Tiếp nguồn cảm thức biên cương

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Với cảm thức công dân ở một tỉnh có đường biên giới, người đọc rất tâm đắc với trường ca “Sa mộc” của Phạm Vân Anh (công tác ở Báo Biên phòng) do Nhà Xuất bản Lao Động ấn hành đầu năm 2017. Trường ca “Sa mộc” viết về đề tài biên giới, dài 7 chương, gần 1.000 câu thơ, thể hiện một bút lực và bản lĩnh mới của Đại úy-nhà thơ nữ trẻ này.

Không nệ vào cấu trúc truyền thống, thoát khỏi lối kể chuyện tuyến tính bằng diễn ngôn, Phạm Vân Anh đã có một cấu trúc riêng mang màu sắc hiện đại cho trường ca của mình. Chính cấu trúc mới mẻ và tư tưởng nghệ thuật khác biệt này đã đem lại cho bạn đọc một nhận định rằng: Nếu không có vốn sống phong phú về các dân tộc ở những vùng biên cương và biển đảo của Tổ quốc, không am tường và thấu hiểu lịch sử văn hóa của các dân tộc anh em, không có tình cảm sâu đậm với những đồng đội của mình thì sẽ không thể viết nên một trường ca xúc động và có tầm tư tưởng như vậy.

 

Tuần tra bảo vệ biên giới. Ảnh: Đức Thụy
Tuần tra bảo vệ biên giới. Ảnh: Đức Thụy

Trường ca mượn hình tượng cây sa mộc nơi núi rừng biên giới phía Bắc để biểu trưng cho lực lượng Bộ đội Biên phòng và qua đó diễn đạt cảm thức về biên cương Tổ quốc: “Dặm dài miền dã sử/Gặp những thân cây độc hành xẻ đá sinh sôi/Vạm vỡ tiêu binh miền phên giậu”. Ai đã từng thấy những vạt rừng sa mộc uy nghi trầm mặc giữa núi rừng Việt Bắc thì sẽ dễ đồng tình với tác giả. Cây sa mộc cũng có thể ví như cây kơ nia ở Tây Nguyên vậy, đều là những dáng cây vạm vỡ, hiên ngang, cứng cỏi gắn liền với miền biên viễn của đất nước.

Trong thơ ca Việt Nam từ xưa đã có một dòng chảy không khoa phô mà âm thầm lưu đọng trong tâm thức công dân một mạch ngầm minh triết về quốc gia, dân tộc, chủ quyền mà các sách văn học sử và các tập thi tuyển xếp vào loại  mục “Thơ biên tái” còn lưu lại bao vần thơ trầm hùng, tiêu sái. Mạch nguồn cảm thức công dân ấy lặng lẽ tiếp truyền qua bao thế hệ thi nhân, góp phần nuôi dưỡng tinh thần và hào khí dân tộc trong công cuộc dựng nước và giữ nước mấy ngàn năm. Ở Phạm Vân Anh, bạn đọc dễ dàng nhận ra dấu ấn khá đậm nét nguồn cảm thức này.

Được công tác trong lực lượng Biên phòng, bước chân đã qua khắp các vùng miền Tổ quốc, cảm thức biên cương trong Phạm Vân Anh càng dài rộng hơn và trải nghiệm nhiều hơn: “Thiêng liêng phút trang nghiêm chào Tổ quốc/Nhìn thế núi mạch sông nhận cương vực ngàn đời”. Vâng, khái niệm “cương vực ngàn đời” đã được danh tướng Lý Thường Kiệt xác tín từ ngàn năm trước: “Tiệt nhiên định phận tại thiên thư”!

Phạm Vân Anh đã “huy động” mọi kiến văn và cảm thức, từ lịch sử đến dã sử, từ truyền thuyết đến thực tế trong quá trình hoang du đến định cư nhập quốc của 54 dân tộc anh em, để thấy/hiểu rằng biên cương, cương vực sinh tồn của mỗi dân tộc, mỗi quốc gia là vô cùng thiêng liêng và bất diệt: “Miền dã sử tôi qua/Vùng Đất Tổ bao sắc dân thiểu số/Vầng trán mẹ hoài chứa ngàn huyền thoại/Chia vào tôi tình cảm mến thương/Tặng cho tôi món quà tri thức bản địa/Bền bỉ chảy trong huyết quản nhân sinh/Thêm hiểu thêm yêu/Thêm hành trang những góc tâm hồn Việt”.  

