Ký ức làng

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Trận bão, lụt kinh hoàng đi qua như một cuộc chiến không mùi thuốc súng. Có một nhóm người háo hức vác rìu, vác rựa đẵn gỗ để cất lẫm làng.

1. Già Tâm kể rằng: năm Giáp Tý trời mưa gió ào ạt suốt năm ngày đêm, nước dâng ngập đầu ngọn tre. Gió lồng lộn hà hơi tiếp sức với mưa quật đổ những ngôi nhà vách trát đất ở xóm Đồng cướp đi tài sản và tính mạng của một số gia đình, gây nên cảnh tang thương nhiều năm sau vẫn chưa khắc phục hoàn toàn.

Trận bão, lụt kinh hoàng đi qua như một cuộc chiến không mùi thuốc súng. Có một nhóm người háo hức vác rìu, vác rựa đẵn gỗ để cất lẫm làng. Những khúc gỗ tròn, dài, đen trùi trũi màu nước bùn như cái bồ cót từ trên núi cao được thủy thần nổi cơn giông gió, bão lụt để đưa về biển xây dựng thủy cung. Gỗ nhiều, các đấng thần linh lấy đi không hết nên để lại dăm ba khúc nằm chình ình trên bờ sông, thửa ruộng. Mỗi khi trời sang đông, mưa to gió lớn nhiều ngày liền thì người xóm Đồng nghĩ là “ông bà đi lấy gỗ”. Gỗ của ông bà linh thiêng lắm nên chẳng ai dám cưa xẻ đem về làm nhà, dựng chuồng nuôi gia súc hoặc làm chất đốt. Dân xóm Đồng mất mát trong bão lũ lại có niềm tin ông bà cho gỗ xóm Đồng là điều may mắn. Mọi người, mọi nhà sẽ ăn nên làm ra. Niềm vui được nhen lên an ủi người dân phần nào.

Ông Bảy Tựa vâng lời xã Hai Ngung chỉ huy đám thợ mộc dùng trâu bò kéo những khúc gỗ to tướng về đất của làng để cất lẫm làm nơi thờ cúng các vị tiền hiền của làng. Ngày dựng đòn dông, xã Hai Ngung mặc áo the thâm, đầu chít khăn đỏ quỳ mọp xuống đất khấn vái một hồi. Ông thầy lễ bưng cái khay gỗ đặt sẵn hai đồng xu màu đồng hung. Xã Hai Ngung vung tay gieo hai đồng xu xuống khay. Hai đồng xu quay lục cục một hồi rồi mới chịu nằm im. Mắt lão sáng lên. Hướng về bàn nhang đèn hoa quả cúi đầu lạy ba lạy rồi quay sang thầy lễ, nói nhỏ: “Tiền hiền hiển linh đồng ý cho dựng lẫm làng ngay lần gieo quẻ đầu tiên. Thật là đại phúc!”. Dân xóm Đồng nghèo lại giàu tín ngưỡng thờ cúng.

Việc huy động xây dựng lẫm làng chóng vánh trong vòng sáu tháng. Thầy lễ tên là Tưng, thứ sáu, mọi người quen gọi là thầy Sáu. Thầy Sáu Tưng được xã Hai Ngung cắt cử giữ lẫm làng nhà ba gian vững chãi. Đêm đầu tiên, thầy Sáu Tưng thắp nhang trên bàn thờ, chong đèn hột vịt, ngủ sớm. Nửa đêm trong cơn mê ngủ, lão nghe tiếng kèn tò te tí te. Nhà lẫm sáng trưng. Lão nằm nghiêng co quắp hai chân, rụt cổ, hai bàn tay ôm đầu không dám thở mạnh. Trong chốc lát không còn tiếng kèn và nguồn sáng phụt tắt. Thầy Sáu Tưng tức tốc tìm xã Hai Ngung kể rõ nguồn cơn trong đêm và xin thôi việc trông coi lẫm làng. Xã Hai Ngung giãy nảy như giậm phải gai tre: “Các vị tiền hiền của làng về lẫm đó. Giống như Thành Hoàng về miễu vậy. Đừng sợ! Thần thánh nào lại nỡ làm hại người lo việc nhang khói cho mình cơ chứ!”.

