Người nối dài tình yêu với dân ca Jrai

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Suốt 50 năm qua, bà Kpă H’Mi (SN 1961, buôn Chư Jú, xã Ia Rsai, huyện Krông Pa) vẫn luôn say mê những giai điệu dân ca Jrai. Bà là niềm tự hào của buôn làng khi không chỉ lưu giữ mà còn truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ thêm yêu và gắn bó với những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Chiều tháng 5, tiết trời Krông Pa dịu lại sau cơn mưa nặng hạt. Tranh thủ lúc trời vừa tạnh, ông Rah Lan Thu-Trưởng thôn Chư Jú dẫn chúng tôi đến nhà bà H’Mi. Theo ông Thu, bà H’Mi là người duy nhất trong buôn thuộc nhiều bài dân ca Jrai.

Biết mục đích đến thăm của chúng tôi, nét mặt bà H’Mi lộ rõ niềm vui. Nhấp ngụm nước đun với lá rừng, bà H’Mi ôn tồn kể: Ngày xưa, cứ mỗi dịp buôn tổ chức lễ hội, chị em phụ nữ lại cùng nhau tụ tập quanh bếp lửa và hát những bài dân ca. Từ đó, bà yêu thích làn điệu dân ca lúc nào không hay. Nhờ chăm chỉ lắng nghe và tập hát theo, bà nhanh chóng thuộc nhiều bài dân ca. Năm 1975, bà tham gia đội văn nghệ của xã. Trong quãng thời gian này, bà rong ruổi khắp các buôn làng để mang lời ca tiếng hát phục vụ bộ đội và bà con.

“Năm ấy, tôi mới 14 tuổi, cùng các chị, em tham gia đội văn nghệ của xã. Chúng tôi hát để động viên nhau, để kể chuyện buôn làng, chuyện tình người và cũng để nhắc nhau sống tử tế, đoàn kết. Tham gia đội được 3 tháng thì tôi xin nghỉ để về chăm sóc bố bị bệnh nặng”-bà H’Mi nhớ lại.

1.jpg
Không chỉ là người thuộc nhiều bài dân ca, bà Kpă H’Mi còn sáng tác thêm những bài mới kể về cuộc sống của buôn làng. Ảnh: L.H

Theo bà H’Mi, dân ca Jrai được lưu truyền bằng miệng, bằng trí nhớ mang đậm hơi thở cuộc sống, thể hiện tâm tư, tình cảm, triết lý sống của người dân. Nội dung dân ca rất đa dạng, phong phú, khi thì ca ngợi vẻ đẹp núi rừng, công ơn tổ tiên; lúc lại là lời khuyên răn, phê phán thói hư tật xấu, nhắc nhở con người sống nghĩa tình, đoàn kết, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

Điểm đặc biệt của dân ca Jrai là tính ngẫu hứng, linh hoạt trong cách thể hiện. Người hát không chỉ truyền tải những làn điệu có sẵn mà còn có thể tự sáng tác lời, tùy theo hoàn cảnh, câu chuyện và cảm xúc. Người Jrai hát dân ca thường dùng chất giọng tự nhiên, vang khỏe nhưng mềm mại, tạo độ ngân dài ở những đoạn cao trào; đồng thời thể hiện cảm xúc bằng cách nhấn nhá, luyến láy ở những chữ cuối câu. Đặc biệt là cách kết hợp với nhịp rung môi hoặc ngân giọng mô phỏng tiếng gió, tiếng suối, tiếng vọng của núi rừng.

Dù mái tóc đã bạc song chất giọng của bà H’Mi vẫn trong trẻo, ngân vang như tiếng suối đầu nguồn. Hiện nay, bà thuộc hơn 20 bài dân ca Jrai. Không chỉ lưu giữ, bà còn sáng tác thêm nhiều bài mới kể về cuộc sống buôn làng, mùa màng no ấm và ca ngợi Đảng, ca ngợi quê hương. Vừa trò chuyện với chúng tôi, bà vừa khoe những giấy chứng nhận giải thưởng tại các ngày hội văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số huyện Krông Pa.

“Những năm gần đây, tôi thường tham gia các sự kiện văn hóa do địa phương tổ chức để vừa thử sức, vừa lưu giữ làn điệu dân ca Jrai. Tại Ngày hội văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số và hội chợ kết nối nông sản huyện Krông Pa lần thứ I-2023, tôi đạt giải nhất hát dân ca đấy”-bà H’Mi bộc bạch. Bên cạnh đó, bà H’Mi còn thường xuyên hát cho con cháu nghe, vừa để giữ lửa đam mê, vừa nhắc nhở thế hệ sau ghi nhớ và gìn giữ những làn điệu dân ca.

Buôn Chư Jú có 213 hộ với 97% là người Jrai. Trước đây, trong buôn có nhiều người biết hát dân ca nhưng hiện tại số lượng biết hát còn rất ít. Dòng nhạc hiện đại dần thay thế nhạc truyền thống nên dân ca Jrai ngày càng mai một và bị giới trẻ lãng quên.

