Những bài học làm người từ "Chuyện đời xưa"

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Chuyện đời xưa (NXB Văn học) là một tác phẩm khá đặc biệt của Trương Vĩnh Ký. Sách tập hợp nhiều câu chuyện hài hước, hóm hỉnh mang tính ngụ ngôn. Ẩn đằng sau tiếng cười đầy sảng khoái là những bài học làm người sâu sắc, dạy người ta cách đối nhân xử thế trong đời sống.
 


Trương Vĩnh Ký (hay còn được biết đến với cái tên khác là Pétrust Ký) là một học giả, ký giả nổi tiếng cuối thế kỷ XIX. Ông là người tiên phong trong việc phát triển báo chí bằng chữ Quốc ngữ. Được sự đồng ý của chính quyền bảo hộ lúc bấy giờ, Trương Vĩnh Ký đã thành lập tờ báo bằng chữ quốc ngữ đầu tiên ở nước ta, đó chính là Gia Định báo. Sau này, ông còn làm chủ bút của tờ Nam Kỳ.

Không chỉ là hoạt động tích cực trong lĩnh vực báo chí hay ngoại giao, ông còn được giới trí thức đương thời ngưỡng vọng vì tài cao học rộng, uyên bác trong nhiều lĩnh vực. Nói về Trương Vĩnh Ký, học giả Pháp cuối thế kỷ XIX Jean Bouchot đã gọi ông là: “Một nhà bác học duy nhất ở Đông Dương và cho đến ở nước Trung Hoa hiện đại nữa”.


 

"Chuyện đời xưa" mang đến những câu chuyện hài hước, hóm hỉnh cùng những bài học làm người sâu sắc
"Chuyện đời xưa" mang đến những câu chuyện hài hước, hóm hỉnh cùng những bài học làm người sâu sắc


Ông có thể sử dụng thành thạo tới 26 ngôn ngữ, thông thạo cả tiếng Pháp, chữ Hán và chữ Nôm. Với tri thức uyên bác của mình, lúc sinh thời, Trương Vĩnh Ký đã để lại cho hậu thế một gia tài học thuật khá đồ sộ. Nếu tính cả ở hai lĩnh vực sáng tác và biên soạn, học giả này đã để lại cho đời sau khoảng hơn 100 đầu sách, trong đó có nhiều nghiên cứu về văn hóa và địa chí có giá trị cho đến này nay. Trương Vĩnh Ký cũng là người đầu tiên biên soạn cuốn Từ điển Pháp - Việt.


Nhân vật trong Chuyện đời xưa của Trương Vĩnh Ký rất đa dạng, đó có thể là người nông dân, anh học trò dốt nát, quan huyện tham làm, thầy bói, thầy tướng số... Ngoài ra, để làm đa dạng và phong phú cho hệ thống nhân vật của mình, trong tác phẩm xuất hiện rất nhiều truyện đồng thoại. Ở đó, các con vật quen thuộc được nhân hóa để mang đến cho bạn đọc những câu chuyện rất đời, rất người.
Từ những tình huống quen thuộc trong đời sống, Trương Vĩnh Ký đã xây dựng những mẩu chuyện vừa ngắn gọn lại hài hước, chứa đựng nhiều triết lý nhân sinh quý báu.

Nói tới nụ cười, chúng ta nghĩ ngay đến niềm vui. Nhưng liệu có phải "nụ cười" chỉ là "phương tiện" để biểu đạt niềm vui hay không? Có lẽ, chỉ có nụ cười ngây thơ của con trẻ là được dùng với một dụng ý duy nhất để thể hiện niềm vui. Còn với người lớn, tiếng cười "đa nghĩa" và mang nhiều hàm ý hơn.

