Hoàn thành toàn bộ nội dung chương trình đề ra
Theo đó, Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV diễn ra ngay sau thành công rất tốt đẹp của Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII để xem xét, quyết định nhiều nội dung hệ trọng, có ý nghĩa lịch sử, gắn liền với yêu cầu đổi mới, hoàn thiện thể chế, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị để phát triển đất nước nhanh và bền vững.
Sau 35 ngày làm việc (đợt 1 từ ngày 5/5 đến ngày 29/5/2025; đợt 2 từ ngày 11/6 đến ngày 27/6/2025) với tinh thần đổi mới, trách nhiệm và quyết tâm cao, trên cơ sở chuẩn bị khẩn trương, kỹ lưỡng và sắp xếp chương trình khoa học, hiệu quả, Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã hoàn thành toàn bộ nội dung chương trình đề ra.
Quốc hội đã xem xét thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; thông qua 34 luật và 13 nghị quyết quy phạm pháp luật, cho ý kiến đối với 6 dự án luật khác; xem xét, quyết định sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, việc rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026, quyết định ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031, thành lập Hội đồng bầu cử quốc gia; xem xét, quyết định công tác tổ chức, nhân sự thuộc thẩm quyền.
Bên cạnh đó, Quốc hội đã xem xét, quyết định các nội dung về tài chính, ngân sách nhà nước, chủ trương đầu tư các dự án quan trọng; tiến hành chất vấn và trả lời chất vấn; xem xét báo cáo về tổng hợp kiến nghị của cử tri và Nhân dân, báo cáo kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri, cùng một số nội dung quan trọng khác.
Đáng chú ý, về hoàn thiện thể chế, pháp luật và xem xét, quyết định những vấn đề quan trọng thuộc thẩm quyền để thực hiện chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, Quốc hội đã xem xét thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, tạo cơ sở hiến định cho việc sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và hoàn thiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Quốc hội đã thảo luận kỹ lưỡng và thống nhất cao thông qua Nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, đồng thời, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành 34 Nghị quyết về sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã của 34 tỉnh, thành phố. Theo đó, sau sắp xếp, cả nước có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh gồm 6 thành phố trực thuộc trung ương và 28 tỉnh (giảm 29 tỉnh, tương đương 46,03%) và 3.321 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu (giảm 6.714 đơn vị, tương đương 66,91%).
Tại Kỳ họp, Quốc hội đã thông qua 14 luật, 2 nghị quyết quy phạm pháp luật để triển khai tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp theo chủ trương của Đảng và quy định mới của Hiến pháp, bảo đảm tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị theo hướng tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; quy định các nội dung chuyển tiếp để giải quyết các vấn đề phát sinh khi chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp, bảo đảm hoạt động thống nhất, liên tục, thông suốt, ổn định của bộ máy cơ quan chính quyền địa phương, không làm ảnh hưởng đến quyền lợi và hoạt động bình thường của người dân, doanh nghiệp.
Quốc hội đã thông qua nhiều nội dung quan trọng để tạo đột phá cho sự phát triển của đất nước, trong đó, Nghị quyết số 197/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật và Nghị quyết số 198/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân để kịp thời thể chế hóa Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị - hai trong số "4 trụ cột" quan trọng để đưa đất nước vươn mình, góp phần tạo sự thay đổi mang tính đột phá trong công tác xây dựng và tổ chức thực thi pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, tạo "cú hích, đòn bẩy, điểm tựa" tạo động lực mới, giải phóng nguồn lực, sức sản xuất của kinh tế tư nhân...
Tại Kỳ họp, Quốc hội đã xem xét, thông qua Nghị quyết về việc rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026; ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031. Theo đó, Ngày bầu cử đại biểu Quốc hội khoá XVI và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031 là Chủ nhật, ngày 15/3/2026. Quốc hội đã xem xét, thông qua Nghị quyết về thành lập Hội đồng bầu cử quốc gia; bầu ông Trần Thanh Mẫn, Chủ tịch Quốc hội làm Chủ tịch Hội đồng bầu cử quốc gia và phê chuẩn đề nghị của Chủ tịch Hội đồng bầu cử quốc gia về danh sách Phó Chủ tịch và Ủy viên Hội đồng bầu cử quốc gia.
