Quảng bá ẩm thực Jrai ra ngoài buôn làng
Ông Yaih (người Jrai, 59 tuổi) ở làng Chuét Ngol (phường An Phú) luôn tâm huyết gìn giữ và quảng bá ẩm thực truyền thống của dân tộc mình. Ông thường là “bếp trưởng” trong các buổi tiệc quan trọng của làng.
Từ nhỏ, ông Yaih đã yêu thích chế biến các món ăn và tự mày mò học hỏi cách nấu các món truyền thống cho gia đình, dân làng thưởng thức. Sau này, nhờ khả năng tổ chức công việc hợp lý và chế biến nhiều món ngon, ông được mời nấu trong các dịp đám cưới, sinh nhật, tân gia, báo hiếu… ở nhiều phường, xã.
“Tôi bắt đầu nấu ăn cho bà con từ năm 1998. Trước đây, mỗi khi làng có tiệc tùng, gia chủ thường tự lo liệu nên hay bị thiếu hoặc thừa món, gây lãng phí. Từ khi nhận việc, tôi luôn thống nhất cách làm để mọi thứ chu toàn, tiết kiệm và hợp lý hơn, xứng đáng với sự tin tưởng của bà con khi giao trọng trách đãi tiệc”- ông Yaih chia sẻ.
Năm 2019, sau khi tham gia lớp tập huấn du lịch cộng đồng, ông Yaih bắt đầu gây dựng thương hiệu gà nướng cơm lam H’bya để phục vụ tại các sự kiện, lễ hội.
Ông cho biết: Để chế biến món gà nướng cơm lam đúng hương vị Jrai cần tích lũy kinh nghiệm và có bí quyết riêng. Việc tích cực quảng bá đã giúp món gà nướng cơm lam H’bya được nhiều người biết đến, đồng thời góp phần tiêu thụ gà thả vườn của đồng bào dân tộc thiểu số. Ông còn truyền lại bí quyết cho các con, tiếp nối hành trình giữ gìn hương vị truyền thống của dân tộc mình.
Món gà nướng cơm lam H’bya đã hiện diện tại nhiều lễ hội ẩm thực trong và ngoài tỉnh. Tháng 5-2025, ông Yaih được Giám đốc Trung tâm Triển lãm Văn hóa Nghệ thuật Việt Nam trao Giấy chứng nhận cho “Gà nướng cơm lam H’bya” đã tham gia Triển lãm Hồ Chí Minh đẹp nhất tên Người trong khuôn khổ Lễ hội Làng Sen 2025, do Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch phối hợp với UBND tỉnh Nghệ An tổ chức.
Từ giữ gìn bản sắc đến theo nghề bếp
Ở làng Breng 1 (xã Ia Hrung), bà Siu H’Myan (42 tuổi, người Jrai) được xem như đầu bếp của làng. Tuổi thơ gắn liền với nương rẫy và những lần theo mẹ hái rau, mò cua, bẻ măng đã giúp bà am hiểu nguyên liệu, thành thạo kỹ thuật chế biến và biết cách kết hợp hương vị để tạo nên những món ăn dân dã, đậm đà bản sắc truyền thống. Nhờ nấu ăn ngon, từ năm 2007 đến nay, bà thường xuyên được mời đứng bếp trong các đám tiệc của bà con trong vùng.
Bà H’Myan cho biết: “Nhiều gia đình thường chọn tổ chức tiệc ở nhà hàng, nhưng khi cần món truyền thống Jrai, bà con vẫn ưu tiên mời mình. Thường thì họ thích các món lẩu, gỏi, xôi cùng những món đặc trưng như cơm lam, gà nướng, thịt nướng ống lồ ô, thịt om lá chuối, canh bột...”.
Chị Mây (người Bahnar, 23 tuổi, ở làng Klot, xã Kon Gang) đam mê nấu ăn từ thời học sinh, thường xuyên vào bếp chuẩn bị bữa cơm cho gia đình. Sau đó, chị theo chân các cô, các bà tham gia nấu nướng trong những dịp lễ quan trọng, từ đó học hỏi cách chế biến các món ăn truyền thống của người Bahnar.
Sau khi tốt nghiệp THPT, chị Mây theo học ngành Kỹ thuật nấu ăn tại Trường Cao đẳng Gia Lai. Ra trường năm 2022, chị về làm việc tại quán Plây Cồng Chiêng (làng Ốp, phường Pleiku), một địa chỉ ẩm thực nổi tiếng ở phố núi.
Chị Mây bộc bạch: “Quán chủ yếu phục vụ các món đặc trưng của đồng bào dân tộc thiểu số như cơm lam, gà nướng, lá mì xào cà đắng với lòng gà, rượu ghè. Mình rất vui khi được chế biến những món ăn này mỗi ngày. Dù công việc ổn định, mình vẫn ấp ủ tương lai có thể mở được quán riêng chuyên phục vụ món truyền thống Tây Nguyên, đáp ứng nhu cầu thưởng thức của đông đảo thực khách”.
Bà Nguyễn Thị Thùy Dung - Chủ quán Plây Cồng Chiêng - cho biết: Nhân viên của quán chủ yếu là người Jrai, Bahnar, Xê Đăng. Trong đó, Mây nổi bật bởi niềm đam mê, tinh thần chủ động học hỏi; kỹ năng nấu nướng ngày càng tiến bộ, góp phần thu hút khách đến quán.
