Rah Lan H'Gô: Người níu giữ làn điệu dân ca Jrai

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Bà Rah Lan H'Gô là niềm tự hào của dân làng Apa Ama Đă (xã Chư Mố, huyện Ia Pa, tỉnh Gia Lai) bởi giọng hát dân ca Jrai mượt mà, ấm áp. Bà cũng là “hạt nhân” trong các hội thi, hội diễn văn hóa truyền thống ở địa phương.

Chiều nắng tháng 4, chúng tôi theo chân chị Rah Lan Kien-cán bộ xã Chư Mố đến nhà bà Rah Lan H'Gô. Dưới mái nhà sàn thoáng rộng, bà H'Gô cùng chồng đang ngồi hóng mát. Ở tuổi 62, con cháu cũng đã lớn, thảnh thơi, bà H'Gô lẩm nhẩm một vài làn điệu dân ca Jrai quen thuộc.

Bà Rah Lan H'Gô rất muốn được truyền dạy dân ca Jrai cho lớp trẻ. Ảnh: Phương Linh
Bà Rah Lan H'Gô rất muốn được truyền dạy dân ca Jrai cho lớp trẻ. Ảnh: Phương Linh


Như những đứa trẻ Jrai cùng thời, bà H'Gô cũng lớn lên trong lời ru của bà, của mẹ. Từ lúc lọt lòng, những giấc ngủ chập chờn mẹ địu lên rẫy được vỗ về bằng lời hát ru êm ái. Những làn điệu dân ca của mẹ cứ thế ngấm sâu vào máu thịt của bà H'Gô. Lớn lên một chút, nghe những người phụ nữ xung quanh thường xuyên hát dân ca truyền thống, cô gái H'Gô chẳng cần học mà vẫn nhớ, vẫn thuộc nằm lòng những lời ca, vần điệu quen thuộc.

Nở nụ cười thật hiền, bà H'Gô nói: “Dân ca Jrai không khó lắm đâu, có vài giai điệu chính, phần lời người hát có thể nghĩ rồi thêm vào”. Tuy nhiên, việc tưởng như dễ dàng ấy đối với bà H'Gô lại chẳng có mấy người làm được. Bởi không phải ai cũng được Yàng ban cho chất giọng cao vút, khả năng cảm nhận âm nhạc tốt và tài năng sáng tác như bà H'Gô.

“Trong đầu mình cứ nghĩ như thế nào thì hát như vậy thôi. Các bài thường hát về Bác Hồ, về quê hương, về các con vật, cây cối xung quanh và cả tình cảm nam nữ”-bà H'Gô cho hay. 

Tùy vào bối cảnh mà lời của làn điệu dân ca cũng được sáng tác sao cho phù hợp. Khi ru con, lời ca, làn điệu phải dịu dàng, nhẹ nhàng; khi thể hiện tình yêu nam nữ lại lãng mạn, sâu lắng, nhiều hình ảnh ẩn dụ… Vì là tùy hứng nên chính bà H'Gô cũng không thể kể tên chính xác từng bài hát mà mình đã sáng tác và biểu diễn. Bà chỉ có thể diễn tả bằng 2 từ “nhiều lắm”.


Tài hát dân ca Jrai của bà H'Gô không chỉ có người trong làng công nhận. Bà Nay H'Ploan nói: “Tôi thích nghe bà H'Gô hát. Những người khác cũng vậy. Mỗi khi gia đình bà con trong làng có chuyện vui, bà H'Gô hay được mọi người đề nghị hát tặng một vài bài”. Tất nhiên, bà H'Gô luôn vui vẻ nhận lời.

Cũng bởi đam mê dân ca truyền thống, bà đại diện cho địa phương tham gia thi hát tại Ngày hội Văn hóa-Thể thao các dân tộc thiểu số và thường xuyên đạt giải. Lần gần nhất là năm 2019, bà đã đạt giải nhì hát dân ca tại Ngày hội Văn hóa-Thể thao các dân tộc xã Chư Mố. Bà cũng thường xuyên tập cho các em thiếu nhi hát dân ca để tham gia biểu diễn tại hội thi các cấp.

