Theo dấu Cinchona

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Ít ai biết rằng, gần hàng thông cổ thụ trăm tuổi tại khu vực Biển Hồ chè (xã Nghĩa Hưng, huyện Chư Pah, Gia Lai) từng tồn tại một vườn thuốc đặc biệt được người Pháp trồng để lấy vỏ làm nguyên liệu sản xuất thuốc ký ninh điều trị bệnh sốt rét. Đó là vườn cây Cinchona (canh-ki-na). Tại Việt Nam, loài cây này gắn liền với tên tuổi của nhà khoa học, bác sĩ nổi tiếng người Pháp Alexandre Yersin.
Theo một số tài liệu được ghi chép lại, từ năm 1869, một số nhà khoa học Pháp đã có ý định đưa cây Cinchona về trồng thử nghiệm tại một số nước thuộc khu vực Tây và Nam Á, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, phải đến năm 1917, nhà khoa học, bác sĩ Yersin cùng các cộng sự của mình mới chính thức di thực thành công cây Cinchona về trồng tại một số cao nguyên ở Nha Trang và Đà Lạt.
 Một trong 4 cây Cinchona còn sót lại tại khu vực Biển Hồ chè.
Một trong 4 cây Cinchona còn sót lại tại khu vực Biển Hồ chè. Ảnh: Lê Hòa
Những tài liệu ghi chép về sự có mặt của cây Cinchona tại cao nguyên Pleiku gần như chưa được tìm thấy. Vậy nhưng, trong ký ức nhiều người từng sinh sống và gắn bó tại khu vực Biển Hồ chè vẫn còn lưu lại hình ảnh vườn Cinchona được trồng tại đây. Và điều may mắn là ngay sát hàng thông cổ thụ đoạn gần chùa cổ Bửu Minh hiện vẫn còn 4 cây Cinchona vươn mình giữa những vườn chè xanh mướt. Đây là minh chứng xác thực nhất cho sự có mặt của loài cây đặc biệt mà người Pháp từng mất hàng chục năm trời ròng rã tìm cách trồng thử nghiệm để phát triển tại Việt Nam.
Thượng tọa Thích Giác Tâm-Phó Trưởng ban Trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh, Trụ trì chùa Bửu Minh-nắm những thông tin khá xác thực về vườn Cinchona. Thượng tọa Giác Tâm cho rằng, vị trí khu vườn nằm tại địa phận thôn 2 (xã Nghĩa Hưng). “Thời đầu khai phá, đây là chốn rừng thiêng nước độc. Phu chè, người dân các làng sinh sống quanh vùng bị sốt rét rất nhiều. Người nào da cũng vàng bủng, bụng chướng bởi sốt rét. Đó là lý do người Pháp lập vườn Cinchona tại đây. Ngoài ra, Cinchona còn có tác dụng khử độc nước rất tốt, do đó khi tìm hiểu và phát hiện ra vị trí mạch nước ngầm dẫn từ Biển Hồ chảy về các khu làng công nhân, họ đã trồng cây ngay trên mạch nước để khử độc. Từ khi có vườn Cinchona, dòng nước trở nên mát lành”-Thượng tọa Giác Tâm chia sẻ câu chuyện.
Ông Nguyễn Ngọc Dũng-Bí thư Đảng ủy xã Nghĩa Hưng, người được sinh ra từ một trong những làng phu đồn điền chè Biển Hồ-cho rằng, vị trí vườn cây Cinchona chính xác là nằm tại khu vực cổng chào thôn 2 hiện nay, rộng tầm 2-3 ha. “Cây Cinchona không chỉ là “bộ máy” xử lý nguồn nước mà người dân còn dùng thân cây để giã ra làm thuốc chữa sốt rét. Nó rất đắng!”-ông Dũng nhớ lại.
Không giống như vườn cây Cinchona nhanh chóng bị xóa sổ, hàng thông cổ thụ tại Biển Hồ chè (cũng do người Pháp trồng) may mắn được gìn giữ cho đến hôm nay. 4 cây Cinchona còn sót lại không hề to lớn. Chúng chỉ ngang những cây thân gỗ tầm thấp và nhỏ bé hơn nhiều khi so dáng với những hàng muồng vàng được trồng chắn gió cho đồi chè. Quan sát sẽ thấy thân cây không có dáng vẻ tương xứng so với tuổi đời ngót trăm năm nhưng phần gốc lại khá lớn. Có lẽ, chúng đã từng bị cưa đốn, phần thân cây hiện nay là cành nhánh tái sinh. Theo ông Trịnh Đình Trường-Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Chè Biển Hồ, Công ty sẽ giữ lại 4 cây Cinchona để mọi người có thể đến tham quan, chiêm ngưỡng. 
…Đã ngót 100 năm kể từ khi người Pháp bắt đầu khai phá, thành lập các đồn điền chè tại khu vực Biển Hồ, dấu ấn người Pháp để lại sau công cuộc khai thác thuộc địa vẫn còn hiện diện không ít. Hầu hết chúng đã trở thành “di sản”: hàng thông cổ thụ trăm tuổi, đồi chè, những xóm phu đồn điền… Và từ đây, chúng ta còn biết thêm về một loài cây đặc biệt từng được người Pháp đem đến trồng trên vùng đất này: cây Cinchona.
Lê Hòa

Có thể bạn quan tâm

Xã Gào có nhiều tiềm năng phát triển nông nghiệp công nghệ cao và năng lượng tái tạo. Ảnh: Quang Tấn

Khởi sắc trên vùng đất 2 lần được phong anh hùng

(GLO)- Xã Gào (tỉnh Gia Lai) là địa phương 2 lần được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Ngày nay, vùng đất này đã và đang đổi thay mạnh mẽ trong công cuộc xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH) và giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống.

