Gác bếp có mùi bồ hóng

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Tôi trở về mái nhà xưa. Nép êm êm sau gốc bơ già là chái bếp mẹ còn giữ. Mẹ tôi tóc bạc lưng còng vẫn cặm cụi khều than, chụm thêm củi cho bếp lửa đượm hồng.
Bố mẹ tôi đều đã ở tuổi xưa nay hiếm. Bếp than củi với mớ bồ hóng giăng mắc chằng chịt sau thời gian dài đun nấu đã ám đen cả không gian chật. Chúng tôi mỗi đứa một tay, xây cho mẹ gian bếp mới với bếp gas tiện lợi, nồi điện sáng loáng nhưng mẹ vẫn vậy, cứ 4 giờ sáng là trở dậy cời than chụm lửa.
Tiếng đánh lửa vào mớ bùi nhùi tanh tách. Ánh sáng hắt vào nhà lúc tiếng bem bép nổ của củi bắt mồi. Mẹ bắc ấm nước sôi, vò nắm chè xanh hái ngoài vườn hồi tối để buổi sáng bố có ấm trà thơm đãi bạn. Mẹ vần niêu cơm xuống tro bếp đượm khi nó vừa cạn nước với tiếng sôi lụp bụp. Mùi cơm gạo mới bay tận vào chỗ ngủ khiến tôi chập chờn nhớ ngày còn thơ. Cuối tháng tư, khi vào vụ gặt lúa Đông Xuân, chúng tôi thường rủ nhau trèo lên nhảy xuống đống rơm, phụ mẹ quạt lúa, đốt đống trấu. Trong đống trấu còn lẫn những hạt lúa chắc mẩy, nổ bem bép nghe rất vui tai. Chúng tôi khều hạt lúa nở bung như hoa từ đống trấu, vo vo thổi thổi rồi bỏ miệng ăn vội mà như nghe được cả hương vị đặc trưng của ngày mùa.
Bây giờ, trong căn bếp nhỏ có đủ nồi cơm điện, bếp từ, bếp gas, nhưng mẹ vẫn giữ mọi thứ như xưa. Một bên siêu nước réo ù ù, nồi cơm vần xuống tro là nồi cá kho bắc lên. Mẹ hay mua cá đồng ướp trong niêu đất rồi vùi tro trong bếp cả đêm. Đến bữa sáng, có niêu cá, mở ra có lẫn mùi riềng, nghệ mà vây xương đều ngấu nhừ. Trên bếp còn bắc thêm nồi nước luộc rau, nước sôi già thả vào mớ ngọn bí xanh tươi.
Minh họa: Thủy Ngọc
Minh họa: Thủy Ngọc
Cả thế giới làm nông ở trong gian bếp của mẹ. Tro bếp bón ruộng, bên trái chỗ sau niêu đất là hòn gạch ông Táo, chỗ đó mẹ để diêm, giẻ nhắc nồi. Bên phải là mớ củi xếp ngay ngắn với dao rựa. Trên gác bếp của mẹ chỗ khói bay lên là một thế giới mà con trai tôi phải thốt lên: “Kho báu diệu kỳ của nhà bà ngoại”.
Một lần bước vào bếp, tôi bế con lên, con cho tay quẹt vào mớ bồ hóng đen mịn. Lần nào, cậu chàng cũng reo to: “Ôi, đen quá”. Tôi chỉ cho con những quả bầu hồ lô già được mẹ ngâm ruột bỏ, gác lên bếp để bồ hóng ám cho chắc và đen bóng. Quả bầu dài và mướp được mẹ dựng gác lên để mùa sau xổ ra lấy giống, xơ mướp đem ngâm cho vàng để dùng. Giống rau cải tách đôi khi mẹ phơi ngoài nắng cũng được đem vào đây hong thêm, những bì hạt xà lách cũng được treo lên cho ám mùi khói. Góc trong cùng là giỏ bồ kết, đến mùa quả rụng, mẹ cần mẫn nhặt, phơi rồi để lên gác bếp dùng dần quanh năm cho khỏi mối mọt đụng vào.
Tôi nói con nghe về mùi khói bếp khi xưa, nhất là vào mùa mưa củi ướt cay xè mắt. Tôi kể cho con về lửa, về khói, về đun nấu, sưởi ấm và linh khí của một căn nhà được ấp ủ trong gian bếp nhỏ xinh. Cậu chàng gật gật cái đầu rồi thỏ thẻ: “Kho báu của bà to lớn quá mẹ ha”. Tôi lại chợt nhớ lời mẹ dặn, rằng bếp lửa trong nhà không bao giờ được tắt bởi giàn bồ hóng kia cũng ám cả mùi người. Vậy nên, mỗi bận về thăm bà ngoại, mẹ đều nhắc chị em chúng tôi nhớ đánh bùi nhùi đỏ lửa. Nhiều khi, mẹ nhìn xa, rồi nói câu đượm nỗi ngậm ngùi: “Không biết đến hồi mẹ đi xa, liệu gác bếp có còn mùi bồ hóng…”.
TẠ NGỌC ĐIỆP

Có thể bạn quan tâm

"Núi trên đất bằng"

"Núi trên đất bằng"

(GLO)- Tiến sĩ Hà Thanh Vân đã nhận xét Tiểu thuyết "Núi trên đất bằng" của Võ Đình Duy là một tác phẩm văn chương đầu tay ra mắt năm 2025, đánh dấu bước chuyển đầy bất ngờ từ một kiến trúc sư trẻ sống ở Gia Lai sang hành trình kiến tạo thế giới văn chương.

