Xuất lộ nhiều di vật thời tiền sử tại hồ Hoàng Ân

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Công trình hồ chứa nước Hoàng Ân (xã Ia Phìn, huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai) được xây dựng từ những năm đầu sau giải phóng và được sửa chữa vào năm 2011.

Năm 2022, Bảo tàng tỉnh phối hợp với Trung tâm Khảo cổ học (Viện Khoa học xã hội vùng Nam Bộ) tiến hành điều tra, khảo sát và phát hiện tại đây có sự tồn tại của một di tích khảo cổ học thời tiền sử.

Những ngày qua, mực nước hồ Hoàng Ân xuống thấp. Tại đây, người dân đi câu cá phát hiện nhiều loại hình công cụ đá thời tiền sử xuất lộ trên bề mặt. Địa điểm phát hiện các di vật là một doi đất có diện tích khoảng 3.000 m2, có độ dốc thoải dần về phía lòng hồ. Tọa độ được xác định là 13 độ 49’32’’ vĩ Bắc-107 độ 57’10’’ kinh Đông, với độ cao 649 m so với mặt nước biển. Đây là nơi hợp lưu của các con suối đổ về từ các vùng như: Bàu Cạn, Ia Phìn và khu vực quanh núi Hàm Rồng.

Các di vật được phát hiện nằm rải rác hoặc ghim cắm vào bề mặt, nhưng tập trung chủ yếu vào các ta luy gần sát mép hồ, quá trình sạt lở đã làm lộ diện nhiều di vật. Là người phát hiện và thông tin cho chúng tôi, ông Trần Trọng Thủy (phường Chi Lăng, TP. Pleiku) cho biết: Năm 2022, trong quá trình câu cá, ông cũng đã tìm thấy một số công cụ đá và hũ gốm.

Những di vật được ông Trần Trọng Thủy thu nhặt tại doi đất gần hồ chứa nước Hoàng Ân khi nước rút. Ảnh: X.T

Những di vật được ông Trần Trọng Thủy thu nhặt tại doi đất gần hồ chứa nước Hoàng Ân khi nước rút. Ảnh: X.T

Tiến hành khảo sát tại khu vực này, chúng tôi tìm thấy trên bề mặt có nhiều di vật, chủ yếu bằng đá và gốm bao gồm: bôn hình răng trâu là loại hình công cụ với dáng hình thuôn dài, vai xuôi lệch, một mặt phẳng và một mặt cong lồi (9 hiện vật); rìu vai xuôi (5 hiện vật); rìu có vai bằng đá opal kích thước nhỏ (5 hiện vật); mảnh vòng đá (1 hiện vật); mảnh bàn mài (5 hiện vật); mảnh tước (8 hiện vật), phiến tước (6 hiện vật), mảnh gốm (31 hiện vật, trong đó, 22 mảnh không có hoa văn và 9 mảnh có hoa văn khắc vạch).

Đặc biệt, tại đây có nhiều mảnh gốm thuộc các loại hình nồi, vò có miệng loe với cốt gốm dày, thô, màu xám, hoa văn trang trí trên gốm chủ yếu là họa tiết khắc vạch, hoa văn thừng.

So sánh về mặt hình học, chất liệu cũng như kỹ thuật chế tác cho thấy các di vật tìm thấy ở hồ Hoàng Ân có nhiều điểm tương đồng với những di tích đã khai quật trước đây như: Biển Hồ, Trà Dôm (TP. Pleiku), thôn 7 (huyện Chư Prông), Tai Pêr (huyện Chư Sê)…

Di vật bôn hình răng trâu. Ảnh: Xuân Toản

Di vật bôn hình răng trâu. Ảnh: Xuân Toản

Các mảnh gốm có hoa văn thời tiền sử. Ảnh: Xuân Toản

Các mảnh gốm có hoa văn thời tiền sử. Ảnh: Xuân Toản

Công cụ mũi nhọn. Ảnh: Xuân Toản

Công cụ mũi nhọn. Ảnh: Xuân Toản

Có thể khẳng định, hồ Hoàng Ân là điểm di tích mang những đặc trưng của nhóm công cụ phổ biến trong thời đại hậu kỳ Đá mới ở khu vực miền Trung-Tây Nguyên, có niên đại khoảng 3.000 năm cách ngày nay.

Thông qua những di vật phát hiện được, đặc biệt là những mảnh gốm, những công cụ được tu chỉnh lại để tái sử dụng, các nhà khảo cổ học cho rằng, di tích hồ Hoàng Ân có nhiều yếu tố thuộc loại hình di tích cư trú. Tuy nhiên, đây chỉ là nhận định ban đầu. Để làm rõ tính chất và giá trị của di tích cần có những bước nghiên cứu tiếp theo một cách đầy đủ và có hệ thống.