Những mẩu chuyện cười trong cuốn sách đã thể hiện được tính "đa nghĩa" của tiếng cười. Nhờ những câu chuyện dân gian hài hước mà tác giả sưu tầm và tuyển chọn, ta thấy được tiếng cười là lăng kính đa sắc để phản ánh muôn mặt của đời sống. Chúng ta có thể dùng nó để chế giễu những kẻ ngốc, chỉ biết bắt chước người khác một cách máy móc. Tiếng cười còn là công cụ sắc bén mà cũng đầy ý nhị phê phán những kẻ chuyên cậy quyền, cậy thế, hà hiếp người khác. Ngoài ra, trong Chuyện đời xưa còn có nhiều truyện cười để châm biếm những hủ tục xấu trong xã hội như: mê tín dị đoan, trọng nam khinh nữ, thói tham lam, ích kỷ của một bộ phận dân chúng.

Đặc biệt, các câu chuyện trong cuốn sách này được kể lại bằng một lối hành văn dân dã, với nhiều từ cổ và phương ngữ Nam Bộ. Điều đó cho ta thấy rằng: tuy là một người chịu ảnh hưởng sâu sắc của nền Tây học, lại từng làm quan cho chính quyền thực dân, nhưng Trương Vĩnh Ký vẫn rất yêu tiếng Việt. Âm điệu ngọt ngào của tiếng mẹ đẻ luôn trong tâm trí ông.

Không chỉ dừng lại ở việc mang đến tiếng cười sảng khoái và gần gũi cho bạn đọc, Trương Vĩnh Ký còn muốn Chuyện đời xưa trở thành một cuốn sách khoa giáo giản dị và gần gũi. Trẻ nhỏ có thể đọc nó để học chữ Quốc ngữ, người nước ngoài thời ấy muốn học tiếng Việt cũng có thêm một tư liệu để tham khảo.

Các mẩu chuyện trong cuốn sách này từng được đưa vào giảng dạy cho trẻ nhỏ trong chương trình tiểu học những năm đầu thế kỷ XX. Để độc giả tiện theo dõi, tất cả các từ cổ, hay phương ngữ xuất hiện trong sách đều được GS Nguyễn Văn Sâm chú giải một cách cẩn thận, tỉ mỉ và chi tiết. Hy vọng, cuốn sách này sẽ mang đến cho độc giả những phút giây thư giãn cùng nhiều bài học sâu sắc về đời sống.

Theo QUỲNH ANH (SGGPO)

Có thể bạn quan tâm

Ngọn đèn nhỏ bên khung cửa

Ngọn đèn nhỏ bên khung cửa

(GLO)- Chồng tôi nhận quyết định chuyển công tác vào một sáng cuối tháng Năm, khi sương vẫn còn giăng mờ trên những con dốc quen thuộc của phố núi Pleiku. Tin anh phải xuống Quy Nhơn theo diện hợp nhất 2 tỉnh không bất ngờ.

Bảo vật quốc gia ngai vua triều Nguyễn đặt tại Điện Thái Hòa, Đại Nội Huế.

Phục chế ngai vàng triều Nguyễn: Trả lại nguyên trạng năm 2015, đảm bảo đúng tinh thần bảo vật quốc gia

(GLO)-Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) vừa có văn bản chính thức góp ý kế hoạch phục chế ngai vua triều Nguyễn, bảo vật quốc gia bị phá hoại hồi tháng 5 - 2025 tại điện Thái Hòa, yêu cầu phục hồi hiện trạng "gần giống nhất" so với năm 2015, thời điểm hiện vật được lập hồ sơ công nhận.

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

Vở ca kịch bài chòi trò chơi của quỷ: Tôn vinh chiến sĩ công an, cảnh tỉnh kẻ lầm lạc

(GLO)- Vở diễn Trò chơi của quỷ do Ðoàn ca kịch bài chòi Bình Ðịnh (thuộc Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh Gia Lai) dàn dựng vừa giành huy chương đồng tại Liên hoan Nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc về “Hình tượng người chiến sĩ Công an nhân dân” lần thứ V-năm 2025.

"Núi trên đất bằng"

"Núi trên đất bằng"

(GLO)- Tiến sĩ Hà Thanh Vân đã nhận xét Tiểu thuyết "Núi trên đất bằng" của Võ Đình Duy là một tác phẩm văn chương đầu tay ra mắt năm 2025, đánh dấu bước chuyển đầy bất ngờ từ một kiến trúc sư trẻ sống ở Gia Lai sang hành trình kiến tạo thế giới văn chương.

