Thu nhập cao và ổn định
Hiện nay, Hợp tác xã (HTX) Sản xuất, thương mại, dịch vụ du lịch và nông nghiệp Ia Mơ Nông (xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Păh) liên kết với 260 hộ dân trên địa bàn các xã, thị trấn: Ia Ka, Ia Mơ Nông, Ia Nhin, Nghĩa Hòa, Hòa Phú, Ia Ly (huyện Chư Păh), Ia Yok, Ia Bă (huyện Ia Grai) canh tác khoảng 230 ha chanh dây.
Các hộ tham gia chuỗi liên kết được hỗ trợ phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và thu mua sản phẩm với giá cao hơn thị trường. Năng suất chanh dây bình quân đạt trên 45 tấn/ha, được HTX thu mua với giá loại 1 (chanh Âu) hơn 30 ngàn đồng/kg, chanh loại 2 hơn 20 ngàn đồng/kg và chanh xô 15-17 ngàn đồng/kg.
Ông Lê Văn Thanh-Giám đốc HTX-cho biết: “Chúng tôi đang liên kết tiêu thụ chanh dây với Công ty TNHH Quicornac và Công ty cổ phần Nafoods Group. Để nâng cao giá trị sản phẩm, HTX đã xây dựng 2 mã vùng trồng chanh dây xuất khẩu sang Trung Quốc”.
Tháng 6-2022, gia đình anh Tũy (làng Hlang, xã Hnol, huyện Đak Đoa) đầu tư 20 triệu đồng để trồng 200 cây chanh dây xen trong vườn cà phê. Anh chia sẻ: “Mặc dù mới thu hoạch 2 đợt nhưng tôi đã bán được khoảng 100 triệu đồng. Năm nay, tôi sẽ mở rộng diện tích chanh dây để phát triển kinh tế gia đình”.
Theo ông Nguyễn Kim Anh-Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Đak Đoa: Toàn huyện có 620 ha chanh dây (147,3 ha trồng thuần và 472,7 ha trồng xen), tăng 220 ha so với năm 2018, phần lớn được chuyển đổi và trồng xen trong vườn cà phê tái canh. Định hướng của huyện sẽ tiếp tục đa dạng hóa các loại cây trồng để góp phần nâng cao thu nhập cho người dân, trong đó có cây chanh dây. Đến năm 2025, toàn huyện dự kiến phát triển ổn định khoảng 1.000 ha chanh dây.
 |
Anh Tũy-làng Hlang trồng xen cây chanh dây trong vườn cà phê cho hiệu quả kinh tế cao. Ảnh: Lê Nam |
Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Hợp-Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Chư Sê-cho hay: Toàn huyện có hơn 500 ha chanh dây (trồng thuần 150 ha, còn lại trồng xen trong vườn hồ tiêu, cà phê tái canh). Bước đầu, cây chanh dây mang lại hiệu quả kinh tế cao. Chúng tôi mong các doanh nghiệp, HTX liên kết trực tiếp với người dân và có những điều khoản rõ ràng trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm để người trồng chanh dây an tâm phát triển loại cây trồng này.
Theo Sở Nông nghiệp và PTNT, toàn tỉnh hiện có hơn 4.263 ha chanh dây (3.155,5 ha đang cho sản phẩm), năng suất bình quân đạt khoảng 45 tấn/ha, sản lượng đạt hơn 149.081 tấn. Cây chanh dây trồng chủ yếu ở các địa phương như: Chư Prông 821,8 ha, Ia Grai 650 ha, Đak Đoa 620 ha, Chư Sê 507,7 ha, Chư Păh 500 ha, Mang Yang 382 ha, Kbang 239 ha... Trong số đó, khoảng 2.472,8 ha chanh dây ứng dụng công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước; khoảng 2.495 ha trồng theo các tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP (chiếm 29,5% tổng diện tích cây ăn quả được chứng nhận) và có 32 mã số vùng trồng.
Toàn tỉnh có 17 cơ sở sơ chế, đóng gói và chế biến chanh dây, trong đó, Công ty TNHH một thành viên Nông nghiệp Sesan Gia Lai đã được cấp mã số cơ sở đóng gói chanh dây xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Cơ cấu giống hiện nay chủ yếu là Đài Nông 1, Đồng Giao 1. Đây là những giống chanh dây thích ứng với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng và nhu cầu sản xuất của người dân.
Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT Lưu Trung Nghĩa: Hiện chi phí đầu tư bình quân cho 1 ha chanh dây khoảng 160-170 triệu đồng. Sau khi trồng 8-9 tháng, chanh dây cho thu hoạch lứa quả đầu tiên, sau đó cho thu thêm 3 đợt, mỗi đợt cách nhau khoảng 3 tháng. Năng suất chanh dây đạt khoảng 40-45 tấn/ha và giá bán bình quân hiện nay khoảng 12.500 đồng/kg. Như vậy, sau khi trừ chi phí, lợi nhuận thu được khoảng 360-370 triệu đồng/ha.
Liên kết phát triển bền vững
Mới đây, Sở Nông nghiệp và PTNT, Liên minh HTX tỉnh và Công ty cổ phần Nafoods Group đã ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác về phát triển chanh dây theo Đề án phát triển sản xuất rau, hoa và cây ăn quả trên địa bàn tỉnh đến năm 2030, định hướng đến năm 2040.