2. Khác với các xã trưởng thời Pháp thuộc thường có nhiều vợ lẽ, xã Hai Ngung chỉ một vợ một chồng. Lão làm xã trưởng từ năm mới hơn 30 tuổi, dáng người cao ráo, trắng trẻo, giỏi võ, rành chữ Nho và còn biết nói bập bõm tiếng Pháp. Nhà xã Hai Ngung cách lẫm làng chưa đến một trăm mét. Lẫm Tân Lâm được chia làm ba gian. Gian thứ nhất dành để thờ cúng các vị tiền hiền. Gian thứ hai dành cho xã Hai Ngung và ngũ hương (hương duyệt, hương dịch, hương kiểm, hương bộ, hương mục) làm việc. Gian thứ ba là kho lúa do dân nộp thuế hàng năm. Có những ngày xã Hai Ngung tạt về nhà ăn cơm xong đến lẫm bảo thầy Sáu Tưng pha trà ngồi nhấm nháp.

Xã Hai Ngung có thói quen lúc nào cũng giữ khư khư bên mình khẩu súng Colt M-1911 nòng súng cỡ 45mm (Colt 45) do Mỹ sản xuất. Người Pháp chiếm thuộc địa ở châu Phi, Đông Dương, đi xâm lược gây đau thương cho dân tộc khác nhưng lại cố quên vì đâu mà những người yêu nước Việt Nam tìm đến với chủ nghĩa cộng sản. Một bữa, xã Hai Ngung ngẫu hứng rút khẩu súng lục đặt trên bàn. Thầy Sáu Tưng nổi tánh hiếu kỳ mon men đến gần: “Súng ngộ quá ông nhỉ! Đây là lần đầu tiên con nhìn thấy đó!”. Xã Hai Ngung đẩy ly nước trà sang một bên, cầm khẩu súng ngắn lên bấm nút lấy băng đạn ra. Thầy Sáu Tưng ồ lên một tiếng thích thú khi nhìn thấy đầu đạn bằng ngón tay út màu đồng hung trong lớp vỏ màu vàng chóe. Xã Hai Ngung đắc ý, mặt lão câng câng vụt đứng dậy: “Thầy sáu muốn xem tôi bắn súng không? Ra đây xem nè!”. Sáu Tưng do dự mấy giây chưa muốn bước vội. Có lẽ lão sợ nghe tiếng súng nổ.

Sáu Tưng vừa ra khỏi cửa đã nghe tiếng đạn lên nòng, Xã Hai Ngung hô: “Này! Thầy Sáu! Coi tôi bắn vào giữa chảng ba cây thầu đâu!”. Lão nói dứt lời, từ từ đưa khẩu súng lên nhắm. Đoàng! Đoàng! Đoàng! Ba tiếng súng nổ chát chúa, đanh gọn. Xã Hai Ngung khoái chí: “Trúng được hai phát là thiện xạ rồi!”. Sáu Tưng nhanh chân tiến về phía cây sầu đông, mắt nhìn thom lom: “Ông bắn giỏi thật đó!”. Những người nhà ở gần lẫm Tân Lâm đổ xô ra đường nhìn dáo dác, sợ hãi. Xã Hai Ngung thì cầm khẩu súng ngắn trên tay mãn nguyện. Thầy Sáu Tưng lui cui tìm nhặt mấy cái vỏ đạn đồng.

3. Chuyện ban đêm thánh thần hiện về lẫm làng rồi cũng đến tai của người dân lẫm Tân Lâm với nhiều cách thêu dệt, dị bản khác nhau. Càng về sau, câu chuyện càng nhuốm màu kinh dị khiến cho lũ trẻ con ban đêm mỗi khi đi qua lẫm làng sởn tóc gáy. Cũng từ sự đồn thổi, đơm đặt ấy mà nhiều năm sau không ai dám thay thầy Sáu Tưng trông coi lẫm làng. Thầy Sáu Tưng trở thành người thâm niên giữ lẫm kiếm cơm vô thời hạn. Thế rồi vào một đêm, xã Hai Ngung đi dự tiệc nhà hương kiểm mà không về nhà mình. Lão buộc con bạch mã trước sân, vào lẫm ngủ. Hôm sau, Sáu Tưng dậy sớm nấu nước pha trà phát hiện ông hội đồng nằm chết cứng trên bộ ván gõ đặt gần chỗ mà hàng ngày ông ngồi làm việc. Sáu Tưng run bắn người, bấn loạn. Lão chạy ra ngoài kêu la ầm ĩ. Suốt ngày hôm ấy lúc nào lẫm Tân Lâm cũng lố nhố người bàn tán xì xào. Thầy Sáu Tưng bị cơ quan chức trách tra hỏi nhiều lần, song cái chết của xã Hai Ngung vẫn là một ẩn số. Dân chúng tha hồ bàn tý bàn ngọ đủ chuyện. Một số hào cựu của làng phán xanh rờn: “Xã Hai Ngung cả gan lấy gỗ của thủy thần về xây dựng lẫm làng bị kẻ khuất mặt quở phạt, bắt hồn”; “Nơi tôn thần yên nghỉ mà xã Hai Ngung dám lấy súng nã đạn đì đoàng nên bị bắt chết”… Tựu trung lại lão chết vì thánh thần vặt cổ...