Biên giới, biên cương luôn gắn liền hình ảnh Bộ đội Biên phòng. Hình ảnh trấn gác biên cương ấy được Phạm Vân Anh diễn đạt qua khái niệm hào tráng và bi hùng: “Lứa chúng con lớn vội lớn vàng/Bỏ quên niên thiếu/Quáng quàng ba lô, quáng quàng đạn pháo/Tuổi quân chưa đầy năm đã ngược Cao Bằng, xuôi Thanh-Nghệ/Ký ức biên cương dốc mắt chỉ rừng già…/Lũ chúng con/Cầm mùa trăng đi qua phù sinh/Cầm tuổi mình đi qua chiến tranh/Lớn vội lớn vàng cho thanh tân Tổ quốc”. Vâng, Tổ quốc luôn “thanh tân” từ sự hy sinh ấy!

Trước đây, nhà thơ Lê Anh Xuân đã tạc một “dáng đứng Việt Nam” của anh giải phóng quân nơi sân bay Tân Sơn Nhất. Nay, Phạm Vân Anh cũng “tạc” hình bóng người lính Biên phòng nơi đỉnh cao biên ải: “Người lính biên phòng như cây trên rừng ấy/Bén rễ rồi thì bền gốc tươi cành/Quân hàm xanh uống hơi núi mà xanh/Đỉnh cao lồng bóng…/Tuần tra theo mùa đi bát ngát/Rừng tạc vào xuân một dáng người”! Câu thơ hay thắt thỏm! Không phát lộ rõ một dáng người, chỉ phác thảo một hình tượng ảo huyền để quyện hòa vào sức truyền lan của nghệ thuật ngôn từ và thi điệu làm ám ảnh, lay động trong tâm trí người đọc một chân dung muôn thuở, vừa lãng mạn vừa hào tráng!

Thơ ca đã viết nhiều về người lính nhưng “đặc tả” Biên phòng trong một mạch thơ mang tính tổng hòa thì có lẽ trường ca “Sa mộc” là dài hơi, dày dặn nhất, tính đến thời điểm này. Bạn đọc thực sự ấn tượng trước những câu thơ mà Phạm Vân Anh đã thay mặt đồng đội của mình cất lên với niềm tự hào: “Chúng tôi/ Những người trai giữ đất đêm nay/ Giữ ánh mắt trẻ thơ trong veo trời biên giới/ Giữ minh triết người già về nguồn cội/ Bảo vệ từng trang dã sử ngàn đời”…

Với giá trị tư tưởng và nghệ thuật sâu sắc, bạn đọc tin rằng trường ca “Sa mộc” sẽ có tác dụng góp phần bồi dưỡng, vun trồng những phẩm chất tốt đẹp của Bộ đội Biên phòng nói riêng và “Bộ đội Cụ Hồ” nói chung.

(Đọc trường ca “Sa mộc” của Phạm Vân Anh)

Tạ Văn Sỹ

Có thể bạn quan tâm

Lực lượng Công an với phong trào thi đua “Ba nhất”: Lấy niềm tin của nhân dân làm thước đo

Lực lượng Công an với phong trào thi đua “Ba nhất”: Lấy niềm tin của nhân dân làm thước đo

(GLO)- Phong trào thi đua “Ba nhất” (Kỷ luật nhất - Trung thành nhất - Gần dân nhất) do Bộ Công an phát động đang được Công an tỉnh Gia Lai triển khai sâu rộng, gắn chặt với nhiệm vụ bảo đảm an ninh trật tự và xây dựng lực lượng công an nhân dân chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, vững mạnh từ cơ sở.