Xã An Toàn trong diện mạo mới

Xã miền núi An Toàn khởi sắc

(GLO)- Là xã miền núi xa xôi, giao thông cách trở, trước đây, đời sống của người dân xã An Toàn (tỉnh Gia Lai) gặp rất nhiều khó khăn. Đến nay, vùng đất này đã khởi sắc nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, cùng nỗ lực vươn lên của cán bộ, đảng viên và người dân địa phương.

Niềm vui từ những ngôi làng mới

Niềm vui từ những ngôi làng tái định cư

(GLO)- Từ những vùng thường xuyên bị ngập lụt, sạt lở chuyển đến nơi ở mới, với sự hỗ trợ của Nhà nước, người dân các làng tái định cư bắt đầu ổn định cuộc sống. Thật sự không ai bị bỏ lại phía sau và niềm vui hiện hữu trên từng nếp nhà là minh chứng cho chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước.

Tặng 12 xe đạp cho học sinh xã Ia Dreh

Tặng 12 xe đạp cho học sinh xã Ia Dreh

(GLO)- Sáng 30-9, tại Trường THCS Ngô Quyền (xã Ia Dreh, tỉnh Gia Lai), Câu lạc bộ thiện nguyện Ngôi nhà yêu thương trực thuộc Hội Chữ thập đỏ tỉnh tổ chức Chương trình tặng xe đạp tiếp sức đến trường năm học 2025- 2026.

Ia Lâu - vùng đất hội tụ và giao thoa

Ia Lâu: Vùng đất hội tụ và giao thoa

(GLO)- Nằm ở vùng đệm biên giới phía Tây tỉnh Gia Lai, Ia Lâu là nơi cộng cư của nhiều dân tộc anh em. Từ chỗ gian khó, xã Ia Lâu đã nỗ lực vươn lên từng ngày. Đặc biệt, tiếng cồng chiêng, điệu then, tiếng khèn, tiếng trống tạo nên sắc màu riêng của vùng đất hội tụ và giao thoa.

Một góc xã đảo Nhơn Châu nhìn từ trên cao.

Cù Lao Xanh: Hòn đảo bình yên và quyến rũ

(GLO)- "Hi anh, đi Cù Lao Xanh không? Lâu lắm rồi mình chưa trở lại đó!" - Tin nhắn của người bạn đồng nghiệp cũ bỗng dưng hiện lên, kéo theo bao nhiêu kỷ niệm ùa về. Gật đầu cái rụp, tôi quyết định cùng các đồng nghiệp cũ tìm về hòn đảo bình yên và quyến rũ.

Anh Phùng Minh Tuấn (thôn Phú Cường, xã Chư Sê) phấn khởi vì mía tím được mùa, được giá.

Ngọt ngào mùa mía tím

(GLO)- Dọc các tuyến đường vùng cao nguyên Gia Lai, sắc tím của những bó mía tươi rói phủ đầy, trở thành món quà quê được nhiều người ưa chuộng. Nhờ cây mía tím, nông dân nơi đây có thêm nguồn thu nhập ổn định, đời sống ngày càng được nâng cao.

“Làng Cam” trên miền biên viễn Ia O

“Làng Cam” trên miền biên viễn Ia O

(GLO)- Để thoát khỏi chế độ diệt chủng Khmer Đỏ, năm 1976, gần 30 hộ dân từ huyện Oyadav (tỉnh Ratanakiri, Vương quốc Campuchia) chạy sang xã Ia O (tỉnh Gia Lai). Họ đã được cán bộ, người dân địa phương cưu mang, đùm bọc rồi trở thành một phần cộng đồng cư dân nơi đây cho đến tận hôm nay.

Gia Lai tiếp nhận 392 đơn vị máu an toàn

Gia Lai tiếp nhận 392 đơn vị máu an toàn

(GLO)- Sáng 23-8, tại Hội trường 20/10 UBND xã Đak Đoa, Ban Chỉ đạo vận động hiến máu tình nguyện (HMTN) tỉnh Gia Lai phối hợp với UBND các xã: Đak Đoa, Ia Băng, Đak Sơmei, Kon Gang, Kdang và Khoa Huyết học-Truyền máu (Bệnh viện Đa khoa Gia Lai) tổ chức Ngày hội HMTN năm 2025.

null