(GLO)- Tháng 7-1979, tôi đang công tác tại Phòng Thủy lợi An Khê thì được phân công vào hỗ trợ kỹ thuật cho Sư đoàn 331, 332 xây dựng công trình thủy lợi Đak Nir. Trong một buổi làm việc tại nhà anh Đinh H’Lan-Bí thư kiêm Chủ tịch UBND xã Krong, tôi tình cờ thấy một chiếc xe Gaz và 10 người mặc quân phục ở đấy. Anh H’Lan cho biết đó là xe và người trên tỉnh về quy tập hài cốt bok Đẳng, tức đồng chí Trần Văn Bình-nguyên Bí thư Tỉnh ủy, hy sinh năm 1974, về Nghĩa trang Liệt sĩ tỉnh.
Mưa lâm thâm, tôi lầm lũi men theo những triền dốc cùng anh Đinh H’Lan. Vai anh Đinh H’Lan đeo xắt-cốt, tay cầm rựa, chân đi dép cao su. Đến một tán cây cổ thụ nằm sâu trong rừng già, dưới tán cây là một ngôi mộ mái lợp tranh săn, xung quanh có hàng rào bằng gỗ lõi đã ngả màu, giống như nhà mồ của người Bahnar. Ngôi mộ khá sạch sẽ như có người trông nom thường xuyên, chu đáo. Cũng đống củi khô, ghè nước đầy ắp trong mộ, mái tranh có xen lớp mới, hình như có ai đó dặm lại.
 |
| Đồng chí Trần Văn Bình phát biểu chỉ đạo công tác tuyên truyền về Hiệp định Paris năm 1973. Ảnh: Lý Vĩnh Hoa |
Một đồng chí bộ đội trạc chừng 40 tuổi (tôi đoán là đội trưởng) bước lên gần ngôi mộ đốt một bó hương khấn: “Vái hương hồn anh Đẳng sống khôn thác thiêng, hôm nay chúng em đến để rước hài cốt anh về Nghĩa trang Liệt sĩ tỉnh. Anh linh thiêng theo quan, theo quách về với chúng em, cũng là tâm nguyện của toàn Đảng, toàn dân mong anh về nơi an nghỉ mới”. Khấn xong, anh vái ba vái, thắp hương lên mộ. Đoạn anh phất tay ra hiệu 6 anh em bộ đội còn lại bước vào mộ, bắt đầu công việc.
Trời bắt đầu cơn mưa nặng hạt. Mưa xuyên qua tán rừng rơi trên nền lá ẩm ướt. Hai anh bộ đội căng bạt ra khoảng trống trước mộ. Khoảng nửa giờ, bỗng có tiếng nói từ trong ngôi mộ: “Anh ơi! Tìm thấy rồi!”. Anh đội trưởng bước nhanh và nhìn xuống huyệt, giọng đanh gọn: “Đào rộng ra tí nữa và khiêng anh ấy lên bờ. Cẩn thận nhẹ nhàng thôi!”. Họ cùng bước xuống huyệt lòn dây qua quan tài, 4 anh ở trên thòng dây thừng cột vào đòn khiêng kê vai cố sức nâng lên.
Một cỗ quan tài bằng gỗ sao, khoét từ một thân cây lớn như những quan tài của người Bahnar được đặt ngay ngắn trên tấm bạt ny lông quân đội. Anh đội trưởng bê chiếc tráp bằng sành có lá cờ Tổ quốc xếp ngay ngắn đặt gần áo quan, ra hiệu cho 2 anh bộ đội cạy nắp. Nắp quan vừa bung ra hiện rõ một túi ny lông màu nhà binh gói gọn thi hài anh Đẳng bên trong. Mọi người chăm chú nhìn vào quan tài, anh đội trưởng lần tay nhẹ nhàng gỡ lớp ny lông ra, bỗng thốt lên: “Anh Đẳng ơi! Em đây nè anh! Đã 5 năm rồi! hu... hu!” Sau tiếng nấc là khóc vỡ òa! Mọi người lặng nhìn vào mặt anh Đẳng, nước mắt ràn rụa. Họ khóc thật nhiều như lần tiễn biệt, trong niềm tiếc thương vô hạn. Người trong quan tài như đang nằm ngủ, hình hài còn nguyên vẹn, trong lớp áo đại cán nhà binh, gối đầu lên chiếc mũ tai bèo. Mọi người vừa khóc vừa cúi đầu mặc niệm. Bên ngoài chỉ còn tiếng gió rít lào xào hòa những hạt mưa rơi nặng hạt…
Anh đội trưởng ngồi xuống gấp lại tấm ny lông phủ thi hài anh Đẳng. Anh mếu máo, giọng run run: “Anh ơi cứ ngủ yên chúng em sẽ chuyển cả về, không cho vào quách nữa, anh ơi!”. Vừa nói dứt lời, có một nhóm người Bahnar lúp xúp chạy tới. Một bà cụ già chống gậy ở trần, mình mẩy ướt sũng tách ra khỏi đoàn người bước vào nói: “Gô, gô... xon in bô mat Đăng bơih”. (Chờ, chờ cho tao nhìn mặt Đẳng đã). Hình như bà từ làng gần đây mới kịp đến. Bà ngồi xuống tay bấu quan tài, tay quẹt nước mắt ràn rụa, vừa khóc vừa kể: “Từ ngày con về với Bok Hồ ngày nào mế cũng ra đây quét dọn, cho nước, đem củi cho con như hồi còn sống. Con ở đây với mế mấy mùa rẫy rồi nay con đi mế buồn lắm! Mong cho con về gặp Bok Hồ thanh thản, con ôi!”.
Tất cả lặng đi trong nước mắt, mọi người chung tay đậy nắp quan tài, phủ cờ Tổ quốc lên trên. Chiếc xe lăn bánh, chúng tôi đứng lặng yên cùng dân làng nhìn theo chiếc xe chậm khuất sau cánh rừng. Trời mưa thêm nặng hạt. Lòng trào dâng nỗi xốn xang thêm lần tiễn biệt người con của dân làng Bahnar, người anh hùng dân tộc.
An Sinh