Lần này Sáu Tưng không còn chịu đấm ăn xôi. Lão khăng khăng xin nghỉ việc trông coi lẫm làng. Lão sợ xã Hai Ngung hiện hồn dọa dẫm. Xã trưởng mới chấp chánh bí đường phải cắt cử hương kiểm Đành giữ gìn lẫm làng.

Lẫm Tân Lâm bị máy bay Mỹ dội bom tan hoang. Sau năm 1975, chính quyền địa phương xây dựng lại lẫm mới trên nền đất cũ. Hàng năm, người dân góp tiền cúng tế lẫm làng. Sau lễ chào cờ, chúc tết đầu xuân, những người con của Tân Lâm không quên vào lẫm thắp nhang khấn vái các bậc tiền hiền - những người buổi ban đầu đã có nhiều công lao khai khẩn đất hoang xây dựng nên làng xóm để có được cuộc sống đủ đầy, hạnh phúc như hôm nay.

Chuyện của xã Hai, thầy Sáu là những giai thoại làng được người lớn kể cho con cháu nghe với suy luận mới hấp dẫn hơn…

Có thể bạn quan tâm

Rau dại quê nhà

Rau dại quê nhà

(GLO)- Mùa nào thức nấy, vùng nào rau ấy, không chỉ những bữa cơm trên rẫy, dưới đồng mà dường như bữa cơm nào của tuổi thơ chúng tôi cũng không thiếu mớ rau dại.

Năm tháng học trò

Năm tháng học trò

(GLO)- Mỗi độ hè về, khi những tia nắng tràn ngập trên sân trường cũng là lúc những chùm phượng vĩ bắt đầu cháy đỏ một góc trời. Phượng không chỉ là loài hoa báo hiệu mùa hè mà còn là biểu tượng bất diệt của tuổi học trò-cái tuổi ngây thơ, vụng dại nhưng đầy ắp yêu thương và khát vọng.

khúc mưa, cơn mưa, chìm vào cơn mưa, Gia Lai, Báo Gia Lai

Khúc mưa

(GLO)- Bất ngờ chìm vào cơn mưa ngờm ngợp giữa phố chiều tấp nập người xe, tôi vội vã tìm một nơi trú tạm chờ mưa tạnh. Kiểu mưa đầu mùa thế này, vội đến rồi cũng sẽ tan đi nhanh.

Bánh tráng Bình Định

Bánh tráng Bình Định

(GLO)- Bánh tráng có thể tìm thấy ở bất cứ nơi đâu trên cả nước, cả trong cộng đồng người Việt ở nước ngoài. Thế nhưng chẳng hiểu sao, tôi cứ nghĩ và nhớ về món bánh tráng Bình Định. Có lẽ là bởi không ở nơi đâu bánh tráng lại đa dạng và có thể ăn vào mọi dịp như “xứ nẫu”.

Gặp lại thanh xuân

Gặp lại thanh xuân

(GLO)- Tôi từng thấy chị gái mình đứng thật lâu trước tấm gương. Lúc đầu, tôi cứ ngỡ chị đang nhìn xem có vết nám nào trên mặt như một sự lo âu thường thấy của phụ nữ nhưng không phải.

Tiếng ve gọi hè

Tiếng ve gọi hè

(GLO)- Ai cũng từng trải qua những ngày cắp sách đến trường, cũng từng háo hức đợi tiếng ve gọi hè sang, từng bâng khuâng trước những cánh hoa phượng vĩ đầu mùa.

Vừa vặn sống

Vừa vặn sống

(GLO)- Thỉnh thoảng, trong một buổi sớm mai, nếu không phải bận bịu quá với công việc, tôi thường ngồi bên vỉa hè, dưới một gốc thông.

Nhớ khói đốt đồng

Nhớ khói đốt đồng

(GLO)- Mỗi khi tiết trời chuyển mình vào hạ, tôi lại chộn rộn một nỗi nhớ không tên. Tôi nhớ quê, nhớ cánh đồng, nhớ mùi khói đốt đồng lan trong gió chiều nhè nhẹ. Đó là mùi của đất, của nắng, của thời gian và tuổi thơ nơi đồng bãi.

