Chuyện chụp ảnh thời bao cấp

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Tại TP. Pleiku, Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch vừa tổ chức Ngày hội Văn hóa các dân tộc thiểu số lần thứ nhất. Khoảng 800 nghệ nhân là người các dân tộc Jrai, Bahnar, Tày, Nùng... từ các huyện, thị xã, thành phố tụ hội về Quảng trường Đại Đoàn Kết để tranh tài, khoe bản sắc. 
Điều đáng nói là, bên cạnh việc họ trở thành mẫu ảnh cho rất nhiều nghệ sĩ nhiếp ảnh thì bản thân họ cũng có Smartphone để tự chụp mình và chụp cho bạn bè. Trông cảnh ấy, tôi lại chợt nhớ chuyện chụp ảnh một thời...
Hôm rồi, tôi đăng lên Facebook cái ảnh chụp hồi Tết năm 1981, anh Hoàng Văn Tư-nguyên Chánh Văn phòng UBND huyện Ia Pa nhắc tôi cố tìm cái ảnh 4 anh em sinh viên Trường Đại học Tổng hợp Huế vừa ra trường, Tết năm ấy không về nhà, rủ nhau đi chụp ảnh. Vào cái tiệm ảnh đối diện rạp Nhân Dân ở ngã ba Diệp Kính, mùng 1 Tết, họ không chụp. Bốn anh em năn nỉ trình bày là sinh viên mới tốt nghiệp đại học lên nhận công tác, Tết không về quê nên muốn chụp ảnh vừa kỷ niệm vừa gửi về cho ba mẹ yên tâm. Thế là họ đồng ý chụp mở hàng. Vấn đề là cả nhà họ đang ngồi trên chiếc chiếu có rách một miếng, họ định cuộn lại để chụp nhưng chúng tôi đề nghị được ngồi trên chiếc chiếu rách ấy để nhớ thời sinh viên. Khoảng mùng 5, chúng tôi quay lại lấy ảnh thì thấy họ phóng 1 cái ảnh chụp chúng tôi rất lớn treo trên tường làm ảnh mẫu. Đứa nào đứa nấy rú lên vì... sướng. Cái chiếu rách rõ mồn một lại thành một điểm nhấn thú vị của bức ảnh. Bốn đứa hồi ấy là tôi học Văn, Hoàng Văn Tư học Lý, Nguyễn Hoàng học Toán và Trần Đình Vũ học Hóa. Cái hiệu ảnh ấy sau rồi không thấy nữa, giờ tôi cũng quên tên.
Nhưng có 2 hiệu ảnh nổi tiếng từ thời ấy mà hầu như nhắc tới không ai ở Pleiku, thậm chí là Gia Lai, không biết. Là hiệu ảnh Tây Nguyên của anh Hải, sau này có thời làm Chủ nhiệm Nghiệp đoàn Nhiếp ảnh Pleiku và hiệu ảnh Uyên của anh Hồ Viết Sum, sau này là hội viên Hội Văn học-Nghệ thuật Gia Lai và có con trai là Hồ Anh Tiến, nối nghiệp bố, là hội viên Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, người có công rất lớn đào tạo tôi thành... thợ ảnh. Mới sáng nay, anh dựng mẫu, chọn tư thế các kiểu rồi vẫy tôi lại, chỉ việc bấm máy chụp một nghệ nhân nữ cực đẹp ở cái hội văn hóa các dân tộc đang diễn ra ở Quảng trường. Có nhiều hiệu ảnh nữa, nhưng hầu như 2 hiệu này là thống soái thời ấy. Cả 2 ông chủ này đều là người Huế lên Pleiku lập nghiệp và 2 hiệu ảnh đều trên đường Hùng Vương. Có vẻ con đường này có duyên với các hiệu ảnh thời ấy. Cái hiệu ảnh chúng tôi chụp vào mùng 1 Tết cũng ở phía đường Hùng Vương.