Theo đó, giai đoạn 2023-2026, các bên phối hợp tham vấn thành lập Hiệp hội chanh dây và rau quả tỉnh Gia Lai; xúc tiến xây dựng trung tâm kiểm nghiệm, xây dựng chỉ dẫn địa lý chanh dây Gia Lai; tư vấn, hướng dẫn về đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm trong sản xuất, chế biến chanh dây; quản lý chất lượng cây giống đối với các cơ sở sản xuất giống chanh dây trên địa bàn; xây dựng các mô hình khuyến nông về cây chanh dây; phối hợp tham mưu tổ chức lễ xuất lô hàng chanh dây chính ngạch đầu tiên sang thị trường Trung Quốc; tư vấn, vận động các HTX phát triển vùng nguyên liệu và hình thành chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ chanh dây trên địa bàn tỉnh;
Các bên cũng xúc tiến xây dựng Dự án “Ứng dụng công nghệ số hóa trong quản lý và phát triển chuỗi giá trị vùng trồng chanh dây gắn mô hình khuyến nông-HTX thông minh”; chủ động ký hợp đồng cung ứng giống, vật tư, hỗ trợ kỹ thuật và ứng dụng số hóa trong quản lý và phát triển vùng trồng, hợp đồng bao tiêu nông sản với các HTX, tổ hợp tác; xúc tiến xây dựng Trung tâm giống công nghệ cao…
 |
Sở Nông nghiệp và PTNT, Liên minh Hợp tác xã tỉnh và Công ty cổ phần Nafoods Group ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác về phát triển chanh dây. Ảnh: Lê Nam |
Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT Lưu Trung Nghĩa: “Tỉnh xác định chanh dây là 1 trong 4 cây ăn quả chủ lực và là cây trồng chiến lược trong phát triển kinh tế-xã hội, hướng đến xuất khẩu. Theo đó, tỉnh phấn đấu đến năm 2025 mở diện tích chanh dây lên 20.000 ha, đến năm 2030 khoảng 30.000 ha và đến năm 2040 ổn định diện tích chanh dây 30.000 ha”.
Ông Nguyễn Tiến Dũng-Phó Giám đốc Công ty cổ phần Nafoods Group-cho biết: Công ty đang liên kết với 22 HTX, tổ hợp tác/859 hộ dân canh tác 1.091 ha chanh dây. Dự kiến trong năm 2023 và 2024, Công ty mở rộng diện tích liên kết lên gấp 3-4 lần so với hiện nay.
Đồng thời, Công ty sẽ sát cánh cùng tỉnh quy hoạch và phát triển tối thiểu 25.000 ha chanh dây theo chuỗi giá trị số hóa, xanh và bền vững gắn với công tác khuyến nông và HTX thông minh; xây dựng chanh dây Gia Lai trở thành thương hiệu chanh dây tím số 1 thế giới; đầu tư trung tâm nghiên cứu và sản xuất cây giống rau, hoa, quả công nghệ cao quy mô số 1 khu vực; xây dựng chuỗi nhà máy chế biến, đóng gói hoa, trái cây tươi xuất khẩu trên địa bàn tỉnh.
“Công ty sẽ đảm bảo cung cấp cây giống chất lượng, sạch bệnh, có kiểm soát của cơ quan quản lý nhà nước. Đồng thời, cử cán bộ xuống các HTX, tổ hợp tác hướng dẫn nông dân về kỹ thuật, tổ chức sản xuất theo đúng quy trình, đảm bảo chất lượng sản phẩm hàng hóa để chế biến, tiêu thụ trong nước và xuất khẩu”-ông Dũng thông tin thêm.
Để cây chanh dây phát triển bền vững, có đầu ra ổn định, theo ông Nguyễn Thế Hùng-Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh: Nhất thiết phải chú trọng khâu tổ chức kết nối giữa doanh nghiệp-HTX với nông dân từ khâu giống, tiêu thụ, chế biến và xuất khẩu. Đồng thời, Liên minh HTX tỉnh sẽ phối hợp cùng UBND các huyện, thị xã, thành phố và doanh nghiệp giới thiệu, lựa chọn những HTX, tổ hợp tác có thể liên kết sản xuất, tiêu thụ chanh dây với các doanh nghiệp.
Hiện toàn tỉnh có 3 chuỗi liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm chanh dây. Cụ thể, Công ty cổ phần Thực phẩm xuất khẩu Đồng Giao liên kết canh tác 305 ha chanh dây tại huyện Ia Grai với 150 hộ dân tham gia; HTX Thành Đạt liên kết canh tác 50 ha tại huyện Chư Pưh với 170 hộ dân tham gia; Công ty TNHH một thành viên Xuất nhập khẩu rau quả DOVECO Gia Lai, Công ty cổ phần quốc tế Thông Đỏ liên kết với HTX Nông nghiệp và dịch vụ Hùng Thơm Gia Lai và 2 tổ hợp tác tại huyện Mang Yang trồng 109,5 ha/223 hộ dân tham gia.
