Phát triển ngôn ngữ thông qua các hoạt động
Trường Mẫu giáo 1/6 (xã Kông Htok, huyện Chư Sê) được lựa chọn triển khai Dự án TALK. Theo đó, trẻ vừa học tập, vừa được vui chơi thông qua các mô hình mang tính trải nghiệm. Giáo viên áp dụng các kỹ thuật như: tạo cơ hội cho trẻ nói; cho trẻ khám phá trải nghiệm trò chơi; kỹ thuật đặt câu hỏi; vòng tròn kể chuyện… trong giờ học làm quen với chữ cái hay giờ hoạt động ngoài trời, hoạt động góc lớp.
Cô Phùng Thị Tới-Hiệu trưởng nhà trường-cho biết: “Qua hoạt động này, cán bộ quản lý và giáo viên có cơ hội tiếp cận, quan sát thực tế các mô hình về môi trường học tập giàu ngôn ngữ, nắm được kỹ thuật quan sát trẻ theo quá trình và phong cách lãnh đạo hiệu quả.
Thông qua việc đối chiếu giữa lý thuyết với thực tiễn, giáo viên sẽ có những cách làm hay, sáng tạo, áp dụng linh hoạt vào điều kiện cụ thể của địa phương. Việc cải tiến mô hình tổ chức lớp học, cách sắp xếp không gian và lựa chọn học liệu cũng góp phần phát triển ngôn ngữ cho trẻ, đặc biệt là trẻ em DTTS một cách tự nhiên, hiệu quả”.
Theo chị Trương Thị Thu Trang-Chuyên viên phụ trách Dự án TALK thuộc Phòng Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) huyện Chư Sê: Địa phương đang triển khai giai đoạn 2 với các hoạt động như tập huấn và nhân rộng; tham quan học tập chéo giữa các đơn vị; khai vấn cho cán bộ quản lý, giáo viên; hội thảo suy ngẫm, thu hoạch những câu chuyện thay đổi từ trường sau khi được tiếp cận dự án...
“Các đơn vị cùng nhau chia sẻ về thuận lợi và khó khăn trong quá trình xây dựng môi trường học tập giàu ngôn ngữ cho trẻ; đồng thời lan tỏa những mô hình tốt, cách làm hay về hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm và xây dựng môi trường giáo dục an toàn, công bằng, hòa nhập, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục mầm non tại địa phương”-chị Trang cho hay.
Xác định ngôn ngữ là công cụ hữu hiệu để trẻ có thể bày tỏ nguyện vọng của mình; là điều kiện quan trọng để trẻ tham gia vào mọi hoạt động và hình thành nhân cách, Phòng GD-ĐT huyện Đak Đoa đã tăng cường sự tham gia của gia đình và cộng đồng vào phát triển ngôn ngữ tại 15 trường mầm non, mẫu giáo trên địa bàn.
Các hoạt động như đào tạo, khai vấn cho giáo viên điểm trường lẻ về tạo môi trường học tập giàu ngôn ngữ và tổ chức “Ngày hội ngôn ngữ”… đã tạo được sân chơi bổ ích cho trẻ, giúp trẻ tham gia trải nghiệm các hoạt động phát triển ngôn ngữ.
Bên cạnh đó, khuyến khích tinh thần, sự mạnh dạn, tự tin và phát triển khả năng giao tiếp của trẻ với mọi người xung quanh. Giáo viên, phụ huynh được lắng nghe, quan sát các hoạt động đa dạng để hỗ trợ trẻ phát triển kỹ năng đọc, viết.
“Với những hoạt động được triển khai trong khuôn khổ dự án, giáo viên đã biết vận dụng những kiến thức nền tảng về môi trường học tập giàu ngôn ngữ, xây dựng môi trường thân thiện với văn hóa và đời sống hàng ngày của trẻ.
Phụ huynh cũng nhận được những gợi ý thực tế về cách hỗ trợ trẻ phát triển ngôn ngữ tại nhà. Các hoạt động đều tập trung nâng cao khả năng ngôn ngữ và chất lượng giáo dục cho trẻ mầm non”-chị Phạm Thị Minh Nguyệt-Chuyên viên phụ trách Dự án TALK (Phòng GD-ĐT huyện Đak Đoa) chia sẻ.
Xây dựng môi trường học tập giàu ngôn ngữ
Trao đổi với P.V, bà Nguyễn Thị Phương Huệ-Phó Trưởng phòng Giáo dục mầm non và Giáo dục tiểu học (Sở GD-ĐT) cho biết: Dự án TALK được triển khai tại 5 huyện gồm: Đak Đoa, Chư Prông, Chư Sê, Chư Pưh và Chư Păh với 74 trường mầm non, mẫu giáo tham gia. Dự án do Tổ chức Hợp tác phát triển và Hỗ trợ kỹ thuật vùng Fla-măng, Vương quốc Bỉ (VVOB) tổ chức, được triển khai thành 3 giai đoạn.
Theo đó, giai đoạn 1 (năm 2022) triển khai thí điểm tại các trường mầm non của 2 huyện Chư Prông và Đak Đoa; giai đoạn 2 (năm 2024) tiếp tục triển khai tại các trường mầm non của 2 huyện ở giai đoạn 1 và phát triển nhân rộng thêm tại các trường mầm non của 3 huyện vùng khó về giáo dục mầm non là Chư Pưh, Chư Sê và Chư Păh; giai đoạn 3 (từ tháng 1 đến 12-2026) sẽ nhân rộng dự án ra các trường mầm non còn lại trong toàn tỉnh.
Bà Huệ thông tin thêm: Gia Lai là 1 trong 3 địa phương trên cả nước được chọn triển khai Dự án TALK. Qua dự án này, chúng tôi mong muốn tạo môi trường học tập giàu ngôn ngữ, chú trọng đến sự thoải mái và tham gia tích cực của trẻ mầm non.
Dựa trên số liệu thu thập từ những thực nghiệm của dự án, nhóm chuyên gia giáo dục đến từ các viện nghiên cứu và cơ sở đào tạo giáo viên mầm non sẽ khuyến nghị Bộ GD-ĐT tiếp nhận môi trường học giàu ngôn ngữ như một hướng tiếp cận hiệu quả để hỗ trợ trẻ sẵn sàng vào lớp 1.
Các kết quả của dự án được sử dụng như một nguồn tài liệu đáng tin cậy và hữu ích cho Sở GD-ĐT, thích ứng với các thay đổi trong bối cảnh đổi mới chương trình giáo dục mầm non.
Nhấn mạnh về tầm quan trọng của dự án, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT Trần Thanh Hải khẳng định: “Các hoạt động trong Dự án TALK tại Gia Lai đang từng bước góp phần nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên cấp học mầm non; triển khai, thực hiện xây dựng môi trường học tập giàu ngôn ngữ cho trẻ mầm non người DTTS bảo đảm phù hợp với bối cảnh địa phương.
Đặc biệt, các đơn vị trường học khi tham gia dự án được tiếp cận với những tiến bộ khoa học giáo dục mầm non của các nước trong khu vực và trên thế giới, từng bước đáp ứng mục tiêu phát triển chương trình giáo dục mầm non của Bộ GD-ĐT”.
