Mất mùa, mất giá
Các cánh đồng trên địa bàn huyện Phú Thiện đang bước vào cao điểm vụ thu hoạch khoai lang. Tuy nhiên, thay vì tâm lý phấn khởi như mọi năm, người trồng khoai lang đang lo lắng vì vừa mất mùa, vừa mất giá. Trong cái nắng như đổ lửa, gia đình anh Mã Văn Tới (thôn Thắng Lợi 1, xã Ia Sol) thuê hơn chục nhân công thu hoạch 1 ha khoai lang với hy vọng vớt vát được phần nào.
Năm ngoái, vợ chồng anh trồng 5 ha, thương lái mua với giá 300 triệu đồng/ha. Sau khi trừ chi phí, anh thu lợi nhuận gần 200 triệu đồng/ha. Năm nay, gia đình anh thuê thêm 3 ha tại cánh đồng xã Ia Piar trồng khoai lang với hy vọng lợi nhuận sẽ lớn hơn.
“Năm nay, do thời tiết thất thường và đất bạc màu nên ruộng khoai của gia đình chỉ đạt năng suất 17 tấn/ha, giảm hơn rất nhiều so với năm ngoái. Thêm vào đó, giá khoai lang giảm còn 6.000 đồng/kg, trong khi giá vụ trước dao động từ 11.000 đến 13.000 đồng/kg. Vụ này, gia đình tôi lỗ khoảng 200 triệu đồng”-anh Tới buồn rầu nói.
 |
Do năng suất và giá cả giảm mạnh, người trồng khoai lang ở khu vực Đông Nam tỉnh chấp nhận thua lỗ, thu hoạch cho kịp thời vụ. Ảnh: V.C |
Ông Nguyễn Văn Trường (xã Chư A Thai, huyện Phú Thiện) cho biết: Vụ Đông Xuân 2023-2024, ông xuống giống 5 ha khoai lang tại xã Chư A Thai và xã Ia Kdăm. Trước Tết Giáp Thìn, thương lái trả giá 150 triệu đồng/ha nhưng ông không bán. Hiện 3 ha đã thu hoạch, tính bình quân chưa đến 100 triệu đồng/ha.
“Riêng tiền thuê đất đã hết 40 triệu đồng/ha, chi phí đầu tư 80 triệu đồng/ha nên gia đình cầm chắc phần lỗ. Vốn đầu tư gia đình vay ngân hàng nên tôi như ngồi trên đống lửa. Nhiều người bảo tôi chờ giá lên nhưng khoai đến ngày đến tháng thì phải thu hoạch, để lâu sợ bị sùng, hà. Tôi chấp nhận thua lỗ, thu hoạch để còn trả đất cho người ta”-ông Trường nói.
Theo anh Phạm Văn Hoàn (thương lái tỉnh Đak Lak), mỗi ngày, anh huy động 3 xe trọng tải 27 tấn/xe thu mua khoai lang tại khu vực phía Đông Nam tỉnh. So với những năm trước, củ khoai năm nay bị sùng nhiều nên anh phải nhờ người thu gom chọn lọc kỹ lưỡng.
“Đối với củ loại 1, tôi mua với giá 6.000 đồng/kg; còn củ loại 2 (củ quá to) chỉ được 3.000 đồng/kg. Hiện thị trường tiêu thụ khoai lang trong cả nước vẫn ổn định. Tuy nhiên, do diện tích tăng cao, thu hoạch ồ ạt, cung vượt cầu nên giá giảm sâu. Trong những ngày tới, khi các hộ đồng loạt thu hoạch, giá khoai sẽ còn xuống thấp hơn nữa”-anh Hoàn cho biết.
Bài học liên kết
So với những năm trước, diện tích khoai lang vụ Đông Xuân 2023-2024 tại các địa phương khu vực Đông Nam tỉnh tăng đột biến. Trong đó, thị xã Ayun Pa tăng từ 5 ha lên 32 ha; huyện Ia Pa từ 100 ha lên 324 ha; huyện Phú Thiện tăng từ 1.200 ha lên hơn 3.000 ha. Diện tích khoai lang mở rộng ồ ạt dẫn đến giá cả giảm mạnh so với vụ trước.
Ông Trần Đình Đức-Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Ia Pa-thông tin: Năm nay, diện tích khoai lang của huyện tăng hơn 300%, tập trung chủ yếu ở các xã: Ia Kdăm, Ia Trok, Ia Ma Rơn, Pờ Tó. Diện tích này chủ yếu được người dân từ nơi khác đến thuê đất trồng. Hiện khoảng 70 ha tại xã Ia Kdăm đã được thu hoạch, còn các xã khác dự kiến thu hoạch từ nửa cuối tháng 3 do xuống giống muộn.
Người trồng phải chịu 2 khoản chi phí gồm: thuê đất 30-40 triệu đồng/ha và đầu tư giống, phân bón, nhân công 80 triệu đồng/ha. Nếu mức giá và năng suất như hiện tại thì người dân không có lãi, thậm chí lỗ nặng.
 |
Người dân đồng loạt thu hoạch, cung vượt cầu dẫn đến giá khoai lang giảm mạnh. Ảnh: Vũ Chi |
Còn ông Mai Ngọc Quý-Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Phú Thiện thì nhìn nhận: 2 năm qua, việc Trung Quốc chấp nhận cho khoai lang của Việt Nam xuất khẩu chính ngạch đã khiến giá mặt hàng này tăng cao, lợi nhuận cao gấp 3-4 lần so với trồng lúa.
Đây là nguyên nhân chính khiến người dân trong huyện đổ xô trồng khoai lang trong vụ Đông Xuân 2023-2024. Khi diện tích tăng cao nhưng đầu ra không ổn định thì việc bị thương lái ép giá là tất yếu.
Lý giải về nguyên nhân năng suất khoai lang giảm, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Phú Thiện phân tích: Nhiều người dân chưa có kinh nghiệm chăm sóc, không xử lý đất kỹ, không bón vôi, ngâm ruộng diệt côn trùng gây hại nên khoai bị sùng.
Một số hộ thấy giá xuống thấp nên không chú trọng đầu tư chăm sóc. Vừa mất mùa, mất giá, trong khi chi phí thuê đất tăng cao 4 triệu đồng/sào dẫn đến việc nhiều nông dân bị lỗ nặng.
“Trước tình hình đó, chúng tôi đề xuất UBND huyện kêu gọi Công ty cổ phần Viên Sơn (tỉnh Lâm Đồng), Hợp tác xã Nông sản an toàn Phú Thiện cùng một số doanh nghiệp tại TP. Hồ Chí Minh tăng cường thu mua khoai lang của người dân.
Hy vọng từ nay đến cuối vụ, thị trường trong nước cũng như xuất khẩu chuyển biến tích cực, giá khoai lang dần được cải thiện để giảm bớt thiệt hại cho bà con nông dân”-Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Phú Thiện thông tin.
