoặc dùng làm nguyên liệu pha trà hay các loại nước uống giải khát khác.
Trước đây, công nghệ sấy thăng hoa thường được sử dụng đối với các sản phẩm có giá trị cao. Song khi nhu cầu của người dân ngày càng tăng cao, công nghệ này cũng phù hợp với đa dạng sản phẩm từ dược liệu, rau, củ, quả, thịt, cá cho đến các loại bột (cà phê, chuối, dứa…), tinh dầu, canh, súp… Dù vậy, máy sấy thăng hoa có mức giá khá đắt, từ vài trăm triệu đến vài tỷ đồng cũng là một trở ngại đối với người sản xuất. Ngoài ra, hệ thống máy sấy khá phức tạp, đòi hỏi người vận hành phải am hiểu về khoa học công nghệ. Cùng với đó, để có một mẻ sản phẩm hoàn thiện sẽ mất thời gian hơn so với cách sấy thông thường, lượng điện năng tiêu hao lớn nên giá thành sản phẩm sẽ tăng cao. “Hợp tác xã đang liên kết với một đơn vị gia công sản phẩm này. Chúng tôi cũng sẽ tiến tới đầu tư máy móc, thiết bị sấy thăng hoa để gia công ngay tại xưởng nhằm cắt giảm thêm chi phí”-Giám đốc HTX Nông nghiệp và dịch vụ Hùng Thơm cho hay.
