(GLO)- Tôi đã hai lần về Thủ đô Khu Giải phóng-ATK một thời ở Tân Trào, mỗi lần về tuy thời gian lưu lại không lâu, nhưng với người hay “tò mò”, tôi đã cố gắng tìm hiểu thêm những điều có thể mà trước đó chỉ nghe hoặc đọc ở đâu đó từ người khác, từ sách báo… Được biết, nơi này vốn là chốn sơn thủy hữu tình, có núi Hồng, có sông Phó Đáy, có rừng rậm, suối trong, uốn lượn quanh những ngọn đồi, thửa ruộng. Đặc biệt là theo những gì tôi biết, ở đây còn có lòng dân thủy chung với Đảng, cơ sở và phong trào cách mạng phát triển sớm. Và vì vậy mà Bác Hồ và Trung ương đã chọn vùng này làm thủ đô-ATK một thời kháng chiến.
 |
| Lán Nà Lừa. Ảnh: B.H |
Tháng 5-1945, Bác Hồ từ Pắc Pó (Cao Bằng) đến Tân Trào (Tuyên Quang). Tại nơi “hữu tình sơn thủy” và cũng được coi là nơi “đất tụ thủy, nước tụ hội” này, dưới sự lãnh đạo tài tình mưu lược của Bác và Trung ương Đảng, đã diễn ra những sự kiện trọng đại liên quan đến vận mệnh của cả dân tộc mình trước Cách mạng Tháng Tám, đó là việc tổ chức Hội nghị cán bộ toàn quốc của Đảng quyết định tổng khởi nghĩa; là nơi Quốc dân Đại hội để thảo luận, thông qua 10 chính sách lớn của Mặt trận Việt Minh, bầu ra Chính phủ lâm thời để chỉ đạo cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám lịch sử. Các sự kiện ấy diễn ra ở đây tuy chỉ trong vòng mấy tháng, nhưng có ý nghĩa quyết định đến thắng lợi của cuộc khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước và thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Lần thứ hai, sau gần 7 năm trở lại Tân Trào-cuối năm 2010, các bạn ở Báo Tuyên Quang mà trực tiếp là Tổng Biên tập Phùng Thị Lan nhiệt tình đưa tôi trở về thăm lại ATK-Thủ đô kháng chiến, một đồng nghiệp báo nhà Ngô Thị Thu Hà còn cho hay là ở đây còn có tên gọi khác-Thủ đô Khu Giải phóng. Khác xa lần về trước, tất cả các di tích nơi chúng tôi ghé thăm đã được trùng tu, cải tạo lại. Đình Hồng Thái (là lấy theo tên của liệt sĩ Phạm Hồng Thái) có vẻ như lớn hơn, cao hơn, đẹp hơn lần trước khi tôi đến, là cảm giác vậy chứ nào phải vậy. Cô gái hướng dẫn viên Lê Thị Thu Nga xinh đẹp, vui vẻ đến không thể giấu nổi niềm tự hào cho quê hương mình khi được chúng tôi cố gắng tìm hiểu kỹ về di tích lịch sử này. Rằng thì là… Đình nằm ngay tại thôn Cả-Nga bắt đầu với công việc của mình-được xây dựng từ thời xưa (năm 1919), bằng vật liệu gỗ. Phía trên 3 gian có một sàn lửng được chia làm hai phần, có nơi để đồ cúng tế, nơi để đồ tế khí. Sàn đình dùng làm chỗ hội họp. Đình thờ thành hoàng làng và các vị thần sông, thần núi quanh vùng; ngoài ra, đình còn thờ một vị nhân thần là Ngọc Dung công chúa.
 |
| Ảnh: Phùng Thị Lan |
Ngày 4-5-1945, Bác Hồ từ Pắc Pó về Tân Trào, sau hành trình 18 ngày đêm, ngày 21-5 Bác đến Tân Trào, đình Hồng Thái là nơi dừng chân đầu tiên. Bác đến đình vào buổi trưa, khi vào đình Bác nhìn bao quát khung cảnh xung quanh vẻ rất vui. Bác bắt đầu câu chuyện cùng mọi người có mặt ở đây để đón Bác với những lời hỏi thăm ân cần về sức khỏe, rồi hỏi thăm đại diện của Ủy ban châu về tình hình phong trào cách mạng của địa phương.
