Những vòng xoay kỳ thú

Theo dõi Báo Gia Lai trênGoogle News
(GLO)- Từ xa xưa, hình như con người đã quan sát được một hiện tượng thiên nhiên kỳ thú, đó là hầu hết vòng xoay trong tự nhiên đều đi ngược chiều kim đồng hồ: Từ những cơn bão trên bầu trời bao la, những cơn lốc xoáy trên sa mạc bát ngát, dòng nước xoáy trên sông hồ mênh mông, đến tất cả sợi dây leo thực vật, những vòng xoắn của sừng linh dương… đều tuân theo một ý chí thần bí nào đó!
Một hình ảnh đặc sắc được người cổ xưa đúc kết cho hiện tượng trên là mặt trống đồng cổ. Ở đó, hình những con chim lạc, con hươu, con gà, hình người chiến binh đều di chuyển theo hướng ngược chiều kim đồng hồ. Có lẽ, đó là hình tượng đặc biệt kỳ bí không chỉ có trong thiên nhiên (vô sinh và hữu sinh) mà cả trong đời sống nhân sinh từ thượng cổ đã được con người để tâm ghi nhận.
Ngày nay, những vòng xoay huyền bí tưởng vô cùng xa xôi ấy lại vẫn đang hiện diện rất phổ biến trong sinh hoạt đời thường của những con người Tây Nguyên. Trong các lễ hội Tây Nguyên, dưới màn đêm mông lung ảo diệu, quanh những đống lửa rừng lung linh nhập nhòa hư thực, dòng người nắm tay nhau cùng những vòng xoang bất tận. Những vòng tròn vô tình mang con người đung đưa theo nhịp cồng chiêng và vần xoay theo hướng ngược chiều kim đồng hồ. Những tay chiêng tay cồng tay trống cũng xoay vòng ngược chiều kim đồng hồ mà nhún nhảy mà gõ nhịp lâng lâng.
Trong nghi thức đâm trâu, con trâu được tròng cổ bằng một sợi dây rừng quàng vào cây cột gơng tâm điểm của cuộc hiến tế. Nó tạo thành một vòng tròn tự do, con trâu có thể chạy trong bán kính của sợi dây ấy; đa phần chạy ngược chiều kim đồng hồ. Người đâm tay cầm khiên, tay cầm giáo cùng nhảy tiến lui theo nhịp trống nhịp cồng chiêng, vẻ như lựa thế. Trâu và người cùng xoay, rồi bất ngờ mũi dáo phóng đâm vào nách trái con trâu. Phía ấy có trái tim trâu nằm trong lồng ngực. Phát đâm tài nghệ hạ gục ngay con trâu từ phát lao đầu tiên.
Người Jrai ở vùng hạ lưu sông Ba thường ăn trâu trong lễ bỏ mả. Ảnh: Minh Châu
Người Jrai ở vùng hạ lưu sông Ba thường ăn trâu trong lễ bỏ mả. Ảnh: Minh Châu
Tương tự như vậy nơi một đám tang của người Tây Nguyên kéo dài mấy ngày đêm. Ở đó có khóc kể, có đút cơm thịt cho người chết, có “đốt” rất nhiều trâu bò; đặc biệt là heo, hàng chục hàng trăm con heo, dù là heo nhỏ tầm “một hai nắm”. Rồi uống rượu cần thâu ngày thâu đêm. Rồi đánh cồng chiêng, xoang vòng trong vòng ngoài. Những tay trống tay chiêng, những vòng xoang ấy cứ xoay quanh ngôi nhà của người chết, hết đêm này đêm khác. Tất cả vòng xoay ấy cũng không thể khác, cứ trôi theo một hướng, ngược chiều kim đồng hồ.
Trong đời sống hiện đại, có những vòng xoay quy ước theo ý chí con người thì lại khác. Như vòng xuyến giao thông ở những xứ theo tay lái thuận, luật quy định chạy ngược chiều kim đồng hồ. Đó cứ như một sự cưỡng bách khiên cưỡng với con người.
Chiều của trống đồng, chiều của vòng xoang trải hàng ngàn năm luôn chứa đựng những điều bí ẩn, rất đời thường mà vô cùng kỳ thú, vô cùng huyền diệu. Như sợi dây vô hình nối ngàn năm xa xưa đến giữa đời sống thường nhật của người Tây Nguyên.
PHẠM ĐỨC LONG
 

Có thể bạn quan tâm

Lãnh đạo Báo Gia Lai thăm, chúc mừng Ngày Nhà giáo Việt Nam

Lãnh đạo Báo Gia Lai thăm, chúc mừng Ngày Nhà giáo Việt Nam

(GLO)- Nhân kỷ niệm 42 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11/1982-20/11/2024), sáng 20-11, đồng chí Lương Văn Danh- Phó Tổng Biên tập Báo Gia Lai đã đến thăm, chúc mừng tập thể lãnh đạo, cán bộ, giảng viên, giáo viên, nhân viên Sở Giáo dục và Đào tạo, Trường Chính trị tỉnh.

Thay mặt Tỉnh ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Thanh Lịch (thứ 2 từ phải sang) trao tặng phần quà cho buôn Chư Krih, xã Chư Drăng, huyện Krông Pa. Ảnh: Yến Thụy

Bình xét danh hiệu văn hóa: Công khai, minh bạch

(GLO)- Trên cơ sở Quyết định số 60/2024/QĐ-UBND ngày 11-11 của UBND tỉnh Gia Lai quy định tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu”, các địa phương đã triển khai bình xét các danh hiệu nghiêm túc, đảm bảo công khai, minh bạch.

FAO đánh giá người lớn và trẻ em khu vực bắc Gaza đang chết đói

FAO đánh giá người lớn và trẻ em khu vực bắc Gaza đang chết đói

(GLO)- Giám đốc Văn phòng khẩn cấp và phục hồi của Tổ chức Nông Lương Liên Hợp Quốc (FAO) Rein Paulsen trong phiên họp của Hội đồng Bảo an diễn ra ngày 12/11, cho biết “Ủy ban Đánh giá Nạn đói đã phát hiện ra khả năng cao là nạn đói đang xảy ra hoặc sắp xảy ra ở các khu vực phía bắc dải Gaza”.

Gia Lai: Quy định xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu”

Gia Lai: Quy định xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu”

(GLO)- Ủy ban Nhân dân tỉnh Gia Lai ban hành Quyết định số 60/2024/QĐ-UBND ngày 11-11-2024 quy định chi tiết tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu” trên địa bàn tỉnh Gia Lai.

Mắt người già thật là... phức tạp

Mắt người già thật là... phức tạp

(GLO)- Ngày còn trẻ, tôi có tính hay bị “dị ứng” với những người mang kính. Nhưng đúng là “ghét của nào trời trao của nấy”, tuổi chưa đầy 50, tôi đã phải gắn bó với cặp kính. Mới đầu rất khó chịu, không có kính thì không thấy đường đọc, mà mang kính vào thì vướng víu đủ điều.