Nông dân gấp rút dọn đồng
Theo ghi nhận, các cánh đồng thuộc xã Tuy Phước Đông, Tuy Phước Bắc cùng một số xã, phường dọc sông Hà Thanh như Tuy Phước Tây, Quy Nhơn Bắc bị ảnh hưởng nặng bởi sa bồi, thủy phá.
Tại xã Tuy Phước Đông, Chủ tịch UBND xã Dương Minh Tân cho biết, đợt lũ lớn đã gây sa bồi, thủy phá 18,5 ha đất sản xuất lúa ở các thôn Mỹ Trung, Mỹ Cang, Lộc Thượng, Xuân Phương, Hữu Thành, Kim Đông và Kim Xuyên…
Tranh thủ nước rút, bà Nguyễn Thị Đào (thôn Phụng Sơn, xã Tuy Phước Đông) ra đồng dọn cỏ, đắp bờ, san gạt hố sâu trên ruộng. Bà cho hay: Vụ Đông Xuân năm nay sẽ đồng loạt xuống giống từ ngày 15-12. Vì vậy, bà con tranh thủ làm đất, cho máy cày chạy trước vài ngày để tiêu diệt mầm bệnh, cỏ dại.
Vụ Ðông Xuân 2025-2026, gia đình bà Đào tiếp tục tham gia dự án cánh đồng lớn sản xuất và tiêu thụ lúa giống với một công ty giống ở TP. Hà Nội. Theo đó, bà sẽ gieo sạ giống ADI trên 1,6 mẫu (8.000 m²) và giống ĐV108 trên 5 sào (2.500 m²). Hiện tại, nguồn giống đã chuẩn bị đầy đủ.
Tại xã Tuy Phước Bắc, lũ lụt cũng gây sa bồi khoảng 10 ha ruộng lúa, nhiều nơi bị cát vùi dày tới 25-30 cm. UBND xã thuê máy đào, xe ben để san gạt, khơi thông dòng chảy, hỗ trợ người dân khắc phục các khu vực bị bồi lấp nặng; những vùng nhẹ hơn thì người dân tự thu dọn.
Ông Đoàn Văn Điệp-Phó Chủ tịch Thường trực UBND xã Tuy Phước Bắc-cho biết: Cánh đồng đội 9 (thôn Định Thiện Đông) và khu vực dọc đê sông Tranh bị sa bồi nặng nhất. Vì vậy, chính quyền địa phương đã chủ động thuê máy móc về san gạt giúp bà con để kịp gieo sạ theo lịch thời vụ.
Ông Trần Văn Bắc (thôn Định Thiện Đông) nói: “4 sào ruộng nhà tôi bị cát vùi gần 30 cm. Sức người không xuể, bà con phải nhờ xã huy động cơ giới hỗ trợ san gạt để trả lại mặt ruộng ban đầu”.
Cùng với san gạt, người dân cũng tất bật dọn cỏ, đắp bờ. Ông Lê Đình Châu (thôn Tuân Lễ, xã Tuy Phước Bắc) cho biết: Lịch xuống giống dự kiến ngày 20-12 nhưng bà con vẫn theo dõi diễn biến thời tiết để điều chỉnh phù hợp vì ruộng thấp, dễ ngập.
Vụ này, gia đình ông gieo sạ giống ĐV108. Đợt lũ để lại lớp phù sa dày, đất màu mỡ hơn. Bà con kỳ vọng lúa sẽ sinh trưởng tốt, đạt năng suất cao.
Chủ động thời vụ, linh hoạt cơ cấu giống
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, các địa phương đang đẩy nhanh tiến độ làm đất để đảm bảo gieo sạ đúng thời vụ.
Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Kiều Văn Cang cho biết: Sở đã ban hành lịch thời vụ cùng cơ cấu giống phù hợp với điều kiện khí hậu, nguồn nước và diễn biến thời tiết sắp tới. Đối với lúa nước, lịch gieo sạ phân theo từng vùng.
Ở khu vực phía Đông, chân ruộng 3 vụ xuống giống từ ngày 25-11 đến 5-12; chân ruộng 2 vụ gieo sạ từ ngày 15-12 đến 25-12 và vùng trũng có thể linh hoạt đến cuối tháng 1-2026.
Còn tại khu vực phía Tây, chân ruộng chủ động nước gieo sạ từ ngày 5-12 đến 31-12; vùng thiếu nước cuối vụ được khuyến cáo xuống giống sớm, kết thúc trước ngày 10-12. Khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng lũ xuống giống muộn hơn, từ ngày 20-12-2025 đến 10-1-2026.
Cơ cấu giống cũng được hướng dẫn cụ thể. Khu vực phía Đông ưu tiên giống lúa ĐV108, VNR20, Đài Thơm 8, An Sinh 1399; bổ sung Khang Dân đột biến, ĐB6 và các giống ngắn-trung-dài ngày tùy điều kiện. Một số giống triển vọng như ĐB18, TBT132, QC03, HG12… được khuyến khích khảo nghiệm.
Còn tại khu vực phía Tây tỉnh dùng các giống chủ lực TBR97, ĐT100, Đài Thơm 8, Hương Thơm số 1, Nhị ưu 838; cùng OM5451, ST25, TBR225, HG12.
Ông Võ Duy Tín-Chủ tịch UBND xã Ân Hảo-cho biết: Bà con canh tác 2 vụ lúa, đang gấp rút làm đất. Nếu thời tiết ổn định, toàn xã sẽ gieo sạ đồng loạt ngày 20-12, với các giống ưu tiên là ĐV108, Khang Dân đột biến và Đài Thơm 8.
Cùng với hướng dẫn thời vụ, Sở Nông nghiệp và Môi trường triển khai nhiều giải pháp như: theo dõi sát diễn biến thời tiết để linh hoạt xuống giống; ưu tiên giống ngắn ngày; giảm chi phí thông qua giảm lượng giống gieo, phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật; chuyển đổi cơ cấu cây trồng ở những vùng kém hiệu quả, gắn với xây dựng vùng nguyên liệu phục vụ chế biến và tiêu thụ theo chuỗi.
Công tác kiểm tra chất lượng giống, vật tư nông nghiệp; giám sát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật; quản lý mã số vùng trồng, nhất là vùng phục vụ xuất khẩu cũng được yêu cầu thực hiện thường xuyên, nghiêm túc nhằm đảm bảo chất lượng đầu ra và nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp địa phương.