NHÀ THƠ ĐÀO AN DUYÊN: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

Nhà thơ Đào An Duyên: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

(GLO)- Với nhà thơ Đào An Duyên, đọc và viết chính là hành trình nuôi chữ. Trong hành trình ấy, chị chọn một lối đi riêng, chắt chiu xúc cảm, gửi tiếng lòng vào từng con chữ với niềm mong giữ lại những xanh tươi cuộc đời, từ đó góp thêm một giọng thơ giàu hương sắc cho văn chương Gia Lai.

Hòa hợp văn hóa, cùng chung chí hướng

Hòa hợp văn hóa, cùng chung chí hướng

(GLO)- 2 tỉnh Bình Định và Gia Lai (cũ) hợp nhất là cột mốc quan trọng trong hành trình phát triển vùng Duyên hải-Tây Nguyên. Cùng với các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội…, văn hóa nghệ thuật cũng được công chúng hết sức quan tâm.

Nguyễn Nhật Ánh: Người làm vườn

Nguyễn Nhật Ánh: Người làm vườn

Tôi không phải một dịch giả chuyên nghiệp - mào đầu vậy hoàn toàn không phải để biện hộ cho những sơ suất, sai sót và thô lậu mà bất cứ ai khi chạm tay vào việc dịch nói riêng, việc chữ nghĩa nói chung, dẫu là tay thuận hay tay ngang, đều phải đối mặt và chịu trách nhiệm.

Khẳng định vị thế là cơ quan báo chí chủ lực

Khẳng định vị thế là cơ quan báo chí chủ lực

Để chào đón thời khắc đặc biệt của đất nước, của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; thực hiện nhiệm vụ cao cả với vai trò, vị thế là cơ quan ngôn luận của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; thực hiện nhiệm vụ mà người đứng đầu hệ thống Mặt trận đã tin tưởng giao phó; kể từ tháng 7.2025, Báo Đại đoàn kết ra mắt ấn phẩm Tinh hoa Việt bộ mới.
Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

(GLO)- Nếu như Tây Bắc có “tứ đại danh đèo”: Mã Pí Lèng, Ô Quy Hồ, Pha Đin, Khau Phạ thì vùng duyên hải miền Trung lên đại ngàn Tây Nguyên cũng có “ngũ danh đèo”: An Khê, Phượng Hoàng, Khánh Lê, Ngoạn Mục, Violak.

default

Địa phận Phủ Hoài Nhơn được xác lập năm Hồng Đức thứ 2 (1471), là miền “viễn châu” khá rộng; sau hơn 550 năm, vùng đất rộng lớn lúc ban đầu được phân chia thành nhiều tỉnh thuộc Nam Trung bộ và Bắc Tây Nguyên. 
Pleiku, miền nhớ...

Pleiku, miền nhớ...

(GLO)- Nếu tính từ dấu mốc ký Nghị định Toàn quyền Đông Dương thành lập đại lý hành chính Pleiku thuộc tỉnh Kon Tum ngày 24-5-1925, Pleiku với ý nghĩa một địa danh cả về cách đọc và cách viết đã ra đời và tồn tại đến ngày nay đã được 100 năm.

Nhen tình yêu dân ca, bài chòi

Nhen tình yêu dân ca, bài chòi

Với ngọn lửa đam mê nghệ thuật truyền thống, vợ chồng Nghệ nhân Ưu tú Lý Thành Long đứng ra truyền dạy làn điệu dân ca, bài chòi cho nhiều học sinh tại Trường THCS Tam Quan (ở phường Tam Quan, TX Hoài Nhơn).

Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Triển khai trong thời gian chưa tròn 1 năm, Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025 đã thu hút nhiều người yêu văn chương trong và ngoài tỉnh tham gia. Tác phẩm được gửi về không chỉ thể hiện sự đầu tư công phu về nội dung và hình thức, mà còn góp phần lan tỏa hình ảnh vùng đất Bình Ðịnh giàu bản sắc văn hóa, chiều sâu lịch sử.
null