Quốc hội đã xem xét, thông qua Nghị quyết về số lượng thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XV. Theo đó, số lượng thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XV là 20 người, gồm: Chủ tịch Quốc hội, 6 Phó Chủ tịch Quốc hội và 13 Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Quốc hội đã xem xét, quyết định miễn nhiệm chức vụ Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XV, miễn nhiệm chức vụ Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đối với ông Y Thanh Hà Niê Kđăm để nhận nhiệm vụ công tác khác; bầu Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XV đối với ông Lâm Văn Mẫn và ông Hoàng Duy Chinh; bầu Chủ tịch Hội đồng Dân tộc...
Bên cạnh đó, Quốc hội đã tiến hành xem xét, thảo luận về các báo cáo: đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2024; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2025; kết quả thực hiện công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2024; kết quả thực hiện mục tiêu quốc gia về bình đẳng giới năm 2024; tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri và Nhân dân gửi đến Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV và kết quả giám sát việc giải quyết, trả lời kiến nghị cử tri gửi đến Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV... Đồng thời, Quốc hội đã dành 1,5 ngày để tiến hành chất vấn đối với Bộ trưởng Bộ Tài chính và Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Bảo đảm yêu cầu về sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị
Trả lời câu hỏi của phóng viên về lộ trình giám sát của Quốc hội khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Phương Thủy nêu rõ, việc thực hiện chủ trương tổ chức chính quyền địa phương hai cấp và sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã theo Nghị quyết vừa được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9 đã cụ thể hóa các chủ trương, định hướng lớn của Trung ương và Bộ Chính trị từ đầu năm đến nay. Đây là quá trình thực hiện liên tục với tiến độ khẩn trương, quyết liệt, nhanh gọn. Đến thời điểm hiện tại, các nhiệm vụ cơ bản đã bám sát tiến độ đề ra, bảo đảm yêu cầu về sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.
Quốc hội đã thông qua Nghị quyết về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Luật Tổ chức chính quyền địa phương và một loạt các luật, nghị quyết khác có liên quan, để làm cơ sở pháp lý cho việc thực hiện chủ trương về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Chính phủ cũng như các cơ quan liên quan khẩn trương, gấp rút chuẩn bị các điều kiện cần thiết khác để đảm bảo chính quyền địa phương 2 cấp sẽ chính thức được vận hành một cách suôn sẻ, thông suốt từ ngày 1/7/2025.
Với tư cách là cơ quan thực hiện quyền giám sát tối cao, Quốc hội sẽ thường xuyên theo dõi, xem xét và đánh giá quá trình triển khai thực hiện các luật, nghị quyết của Quốc hội về nội dung này để kịp thời hoàn thiện thể chế, chính sách cũng như tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc nếu có trong quá trình thực hiện các chủ trương của Đảng và Nhà nước.
Trong quá trình thực hiện này, nếu có vấn đề phát sinh những, được dư luận xã hội, cử tri quan tâm nhiều, Ủy ban thường vụ Quốc hội cũng sẽ yêu cầu Chính phủ có báo cáo tổng kết chi tiết về nội dung đó để báo cáo với Quốc hội thảo luận và xem xét tại kỳ họp tiếp theo.
"Việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã là vấn đề hệ trọng, được tất cả các cơ quan trong bộ máy chính trị từ Trung ương đến địa phương cũng như mọi tầng lớp nhân dân hết sức quan tâm. Trên cơ sở chương trình giám sát đã được Quốc hội thông qua, trong thời gian tới, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, đoàn đại biểu Quốc hội sẽ xây dựng chương trình giám sát. Đây sẽ là một nội dung ưu tiên trong thời gian sắp tới", bà Nguyễn Phương Thủy nói.
Gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng với tổ chức thi hành pháp luật
Trả lời câu hỏi của báo chí về kế hoạch của Quốc hội đảm bảo các luật, nghị quyết sớm đi vào cuộc sống, bà Nguyễn Phương Thủy nhấn mạnh, Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã thông qua một khối lượng văn bản đồ sộ. Để triển khai thực hiện các luật, nghị quyết này, đòi hỏi Chính phủ, Tòa án Nhân dân tối cao, Viện kiểm sát Nhân dân tối cao, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các cơ quan trong hệ thống chính trị phải nỗ lực tối đa để có thể bảo đảm thi hành nghiêm chỉnh các luật, nghị quyết vừa mới được Quốc hội thông qua.
"Quốc hội hỗ trợ, tạo điều kiện một cách tối đa để các văn bản, luật, nghị quyết do các cơ quan đề xuất được Quốc hội xem xét, nếu đủ điều kiện sẽ thông qua tại kỳ họp. Việc tổ chức triển khai thi hành các luật, nghị quyết là trách nhiệm chính của Chính phủ, theo đúng quy định của Hiến pháp. Quốc hội đã giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và các cơ quan, tổ chức có liên quan, kịp thời triển khai thi hành các luật, nghị quyết được thông qua tại Kỳ họp thứ 9 bảo đảm gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng pháp luật với tổ chức thi hành pháp luật, công bằng, nghiêm minh, nhất quán, kịp thời, hiệu lực, hiệu quả", bà Nguyễn Phương Thủy nói.
Đồng thời, Quốc hội cũng yêu cầu Chính phủ chỉ đạo quyết liệt các bộ, ngành liên quan xây dựng, trình cấp có thẩm quyền ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành các luật, nghị quyết bảo đảm luật, nghị quyết được thi hành ngay sau khi có hiệu lực.
Trong số các luật, nghị quyết được thông qua tại Kỳ họp thứ 9, nhiều văn bản có hiệu lực ngay từ thời điểm thông qua hoặc có thời điểm từ ngày 1/7 để phục vụ việc triển khai thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Trong thời gian qua, Chính phủ đã kịp thời ban hành 28 nghị định về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cũng như phân định lại thẩm quyền cho các cơ quan, tổ chức ở Trung ương cũng như chính quyền địa phương các cấp. Các cơ quan tiếp tục ban hành các nghị định, nghị quyết, thông tư, chỉ thị cần thiết để bảo đảm việc thi hành các luật, nghị quyết của Quốc hội. Các công tác triển khai tiếp theo đang được các cơ quan lên kế hoạch và sẽ tiếp tục triển khai.
"Trong suốt quá trình này, Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, đại biểu Quốc hội cũng thường xuyên theo dõi, giám sát, kịp thời phản ánh đến các cấp có thẩm quyền những vấn đề bất cập, vướng mắc, khó khăn có thể phát sinh để kịp thời có giải pháp xử lý", bà Nguyễn Phương Thủy nhấn mạnh.
Bà Nguyễn Phương Thủy chia sẻ, đây cũng là vấn đề được lãnh đạo của Đảng và Nhà nước hết sức quan tâm. Trong thời gian vừa qua, Bộ Chính trị, Ban Bí thư họp hàng tuần để nghe báo cáo việc triển khai công tác chuẩn bị khi chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; đã ban hành một loạt các kết luận để đôn đốc, kiểm tra, nhắc nhở thường xuyên các cơ quan trong hệ thống chính trị.
"Với sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan, tổ chức có liên quan, quá trình triển khai thực hiện các luật, nghị quyết Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9 trong thời gian tới sẽ có nhiều điểm thuận lợi", bà Nguyễn Phương Thủy nói.
Nhất quán quan điểm về khoan hồng
"Điều này thể hiện nhất quán quan điểm về khoan hồng trong nguyên tắc xây dựng Bộ luật hình sự của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam từ trước đến nay. Đối với những tội phạm mà đến thời điểm xem xét có những quy định theo hướng giảm nhẹ hơn, khoan hồng hơn thì được áp dụng những quy định này. Đây cũng là nguyên tắc đã thực hiện từ trước đến nay đối với các tội phạm hình sự", bà Nguyễn Phương Thủy nói.
Theo Diệp Trương (TTXVN)