Vào mùa mưa, toàn bộ khu vực phát hiện di vật tại hồ Hoàng Ân ngập chìm trong nước, nguy cơ xói mòn, tàn phá di tích ngày càng cao. Vì vậy, các cơ quan chuyên môn cần có chương trình điều tra, khảo sát, khai quật, nghiên cứu về di tích nhằm góp phần phác họa bức tranh thời tiền sử của vùng Gia Lai nói riêng và Tây Nguyên nói chung.

Có thể bạn quan tâm

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

Sáp nhập đơn vị hành chính gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa

(GLO)- Thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị là yêu cầu mang tính sống còn của đất nước trước vận hội phát triển mới. Trong đó, sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã để xây dựng mô hình chính quyền 2 cấp đang được dư luận hết sức quan tâm.

Tục thờ thần Bạch Mã ở vùng Tây Sơn Thượng đạo

Tục thờ thần Bạch Mã ở vùng Tây Sơn Thượng đạo

(GLO)- Thần Bạch Mã (hay còn gọi là Thái giám Bạch Mã, Bạch Mã Thái giám) là vị thần có ảnh hưởng lớn trong đời sống tín ngưỡng dân gian ở vùng Tây Sơn Thượng đạo. Hiện nay, một số đình tại thị xã An Khê còn duy trì việc thờ cúng và gìn giữ sắc phong vua ban cho vị thần này.

'Bảo hiểm' cho di sản

'Bảo hiểm' cho di sản

Tại lễ công bố các di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và quyết định xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa cấp thành phố tại TPHCM vào cuối tháng 3 vừa qua, Công ty CP Tư vấn Cảng - kỹ thuật biển (Portcoast) đã trao tặng toàn bộ sản phẩm số hóa của Nhà hát Thành phố cho Trung tâm Nghệ thuật TPHCM.

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

Vua Lửa: Huyền thoại và hiện thực

(GLO)- Chuyện về các Pơtao Apui (Vua Lửa) sở hữu gươm thần có quyền năng hô mưa gọi gió không chỉ là huyền thoại mà gắn với dòng chảy văn hóa, lịch sử của người Jrai ở thung lũng Ayun Hạ (huyện Phú Thiện, tỉnh Gia Lai) suốt nhiều thế kỷ qua.

Những người thầm lặng chăm lo việc làng

Những người thầm lặng chăm lo việc làng

(GLO)- Không chế độ phụ cấp, bổng lộc nhưng nhiều năm qua, các cụ từ, bà vãi trong đội hậu cần, ban nghi lễ tại các đình, miếu trên địa bàn thị xã An Khê vẫn thầm lặng, miệt mài với công việc. Sự tự nguyện ấy xuất phát từ tâm huyết dành cho văn hóa, di sản của cha ông.

Tùy theo điều kiện của từng gia đình để chuẩn bị quy mô lễ cúng lớn hay nhỏ

Gia Lai: Độc đáo lễ thổi tai của người Jrai

(GLO)- Nằm trong chuỗi các hoạt động Lễ cầu mưa Yang Pơtao Apui huyện Phú Thiện năm 2025, sáng 27-3, tại xã Ia Yeng đã diễn ra lễ thổi tai của người Jrai. Nghi lễ được tái hiện rõ nét giúp du khách hiểu được ý nghĩa văn hóa tâm linh trong đời sống của người Jrai nơi đây.

Lễ cầu mưa trên đỉnh núi thần: Di sản đặc biệt

Lễ cầu mưa trên đỉnh núi thần: Di sản đặc biệt

(GLO)- Trên đời có thực sự tồn tại những con người có quyền năng hô mưa gọi gió? Chính hiện thực và truyền thuyết hư ảo đan cài vào nhau khiến lễ cầu mưa của Yang Pơtao Apui ở thung lũng Ayun Hạ trở thành một hiện tượng đặc biệt, hấp dẫn bởi sự linh thiêng, huyền bí.

Tự hào con cháu Hai Bà Trưng

Tự hào con cháu Hai Bà Trưng

(GLO)- Đền thờ Hai Bà Trưng là di tích quốc gia đặc biệt, tọa lạc tại thôn Hạ Lôi, xã Mê Linh, huyện Mê Linh, TP. Hà Nội. Đây cũng là quê hương của Hai Bà Trưng-những nữ tướng anh hùng đã nổi dậy chống quân xâm lược nhà Hán.

Lễ Tế Xuân tại đình làng An Mỹ

Lễ Tế Xuân tại đình làng An Mỹ

(GLO)- Ngày 9-3, tại đình làng An Mỹ (thôn 2, xã An Phú, TP. Pleiku, tỉnh Gia Lai) diễn ra lễ cúng đình với các nghi thức long trọng tưởng nhớ công ơn của các vị tiền hiền có công khai hoang mở đất, lập làng và cầu quốc thái dân an.