Với một đoạn đường không xa lắm, đã được bê tông hóa, các đồng nghiệp chủ nhà đưa chúng tôi lên lán Nà Lừa. Cũng từ cô hướng dẫn viên Thu Nga cho biết, thì chỉ ít ngày sau khi đến Tân Trào, để đảm bảo bí mật và tiện làm việc, Bác nhờ các cán bộ địa phương đưa Bác đi tìm địa điểm đặt “trụ sở”. Ngay sườn núi Nà Lừa, cách làng Tân Lập 500 mét về phía Đông là nơi được Bác chọn, ở đây đáp ứng được yêu cầu theo Bác là “gần nước, gần dân, xa đường quốc lộ, thuận đường tiến, tiện đường thoái”. Lán có hai gian nhỏ, gian trong là nơi Bác nghỉ ngơi, gian bên ngoài là nơi Bác làm việc và tiếp khách. Theo giọng thuyết minh rất truyền cảm của Nga, chúng tôi đặc biệt xúc động với nhiều chi tiết mà lần đầu được biết khá cặn kẽ về những ngày Bác sống và làm việc cực kỳ gian khổ, thiếu thốn ở nơi này, và sức khỏe của Bác vì thế mà không được tốt, căn bệnh hiểm ác làm Bác thêm kiệt sức mỗi ngày; và chuyện về một người thầy thuốc vô danh đã tìm củ rừng để chữa bệnh cho Bác như thế nào mà từ chỗ sức Bác yếu đến nỗi lúc tỉnh lúc mê với những cơn sốt vật vã nhưng chỉ sau mấy lần uống thuốc pha lẫn nước cháo loãng thì sức khỏe của Bác đã dần hồi phục và rồi khỏi hẳn.
Tân Trào, cho đến thời điểm chúng tôi tới, được biết cụm di tích lịch sử ở nơi này có đến mấy chục địa điểm mà người xứ xa không thể bỏ qua cho những lần thăm, thế nhưng vì thời gian và cũng vì “biết cho ra biết” chứ nhất thiết không chịu “cưỡi ngựa xem hoa” của chúng tôi, nên trong vòng gần một ngày cho mỗi lần về “Thủ đô” này thì không thể nào mục sở thị cho thỏa được lòng ham muốn. Thì đành vậy, hy vọng sự nuối tiếc, tham biết cho nhiều ấy của mình sẽ có ngày được đền đáp thỏa mãn…
…Đồng nghiệp, Tổng Biên tập Báo Tuyên Quang- Phùng Thị Lan cho hay, Tân Trào vốn hồi trước kia là Kim Long, một xã có diện tích khá hẹp so với một số xã khác của Sơn Dương, chỉ đâu chừng 35 cây số vuông, dân số cũng không nhiều, xấp xỉ bốn ngàn người. Thế nhưng từ bấy lâu nay bà con chịu thương chịu khó cần mẫn lao động, tăng gia sản xuất, lại được cấp ủy và chính quyền các cấp chăm lo đầu tư, hướng dẫn cung cách làm ăn nên đời sống khá lên nhiều. Và mới tháng trước, đồng nghiệp Phùng Thị Lan có chuyến thực tế ở Gia Lai, qua hỏi thăm được biết ở đấy giờ đã thành xã điểm xây dựng nông thôn mới của tỉnh nhà Tuyên Quang. Là nơi một thời bà con dành hết sức người sức của chăm lo phục vụ, bảo vệ Bác Hồ, bảo vệ Trung ương Đảng, một trong những cái nôi của Cách mạng, thì việc đầu tư, xây dựng, phát triển kinh tế-xã hội, nâng cao đời sống cho người dân là việc phải làm và là việc làm hết sức đúng!
 |
| "Sông núi hữu tình". Ảnh: B.H |
Trong tác phẩm “Những ngày Tháng Tám”-NXB Văn học, HN-1961, tác giả Hoàng Đạo Thúy, có đoạn viết rằng, đại ý… Không biết chiến khu (ATK Tân Trào-N.V) đích xác ở đâu, nhưng chiến khu đã thành ra đất hy vọng của cả một dân tộc. Dựa vào uy thế của chiến khu, khắp thôn quê, thành thị sống một sức mạnh phi thường, thanh niên con mắt long lanh đi vun vút, phát truyền đơn, cắm cờ đỏ sao vàng, diễn thuyết giữa chợ, giết mật thám ngay chỗ đông người. Tác giả còn cho hay, chỉ có bọn lính Nhật mới phải hỏi “Việt Minh là ai”, chứ còn hàng trăm thanh niên, có lẽ là Việt Minh cả.
Vậy đấy, có được lòng tin của nhân dân như thế, phải có cái gốc, cái cội của nó. Gốc cội ấy chính là từ chiến khu-ATK, nơi đó có bộ óc siêu phàm-Bác Hồ của chúng ta chỉ dẫn cả dân tộc làm nên cuộc khởi nghĩa có một không hai tại thời điểm mà thời cơ chỉ có một để làm nên sự nghiệp lớn. Bây giờ đã sau ngần ấy năm, đất nước không còn chiến tranh, Nam Bắc một nhà, hai miền xuôi, ngược đã không còn cách trở, nếu đâu đó, ai đó chưa thấm nhuần lời dạy của Bác thuở trước, rằng phấn đấu đưa miền núi tiến kịp miền xuôi thì hãy bắt đầu học bài học này trước khi quyết định những chính sách về phát triển kinh tế-xã hội của đất nước cho hôm nay và cho mai sau, đặc biệt là những gì có liên quan đến “đền ơn đáp nghĩa” đối với những nơi đã từng “sinh ra, nuôi lớn” phong trào cách mạng trong các thời kỳ kháng chiến cứu nước!
Bích Hà