Hồi ấy chụp ảnh ít, nhà ai có việc gì lớn mới dám ra hiệu chụp ảnh. Năm 1984, tôi cưới vợ, là người của ngành, tôi cũng vẫn phải đi gặp ông Nguyễn Thế Phùng-Giám đốc Công ty Vật tư ngành ảnh xin mua phân phối 2 cuộn phim, một đen trắng, một màu. Ông Phùng rất trịnh trọng viết cho tôi mấy chữ duyệt mua vào góc cái giấy giới thiệu mua phim của Ty Văn hóa-Thông tin do một Phó Ty ký. Về tôi trịnh trọng giao cho 2 anh bạn nghệ sĩ nhiếp ảnh nổi tiếng là Trần Phong và Huy Tuấn, mỗi anh 1 cuộn, anh Phong đen trắng và anh Huy Tuấn cuộn màu vì tôi nghĩ anh Tuấn lớn tuổi hơn, chụp sẽ chắc chắn hơn, không sợ hỏng.
Ty Văn hóa nơi tôi công tác có mấy anh sắm cái máy ảnh “đời Tống”, đa phần là Zenit, anh nào xịn hơn tí là Praktika, đều của Nga. Cứ chủ nhật là xuống các nông trường, các làng chụp ảnh dạo. Thi thoảng tôi lại “được” một số người lên tận phòng làm việc tìm, người tìm chìa ra cái giấy, tên... tôi, xác nhận là chụp ảnh cho nhà ấy nhà ấy, mấy kiểu, số tiền đã thu, còn nợ bao nhiêu, ngày giao ảnh đã qua cả tháng rồi. Biết ngay lại có anh mạo danh tôi. Và tôi biết anh ấy nên có lần tôi dẫn thẳng người lấy ảnh tới phòng anh kia, bảo ông Hùng đây rồi để hai người làm việc với nhau.
Là các anh ấy chụp ảnh nhưng bị hỏng nên không có ảnh giao, và vì biết tay nghề mình yếu nên phải... thủ trước, đề tên người khác. Hồi ấy, người giỏi là chụp cuộn phim 36 kiểu nhưng phải được 39 ảnh, chưa kể chụp chưa hết cuộn nhưng xé phim làm lẻ rất giỏi. Xong rồi nối phim, lắp vào và chụp tiếp. Cái chuyện chụp bị hỏng thường xuyên xảy ra.
Anh Huy Tuấn làm nhiếp ảnh ở Phòng Thông tin cổ động, phòng ngủ của anh có cái buồng tối, tôi hay sang xem anh làm ảnh, thích nhất là lúc thả giấy ảnh đã xử lý vào thùng nước, nó bắt đầu lờ mờ hiện hình lên, cho tới lúc hiện đầy đủ thì phơi ảnh. Sau có cái máy ép nóng, được coi là đỉnh của đỉnh.
Hồi ấy cứ Tết là nhộn nhịp việc chụp ảnh, các thợ ảnh chạy như con thoi. Thợ ảnh ở huyện phải mang phim lên phố hàng ngày để làm ảnh trả cho khách, chứ huyện không có chỗ làm ảnh. Chụp ảnh bằng máy cơ rất khó, những là khẩu độ, tốc độ, rồi phụ thuộc phim, Konica khác Canon, Kodak khác Fuji... Kodak còn có Kodak Color với Kodak Gold... nhớ cho hết cũng đủ để... quên nút bấm ở đâu. Tết Pleiku thời ấy, việc quan trọng đầu tiên là làm bánh thuẫn, mứt các loại, tự làm và 2 là cả nhà đi chụp ảnh. Thế nên ông Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Huy Tịnh từng nghĩ ra chuyện thuê nguyên một con voi Nhơn Hòa mang về Pleiku làm đạo cụ chụp ảnh. Tốn kém vì phải thuê nài voi, thức ăn cho voi, bù lại, anh thu cũng đậm từ dịch vụ này.
Giờ, ai cũng là thợ chụp ảnh, cứ nhìn các nghệ nhân người Jrai, Bahnar ở Quảng trường mấy hôm nay thì biết. Họ selfie vô cùng gọn ghẽ và chuyên nghiệp. Cũng có cái máy ảnh Canon EOS M6 và từng chụp các loại máy cơ Praktika và Nikon Mark và giờ là Canon nhưng quả thật, khó nhất với tôi bây giờ là... selfie. Không méo ảnh thì cũng méo mặt, nhưng nhìn các cháu, tôi thấy nền nhiếp ảnh Việt Nam hùng cường hẳn.
Thế nên, các hiệu ảnh cứ ngày càng teo tóp. Và kéo theo nó là các lab làm ảnh cũng thưa vắng. Giờ chụp xong đăng phây, cần gì lab.
VĂN CÔNG HÙNG