NHÀ THƠ ĐÀO AN DUYÊN: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

Nhà thơ Đào An Duyên: Thiết tha giữ lại những xanh tươi cuộc đời

(GLO)- Với nhà thơ Đào An Duyên, đọc và viết chính là hành trình nuôi chữ. Trong hành trình ấy, chị chọn một lối đi riêng, chắt chiu xúc cảm, gửi tiếng lòng vào từng con chữ với niềm mong giữ lại những xanh tươi cuộc đời, từ đó góp thêm một giọng thơ giàu hương sắc cho văn chương Gia Lai.

BẢO TỒN CÁC KỊCH BẢN TIÊU BIỂU CỦA HÁT BỘI BÌNH ĐỊNH: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

Bảo tồn các kịch bản tiêu biểu của hát bội Bình Định: Nên tìm hướng đi mới, phù hợp thực tế

(GLO)- Hát bội Bình Định là một di sản văn hóa đặc sắc với nhiều vở tuồng kinh điển như: Sơn Hậu, Tam nữ đồ vương, Ngũ hổ Bình Tây, Hồ Nguyệt Cô hóa cáo (còn có tên khác là Chém cáo, Cổ miếu vãn ca) của Nguyễn Diêu, Trầm hương các, Diễn võ đình và Cổ thành… của Đào Tấn.

Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

Đèo An Khê: Dấu ấn lịch sử

(GLO)- Nếu như Tây Bắc có “tứ đại danh đèo”: Mã Pí Lèng, Ô Quy Hồ, Pha Đin, Khau Phạ thì vùng duyên hải miền Trung lên đại ngàn Tây Nguyên cũng có “ngũ danh đèo”: An Khê, Phượng Hoàng, Khánh Lê, Ngoạn Mục, Violak.

default

Địa phận Phủ Hoài Nhơn được xác lập năm Hồng Đức thứ 2 (1471), là miền “viễn châu” khá rộng; sau hơn 550 năm, vùng đất rộng lớn lúc ban đầu được phân chia thành nhiều tỉnh thuộc Nam Trung bộ và Bắc Tây Nguyên. 
Pleiku, miền nhớ...

Pleiku, miền nhớ...

(GLO)- Nếu tính từ dấu mốc ký Nghị định Toàn quyền Đông Dương thành lập đại lý hành chính Pleiku thuộc tỉnh Kon Tum ngày 24-5-1925, Pleiku với ý nghĩa một địa danh cả về cách đọc và cách viết đã ra đời và tồn tại đến ngày nay đã được 100 năm.

Ðại ngàn nối liền những niềm vui

Ðại ngàn nối liền những niềm vui

Trong ngôi nhà sàn dưới chân núi ở làng K8, xã Vĩnh Sơn (huyện Vĩnh Thạnh), Nghệ nhân nhân dân Ðinh Chương nở nụ cười sảng khoái, hồ hởi nói: “Bà con trong làng đang trông chờ ngày 1.7.2025, để không chỉ núi liền núi, sông liền sông mà đồng bào Bana ở hai tỉnh trước đây sẽ về chung mái nhà tỉnh Gia Lai mới”.
Tổng Bí thư Tô Lâm dự khai mạc Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp”

Tổng Bí thư Tô Lâm dự khai mạc Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp”

Nhân dịp kỷ niệm 110 năm ngày sinh Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh (1.7.1915 – 1.7.2025), sáng 29.6, tại Hà Nội, Văn phòng Trung ương Đảng tổ chức Triển lãm “Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh - Cuộc đời và sự nghiệp” nhằm tri ân những cống hiến to lớn của đồng chí Nguyễn Văn Linh đối với Đảng, đất nước và nhân dân. Tổng Bí thư Tô Lâm dự và cắt băng khai mạc Triển lãm.
Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025: Góp phần khơi dậy tiềm năng sáng tạo

Triển khai trong thời gian chưa tròn 1 năm, Cuộc thi thơ, truyện ngắn tỉnh Bình Ðịnh năm 2024 - 2025 đã thu hút nhiều người yêu văn chương trong và ngoài tỉnh tham gia. Tác phẩm được gửi về không chỉ thể hiện sự đầu tư công phu về nội dung và hình thức, mà còn góp phần lan tỏa hình ảnh vùng đất Bình Ðịnh giàu bản sắc văn hóa, chiều sâu lịch sử.
Núi lửa Chư Đang Ya (huyện Chư Păh) đã đi vào thơ của tác giả Nguyễn Thanh Mừng. Ảnh: Phạm Quý

Cao nguyên trong thơ Nguyễn Thanh Mừng

(GLO)- Tên tuổi nhà thơ Nguyễn Thanh Mừng gắn liền với các tập thơ “Rượu đắng”, “Ngàn xưa”, .... Viết không nhiều nhưng thơ ông lại có mặt trong hầu hết các tuyển tập danh tiếng thơ Việt Nam hiện đại. Mấy năm gần đây, ông dành tình thương mến với Tây Nguyên và viết nhiều về vùng đất này.

Nơi chắp cánh đam mê âm nhạc

Nơi chắp cánh đam mê âm nhạc

(GLO)- Với đặc thù làm việc trong sự cô đơn, tĩnh lặng, nhiều kỹ thuật viên (KTV) có kinh nghiệm tại một số phòng thu trên địa bàn TP. Pleiku (tỉnh Gia Lai) đang âm thầm đứng sau những bản thu chất lượng của các ca sĩ chuyên và không chuyên, chắp cánh cho đam mê âm nhạc.

null