Bên chiếc cầu thang nhà dài

Bên chiếc cầu thang nhà dài

(GLO)- Ngày trước, khi đến buôn Đôn (Đắk Lắk), tôi được ngắm nhìn những ngôi nhà dài bằng gỗ lâu niên của người Ê Đê đẹp đến nao lòng. Ấn tượng đầu tiên là 2 chiếc cầu thang dẫn lên nhà sàn còn in đậm vết thời gian.

Vấn vương bông gòn

Vấn vương bông gòn

(GLO)- Trong vườn còn sót lại một cây gòn. Đến mùa, chúng bung ra những bông nhẹ bẫng, mềm như mây trắng vắt ngang trời, theo gió tản mát muôn phương.

Nẻo về tháng Tư

Nẻo về tháng Tư

(GLO)- Bước chân trên dải biên cương một ngày tháng Tư nắng đượm, tôi thốt nhiên nhớ tới mấy câu thơ của Nguyễn Bình Phương: “Những cột mốc vùng biên bóng trải xiêu xiêu/Dãy núi oằn lên từng nhịp thở”.

Gió đồng mùa hạ

Gió đồng mùa hạ

(GLO)- Gió từ cánh đồng quê lại thổi tràn qua ô cửa nhỏ, mang theo hương thơm nồng nàn của lúa non và mùi ngai ngái của đất sau cơn mưa đầu mùa.

Mùa rẫy tới

Mùa rẫy tới

Mấy ngày nay thường hay có dông vào buổi chiều. Gió ùn ùn thốc tới. Mây từ dưới rừng xa đùn lên đen sì như núi, bao trùm gần kín khắp bầu trời. A Blưn thấy ông nội lẩm nhẩm tính rồi nói mấy hôm nữa đi phát rẫy.

Bài học đầu đời

Bài học đầu đời

(GLO)- Mãi đến bây giờ, cánh tay tôi vẫn còn một vết sẹo. Vết sẹo đỏ ửng, kéo dài trông thật “thiếu thẩm mỹ”. Bạn bè khuyên đi xóa sẹo nhưng tôi lại không muốn. Bởi lẽ, với tôi, vết sẹo ấy gắn liền cùng kỷ niệm về bài học đầu đời.

Tháng Tư ở thành phố mang tên Bác

Tháng Tư ở thành phố mang tên Bác

(GLO)- Một ngày giữa tháng Tư, tôi có chuyến thăm TP. Hồ Chí Minh. Như tín hiệu của vũ trụ, có điều gì đó thôi thúc tôi phải về với nơi mà 50 năm về trước, cả dân tộc vỡ òa trong niềm vui của ngày đại thắng, thống nhất non sông.

Nhớ bếp lửa nhà sàn

Nhớ bếp lửa nhà sàn

(GLO)- Gần 50 năm gắn bó với vùng đất Tây Nguyên, tôi đã đi qua nhiều buôn làng, tiếp xúc với bao con người hiền lành như đất, mộc mạc như cây rừng. Và trong những buôn làng đó, từng bếp lửa nhà sàn đã để lại trong tôi ấn tượng đậm sâu với không gian đầm ấm và chân tình

Lưu bút

Lưu bút

(GLO)- Lưu bút không đơn thuần là một cuốn sổ. Nó là nơi giữ lại cả một khoảng trời tuổi trẻ, nơi từng nét chữ đều mang theo một phần ký ức.

Mùa cá cơm

Mùa cá cơm

(GLO)- Đã mấy bận đến xã Nhơn Lý (TP. Quy Nhơn, tỉnh Bình Định), tham quan hầu hết thắng cảnh, thưởng thức đủ mọi đặc sản bậc nhất, tôi từng nghĩ mình am tường vùng đất này lắm. Vậy mà, khi lang thang đến bến cá Nhơn Lý, tôi mới nhận ra những gì mình biết chỉ lớp vỏ bên ngoài.

Hương ngọc lan

Hương ngọc lan

(GLO)- Hương ngọc lan là mùi hương thanh khiết nhất mà tôi được biết trong tuổi thơ của mình. Đó là sự dịu ngọt nhẹ nhàng và vô cùng gây thương nhớ cho người lữ khách.

Đọc để hiểu mình

Đọc để hiểu mình

(GLO)- Khi nhìn một người ngồi đọc sách, tôi thường có cảm giác rất bình an. Sự bình an như nguồn năng lượng được truyền đến từ hình ảnh rất đẹp trước mắt.