Có thể bạn quan tâm

Tặng 12 xe đạp cho học sinh xã Ia Dreh

Tặng 12 xe đạp cho học sinh xã Ia Dreh

(GLO)- Sáng 30-9, tại Trường THCS Ngô Quyền (xã Ia Dreh, tỉnh Gia Lai), Câu lạc bộ thiện nguyện Ngôi nhà yêu thương trực thuộc Hội Chữ thập đỏ tỉnh tổ chức Chương trình tặng xe đạp tiếp sức đến trường năm học 2025- 2026.

Ia Lâu - vùng đất hội tụ và giao thoa

Ia Lâu: Vùng đất hội tụ và giao thoa

(GLO)- Nằm ở vùng đệm biên giới phía Tây tỉnh Gia Lai, Ia Lâu là nơi cộng cư của nhiều dân tộc anh em. Từ chỗ gian khó, xã Ia Lâu đã nỗ lực vươn lên từng ngày. Đặc biệt, tiếng cồng chiêng, điệu then, tiếng khèn, tiếng trống tạo nên sắc màu riêng của vùng đất hội tụ và giao thoa.

Một góc xã đảo Nhơn Châu nhìn từ trên cao.

Cù Lao Xanh: Hòn đảo bình yên và quyến rũ

(GLO)- "Hi anh, đi Cù Lao Xanh không? Lâu lắm rồi mình chưa trở lại đó!" - Tin nhắn của người bạn đồng nghiệp cũ bỗng dưng hiện lên, kéo theo bao nhiêu kỷ niệm ùa về. Gật đầu cái rụp, tôi quyết định cùng các đồng nghiệp cũ tìm về hòn đảo bình yên và quyến rũ.

Binh đoàn 15 cho dân mượn đất trồng lúa

Binh đoàn 15 cho dân mượn đất trồng lúa

(GLO)- Những ngày này, đến làng Tung Breng (xã Ia Krái, tỉnh Gia Lai), chúng ta dễ dàng nhận thấy một màu xanh bạt ngàn của đồng lúa đang thì con gái. Để có được cảnh sắc đó, Đoàn Kinh tế - Quốc phòng 715 (Binh đoàn 15) đã cho công nhân và người dân mượn gần 100 ha cao su đang tái canh để trồng lúa.

Anh Phùng Minh Tuấn (thôn Phú Cường, xã Chư Sê) phấn khởi vì mía tím được mùa, được giá.

Ngọt ngào mùa mía tím

(GLO)- Dọc các tuyến đường vùng cao nguyên Gia Lai, sắc tím của những bó mía tươi rói phủ đầy, trở thành món quà quê được nhiều người ưa chuộng. Nhờ cây mía tím, nông dân nơi đây có thêm nguồn thu nhập ổn định, đời sống ngày càng được nâng cao.

Sức sống mới ở An Nhơn Tây

Sức sống mới ở An Nhơn Tây

(GLO)- An Nhơn Tây-vùng đất gắn với Khu căn cứ cách mạng An Trường-từng giữ vai trò chiến lược trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. 50 năm sau ngày đất nước thống nhất, An Nhơn Tây hôm nay khoác lên mình diện mạo mới.

Ðồng lòng chung sức, vững bước đi lên

Xã Bình Hiệp huy động các nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội

(GLO)- Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Bình Hiệp (tỉnh Gia Lai) lần thứ I (nhiệm kỳ 2025 - 2030) diễn ra trong bối cảnh địa phương vừa trải qua một chặng đường nhiều thử thách nhưng cũng đầy dấu ấn. Phát huy thành tích đạt được, trong 5 năm tới, xã huy động các nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội.

Đoàn kết dựng xây An Toàn giàu bản sắc, phát triển bền vững

Đoàn kết dựng xây An Toàn giàu bản sắc, phát triển bền vững

(GLO)- Đại hội đại biểu Đảng bộ xã An Toàn lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 là sự kiện chính trị quan trọng, đánh dấu bước ngoặt khi xã vừa được sáp nhập, mở ra vận hội mới cho phát triển, khẳng định sức mạnh đoàn kết, đồng thời xác định phương hướng, khát vọng vươn lên trong giai đoạn tới.

Xây dựng Ayun Pa văn minh, hiện đại, xứng tầm khu vực

Xây dựng Ayun Pa văn minh, hiện đại, xứng tầm khu vực

(GLO)- Ngày 20-8, Ðảng bộ phường Ayun Pa (tỉnh Gia Lai) tổ chức Ðại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030. Ðây là dấu mốc quan trọng, mở ra giai đoạn mới với nhiều kỳ vọng về một đô thị Ayun Pa văn minh, hiện đại, giàu đẹp, xứng tầm khu vực.

null