Nghĩa tình người lính quân hàm xanh

Nghĩa tình người lính quân hàm xanh

(GLO)- Bằng nhiều việc làm cụ thể, thiết thực, những người lính mang quân hàm xanh đã sẻ chia khó khăn, giúp người dân vùng biên giới, vùng biển ổn định cuộc sống. Những việc làm ấy còn bồi đắp niềm tin, góp phần xây dựng thế trận lòng dân vững chắc.

Lãnh đạo Bộ CHQS tỉnh thăm, tặng quà lực lượng của Vùng 3 Hải quân đang hỗ trợ người dân xã Tuy Phước Đông xây dựng nhà.

Quyết tâm đảm bảo chất lượng xây dựng, sớm bàn giao nhà để người dân ổn định cuộc sống

(GLO)- Chiều 15-12, đến thăm, kiểm tra tiến độ xây dựng nhà ở cho nhân dân bị thiệt hại do bão lũ, Đại tá Nguyễn Thế Vinh-Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh mong muốn các đơn vị quân đội phải quyết tâm đảm bảo chất lượng xây dựng công trình, sớm bàn giao nhà ở để người dân ổn định cuộc sống.

Tuyên truyền, phổ biến pháp luật tại xã Phù Mỹ Đông.

Tuyên truyền, phổ biến pháp luật tại xã Phù Mỹ Đông

(GLO) - Tối 14-12, Ban Chỉ đạo Đề án “Phát huy vai trò của lực lượng Quân đội nhân dân tham gia công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, vận động nhân dân chấp hành pháp luật tại cơ sở giai đoạn 2021-2027” trên địa bàn tỉnh Gia Lai đã tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật tại xã Phù Mỹ Đông.

Bộ CHQS tỉnh Gia Lai tổ chức hội nghị quân chính năm 2025.

Bộ CHQS tỉnh Gia Lai tổ chức hội nghị quân chính năm 2025

(GLO)- Sáng 11-12, Đảng ủy-Bộ CHQS tỉnh Gia Lai tổ chức hội nghị quân chính nhằm đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, quân sự năm 2025 và triển khai phương hướng, nhiệm vụ năm 2026. Thiếu tướng Trần Thanh Hải-Phó Tư lệnh Quân khu 5 dự và chỉ đạo hội nghị.

Quân đoàn 34 hoàn thành việc tu sửa đài tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ

Quân đoàn 34 hoàn thành việc tu sửa đài tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ

(GLO)- Ngày 10-12, Bộ Tư lệnh Quân đoàn 34 tổ chức lễ khánh thành dự án tu sửa, tôn tạo đài tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ nhân kỷ niệm 1 năm ngày thành lập Quân đoàn. Dự buổi lễ có Trung tướng Đào Tuấn Anh-Tư lệnh Quân đoàn 34 và lãnh đạo, chỉ huy các đơn vị trong toàn đơn vị.

Công ty TNHH một thành viên Cao su Chư Prông: Xây dựng lực lượng tự vệ vững mạnh, rộng khắp

Công ty TNHH một thành viên Cao su Chư Prông: Xây dựng lực lượng tự vệ vững mạnh, rộng khắp

(GLO)- Bên cạnh nhiệm vụ sản xuất kinh doanh, nâng cao đời sống cho người lao động, những năm qua, Công ty TNHH một thành viên Cao su Chư Prông luôn quan tâm, chăm lo xây dựng lực lượng tự vệ chất lượng, vững mạnh, rộng khắp, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ quốc phòng - quân sự địa phương.

Cán bộ, chiến sĩ chung tay sửa chữa nhà cho người dân.

Tuổi trẻ Quân đoàn 34 xung kích vì cộng đồng

(GLO)- Những năm qua, đoàn viên, thanh niên Quân đoàn 34 luôn phát huy tinh thần xung kích, sáng tạo trong huấn luyện, học tập và công tác. Các phong trào do tuổi trẻ Quân đoàn triển khai đã góp phần xây dựng đơn vị chính quy, xanh-sạch-đẹp, hướng đến cộng đồng và lan tỏa giá trị tích cực.

null