Sự thật trong những lời phi lý

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Đó là điều độc giả cảm nhận khi đọc bài thơ “Đồng dao cho người lớn” của nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo. Bài thơ đồng thời cũng được tác giả lấy làm tên cho cả tập thơ của mình, do Nhà Xuất bản Văn học ấn hành.
Nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo (Ảnh: Hoàng Thu Phố/TTO)
Nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo (Ảnh: Hoàng Thu Phố/TTO)
Có cánh rừng chết vẫn xanh trong tôi
Có con người sống mà như qua đời
Có câu trả lời biến thành câu hỏi
Có kẻ ngoại tình ngỡ là tiệc cưới
Có cha có mẹ có trẻ mồ côi
Có ông trăng tròn nào phải mâm xôi
Có cả đất trời mà không nhà ở
Có vui nho nhỏ có buồn mênh mông
Mà thuyền vẫn sông mà xanh vẫn cỏ
Mà đời vẫn say mà hồn vẫn gió
Có thương có nhớ có khóc có cười
Có cái chớp mắt đã nghìn năm trôi.
Ngay tựa để bài thơ đã gây sự chú ý cho người đọc. Vì ai cũng biết đồng dao là thể loại của văn học dân gian dành cho trẻ con đọc, hát khi chơi. Đó là những bài văn vần có số lượng câu chữ trong một dòng khoảng 4-5 từ. Nội dung thân thuộc, dễ đọc dễ nhớ, dễ hiểu, như là để chơi vậy thôi. Với bài thơ này, thể loại thì hình như đã cũ mà đối tượng dành cho, hướng đến đã chuyển khác bất ngờ: người lớn. Chắc có người sẽ nói: Người lớn bận trăm công ngàn việc, ai rảnh đâu mà đồng dao. Nhưng hãy khoan, bình tĩnh mà đọc xem… Số lượng chữ trong mỗi dòng thơ là 8 (gấp đôi số chữ trong đồng dao dân gian). Bài thơ gồm 12 dòng với 96 chữ mà có đến 5 từ “vẫn”, 6 từ “mà” và 16 từ “có”. Lặp lại vốn là điều tối kỵ trong sáng tạo nghệ thuật. Nhưng sự xuất hiện nhiều lần những từ trên rõ ràng là chủ định của tác giả.
Khúc đồng dao liệt kê những sự vật hiện tượng trong đời sống thiên nhiên, xã hội và con người; tập trung vào những mâu thuẫn, những ngộ nhận và bi kịch phận người: chết-sống, đang sống-như chết, hỏi-trả lời, cha mẹ-trẻ mồ côi, nho nhỏ-mênh mông, bao la-chật hẹp, thương nhớ-khóc cười, chớp mắt-nghìn năm… Các câu thơ bao gồm 2 mặt của sự đối lập-những đối lập đau lòng, không muốn có, đáng lẽ không nên có, khiến ta giật mình trào nước mắt. Tôi cũng giật mình hoảng sợ bởi nhỡ ra mình cũng thuộc loại đang “sống mà như qua đời” (Trịnh Công Sơn trong “Bên đời hiu quạnh” cũng có ca từ tương tự: Một lần nằm mơ tôi thấy tôi qua đời/Lòng thật bình yên mà sao buồn thế). Chợt ngộ ra trong cuộc đời có những người sống chỉ là sự tồn tại sinh vật. Sống thêm chật đất và vô tích sự. Anh sinh viên trong “Tội ác và hình phạt” của F. Đoxtoevxki đã giết mụ già cầm đồ vì nhẽ ấy. Nhưng dù sao Nguyễn Trọng Tạo vẫn lạc quan tin tưởng vào sự sống chẳng bao giờ chán nản và phần thiên lương trong mỗi con người: “Mà thuyền vẫn sông mà xanh vẫn cỏ/Mà đời vẫn say mà hồn vẫn gió”.
Hai câu thơ vừa dẫn ở trên thể hiện rất rõ tư tưởng chủ đề của tác phẩm. Những lần đọc đầu tôi nghĩ lẽ ra chúng phải nằm ở cuối bài nhưng rồi may thay giật mình: đồng dao kia mà. Đó là bài ca không bao giờ dứt. Đọc xong câu cuối có thể trở lại câu đầu mà vẫn đảm bảo sự liền mạch, nhất quán. Và tôi thử đọc: “Có cái chớp mắt đã nghìn năm trôi/Có cánh rừng chết vẫn xanh trong tôi…”.
Bài thơ như thể tác giả buột miệng nói ra trong cuộc rượu với bạn bè mà thành. Nhưng lại nghĩ, Nguyễn Trọng Tạo là tác giả của những câu thơ như: “Thời tôi sống có bao nhiêu câu hỏi/Câu trả lời thật không dễ dàng chi” thì cái sự nói chơi, tưởng như phi lý ấy phải được rút từ gan ruột mà ra.
 Chử Anh Đào