Giữa cuộc trò chuyện, từ xa vang lại tiếng karaoke với các bài nhạc chói tai. Một thoáng buồn hiện lên trong mắt bà H'Gô. Nhìn xa xăm, bà tâm sự: “Bây giờ, mình cũng ít hát dân ca hơn trước rồi. Lớp trẻ chỉ thích hát nhạc mới, không đứa nào còn muốn nghe bà hay mẹ nó hát nữa. Mình muốn dạy nhưng chẳng mấy đứa chịu học”.

Giữa lúc các dòng nhạc hiện đại đang dần xâm chiếm thì các làn điệu dân ca Jrai bị mai một dần. Mặc dù hiện tại trong các buôn làng vẫn còn phụ nữ lớn tuổi biết hát dân ca, nhưng họ không mấy khi thể hiện. Những người đam mê và đau đáu gìn giữ vốn quý dân ca truyền thống như bà H'Gô chỉ còn số ít.

“Vì thế, chúng tôi luôn cố gắng vận động để bà H'Gô tham gia các hội thi, hội diễn. Bên cạnh đó, chúng tôi động viên bà tham gia truyền dạy cho học sinh”-chị Kien cho biết.
 

PHƯƠNG LINH
 

Có thể bạn quan tâm

Gương mặt thơ: Trúc Phùng

Gương mặt thơ: Trúc Phùng

(GLO)- Đây là số cuối cùng của chuyên mục “Gương mặt thơ” trên báo Gia Lai Cuối tuần do tôi phụ trách.Chuyên mục đã đi được hơn 2 năm (từ tháng 10-2022), tới nay đã giới thiệu tác phẩm của hơn 100 nhà thơ nổi tiếng trên thi đàn cả nước.

Người Mường ở xã Ia Lâu “giữ lửa” cồng chiêng

Người Mường ở xã Ia Lâu “giữ lửa” cồng chiêng

(GLO)- Rời quê vào thôn Đà Bắc (xã Ia Lâu, huyện Chư Prông) lập nghiệp đã hơn 30 năm, nhưng cộng đồng người Mường vẫn luôn duy trì và nỗ lực bảo tồn văn hóa cồng chiêng của dân tộc. Với họ, “giữ lửa” cồng chiêng chính là cách làm thiết thực nhất tạo sự gắn kết bền chặt với quê hương, nguồn cội.

Già làng Đônh (bìa phải) giới thiệu về chiếc nỏ của người Bahnar. Ảnh: R.H

Điểm tựa Kon Brung

(GLO)- Không chỉ tâm huyết với công tác hòa giải, già làng Đônh (SN 1960; làng Kon Brung, xã Ayun, huyện Mang Yang) còn rất tâm huyết với việc bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc. Với bà con, ông là điểm tựa của làng Kon Brung.

Về miền di sản

Về miền di sản

(GLO)- Những địa danh lịch sử, điểm di sản là nơi thu hút nhiều người đến tham quan, tìm hiểu. Được tận mắt chứng kiến và đặt chân lên một miền đất giàu truyền thống luôn là trải nghiệm tuyệt vời và xúc động đối với nhiều người.

Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam trở thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại

Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam trở thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại

(GLO)- Tại Kỳ họp thứ 19 của Ủy ban Liên Chính phủ Công ước 2003 của UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể diễn ra tại Thủ đô Asunción (Cộng hòa Paraguay) vào ngày 4-12, UNESCO đã chính thức ghi danh Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ núi Sam của Việt Nam vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

“Điểm sáng văn hóa vùng biên”

“Điểm sáng văn hóa vùng biên”

(GLO)- Năm 1993, Sở Văn hóa-Thông tin (VH-TT) và Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Gia Lai đã ký kết chương trình phối hợp hành động với nhiều hoạt động thiết thực, trong đó có mô hình “Điểm sáng văn hóa vùng biên”.

Biến sản phẩm văn hóa thành quà tặng du lịch

Biến sản phẩm văn hóa thành quà tặng du lịch

(GLO)- Quà lưu niệm từ sản phẩm văn hóa vừa là “sứ giả” du lịch, vừa góp phần đem lại thu nhập cho người dân. Việc tổ chức các cuộc thi tay nghề đan lát, dệt thổ cẩm nhằm tìm kiếm sản phẩm đặc sắc làm quà tặng đã góp phần nâng cao đời sống người dân và thúc đẩy du lịch nông thôn phát triển.