“Bà H’Mi là người duy nhất trong buôn thuộc nhiều bài dân ca Jrai. Vì vậy, chúng tôi luôn động viên con cháu đến học bà để giữ gìn bản sắc của dân tộc”-ông Thu chia sẻ.

Trao đổi với P.V, bà Ksor H’Nái-Công chức Văn hóa-Thông tin xã Ia Rsai-cho hay: Bà Kpă H’Mi là một trong số ít người trên địa bàn xã còn thuộc và thể hiện được những làn điệu dân ca Jrai. Bà cũng thường xuyên tham gia các chương trình biểu diễn văn nghệ do xã tổ chức trong các dịp lễ hội, sự kiện văn hóa.

Chúng tôi luôn tích cực tuyên truyền, vận động người dân, nhất là thế hệ trẻ nêu cao ý thức giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, trong đó có dân ca Jrai.

Có thể bạn quan tâm

Thắp lên lời thơ quê xứ

Thắp lên lời thơ quê xứ

(GLO)- Giữa thời đại ngổn ngang những thanh âm đô thị, giữa nhịp sống hối hả dễ bào mòn gốc rễ bản thể, tập thơ Cồn quê xứ (NXB Hội Nhà văn, 2025) vừa ra mắt bạn đọc đầu tháng 7-2025 như một vọng âm dịu dàng từ đất mẹ, khiến ta như lắng lại...

Giải mã 'năm số 9'

Giải mã 'năm số 9'

Trào lưu “năm số 9” hay "năm thế giới số 9" bùng nổ trong ngày 9/9. Không chỉ nhiều bạn trẻ hưởng ứng, chia sẻ những bài học, chiêm nghiệm của bản thân mà nhiều nghệ sĩ Việt cũng hưởng ứng.

Dấu ấn nhiếp ảnh trẻ ở sân chơi quốc gia

Dấu ấn nhiếp ảnh trẻ ở sân chơi quốc gia

(GLO)- Tham gia Festival Nhiếp ảnh trẻ năm 2025, các tay máy Gia Lai đã đạt giải thưởng cao hoặc có tác phẩm được chọn triển lãm, củng cố kỳ vọng về lứa nghệ sĩ kế thừa với tố chất trẻ trung, tư duy nhanh nhạy và cực kỳ nghiêm túc trong sáng tạo nghệ thuật.

Tiểu thuyết 'Mưa đỏ' cháy hàng, in không kịp bán

Tiểu thuyết 'Mưa đỏ' cháy hàng, in không kịp bán

Sau thành công vang dội của bản điện ảnh, "Mưa đỏ" tiếp tục gây “cơn sốt” trên thị trường xuất bản. Nhiều hiệu sách cho biết độc giả phải chờ tới 15-20 ngày mới nhận được tiểu thuyết. Hiện tại, lượng đặt hàng sách đã vượt xa dự đoán, lên tới hàng chục nghìn cuốn chỉ trong ít ngày.

Đồng đội

Đồng đội

(GLO)- Cả nhà không yên tâm khi bố quyết định theo đoàn Cựu chiến binh về Quảng Trị thăm lại chiến trường xưa. Bố vừa trải qua một đợt điều trị dài vì thoái hóa khớp, đầu gối đau nhức, đi lại rất khó khăn.

Lan tỏa văn hóa đọc

Lan tỏa văn hóa đọc đến buôn làng vùng sâu

(GLO)- Cuộc thi “Giới thiệu sách trực tuyến” năm 2025 do Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai tổ chức thu hút nhiều cá nhân là người đồng bào dân tộc thiểu số tham gia. Bằng tình yêu với sách, họ đã góp phần lan tỏa văn hóa đọc đến buôn làng vùng sâu.

Giải Booker 2025: Danh sách đề cử đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm

Giải Booker 2025: Danh sách đề cử đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm

(GLO)-Danh sách đề cử của Giải Booker 2025 danh giá mới được công bố, trong đó có 13 tác phẩm của các tác giả đến từ nhiều quốc gia khác nhau, cũng như sự cân bằng về tỷ lệ nam - nữ và sự đan xen giữa tên tuổi cũ và mới. Điều này cho thấy sự đa dạng nhất trong lịch sử 56 năm của giải thưởng này.

Triển vọng “Cây cọ nhí” Nguyễn Trịnh Gia Thy

Triển vọng “Cây cọ nhí” Nguyễn Trịnh Gia Thy

(GLO)- 11 tuổi, Nguyễn Trịnh Gia Thy (học sinh lớp 5.9, Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, phường Pleiku) được nhiều người ưu ái gọi là “cây cọ nhí”. Những bức tranh của Thy không chỉ khéo léo về đường nét, bố cục, màu sắc mà còn chứa đựng những thông điệp ý nghĩa về cuộc sống.

null