Có thể bạn quan tâm

Chương trình nghệ thuật đặc biệt “Sắt son niềm tin theo Đảng” sẽ diễn ra vào tối 4-10

Chương trình nghệ thuật đặc biệt “Sắt son niềm tin theo Đảng” sẽ diễn ra vào tối 4-10

(GLO)- Chào mừng thành công của Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, tối ngày 4-10, tỉnh Gia Lai tổ chức chương trình nghệ thuật đặc biệt với chủ đề “Sắt son niềm tin theo Đảng” tại Quảng trường Nguyễn Tất Thành (phường Quy Nhơn).

“Ung dung thanh thản giữa mây trời”

“Ung dung thanh thản giữa mây trời”

(GLO)- Tôi mượn câu thơ “Ung dung thanh thản giữa mây trời” trong bài mở đầu tập “Vân không” để giới thiệu tập thơ mới của Ngô Thanh Vân. “Vân không” ghi dấu sự trở lại của nữ thi sĩ sau 8 năm chị không xuất bản cuốn sách nào về thơ.

Nhà thơ Ngô Thanh Vân: Đường văn chạm vào trái tim, thành tình yêu biết hát

Nhà thơ Ngô Thanh Vân: Đường văn chạm vào trái tim, thành tình yêu biết hát

(GLO)- Hơn 20 năm nuôi mộng văn chương, nhà thơ Ngô Thanh Vân đã trình làng 5 tập thơ, 2 tập truyện ngắn, 2 tập tản văn. Với chị, khi đường văn chạm vào trái tim sẽ trở thành tình yêu biết hát bởi mong muốn của người viết là được đồng hành với bạn đọc bằng những điều bình dị, chân thành nhất.

Thắp lên lời thơ quê xứ

Thắp lên lời thơ quê xứ

(GLO)- Giữa thời đại ngổn ngang những thanh âm đô thị, giữa nhịp sống hối hả dễ bào mòn gốc rễ bản thể, tập thơ Cồn quê xứ (NXB Hội Nhà văn, 2025) vừa ra mắt bạn đọc đầu tháng 7-2025 như một vọng âm dịu dàng từ đất mẹ, khiến ta như lắng lại...

Tiểu thuyết 'Mưa đỏ' cháy hàng, in không kịp bán

Tiểu thuyết 'Mưa đỏ' cháy hàng, in không kịp bán

Sau thành công vang dội của bản điện ảnh, "Mưa đỏ" tiếp tục gây “cơn sốt” trên thị trường xuất bản. Nhiều hiệu sách cho biết độc giả phải chờ tới 15-20 ngày mới nhận được tiểu thuyết. Hiện tại, lượng đặt hàng sách đã vượt xa dự đoán, lên tới hàng chục nghìn cuốn chỉ trong ít ngày.

Hòa tiếng cồng chiêng vang vọng đại ngàn

Hòa tiếng cồng chiêng vang vọng đại ngàn

(GLO)- Cồng chiêng của người Jrai và người Bahnar cùng sinh sống trên mảnh đất Gia Lai đã hòa quyện trong mạch nguồn chung của bản sắc-niềm tự hào văn hóa truyền thống. Tiếng cồng chiêng nối liền con người với đất trời, gắn kết bền chặt cộng đồng nơi rừng núi.

Lan tỏa văn hóa đọc

Lan tỏa văn hóa đọc đến buôn làng vùng sâu

(GLO)- Cuộc thi “Giới thiệu sách trực tuyến” năm 2025 do Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai tổ chức thu hút nhiều cá nhân là người đồng bào dân tộc thiểu số tham gia. Bằng tình yêu với sách, họ đã góp phần lan tỏa văn hóa đọc đến buôn làng vùng sâu.

Chạm vào thế giới trẻ thơ...

Chạm vào thế giới trẻ thơ...

(GLO)- Từ ống kính nhiếp ảnh, nét cọ hội họa, câu chữ văn chương đến giai điệu âm nhạc, nhiều nghệ sĩ ở Gia Lai đang lặng lẽ gìn giữ, khơi gợi, ươm hạt giống tâm hồn cho thế giới tuổi thơ; đồng thời, gửi gắm thông điệp về sự kết nối, về trách nhiệm của người lớn trước “tuổi thơ đang mất dần”.

null