Mỹ vị từ rừng ở Tơ Tung

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Ẩm thực ở xã Tơ Tung (tỉnh Gia Lai) là cách người Bahnar kể câu chuyện về rừng, về tri thức dân gian ngàn đời.

1. Chiều mưa ở Tơ Tung, sương núi buông xuống những mái nhà sàn bên triền dốc. Sau một vòng thăm thú Làng kháng chiến Stơr, suối Tơ Tung, Nhà lưu niệm Anh hùng Núp, đích đến cuối cùng của du khách vẫn là gian bếp đỏ lửa.

Ở đó, những “mỹ vị nhân gian” của người Bahnar hiện ra giản dị mà đầy quyến rũ, gói gọn tinh thần “thức ăn là thuốc, thuốc là thức ăn”.

dscf5130.jpg
Chị Đinh Thị Nhung (làng Stơr, xã Tơ Tung) nướng gà đãi khách. Ảnh: Hoàng Ngọc

Trong căn bếp nhỏ của gia đình chị Đinh Thị Nhung (làng Stơr), mâm cơm đãi khách bày toàn nguyên liệu “cây nhà lá vườn”: gà thả vườn, nếp rẫy, cá suối, hoa nghệ rừng, lá mì cà đắng, cùng món tơ pung-cháo gạo giã nhuyễn nấu với lòng gà...Gia vị công nghiệp duy nhất có mặt chỉ là chút nước mắm và bột ngọt.

Chị Đinh Nhung có vóc người chắc đậm đặc trưng của phụ nữ trẻ Bahnar, vừa thoăn thoắt làm bếp vừa cười tươi: “Món ăn Bahnar chế biến đơn giản, không tẩm ướp cầu kỳ. Gia vị chủ yếu lấy từ thiên nhiên như sả, nghệ, ớt, riềng… để giữ hương vị thuần khiết nhất của món ăn”.

img-9310.jpg
Nguyên liệu làm lá mì, cà đắng đều trồng quanh vườn nhà. Ảnh: Hoàng Ngọc

Bên cạnh, chồng chị-anh Đinh Mỡi say sưa kể chuyện ẩm thực rừng. Anh nâng niu vài con ốc núi-một tặng vật từ rừng bởi có tác dụng như một vị thuốc. Anh cho hay, ốc núi thường giấu mình dưới những tầng lá mục giữa rừng già, có lớp vỏ như màu nâu lá mục, chỉ ăn rễ và lá cây thuốc. Thịt ốc giòn, thoảng mùi dược liệu, vị hơi đăng đắng nhưng lại tốt cho sức khỏe.

Đinh Mỡi giới thiệu công dụng của một món ăn được rừng già ban tặng: Ai bị đầy hơi, chướng bụng ăn vào là nhẹ ngay. Đi rừng nhiều, ăn ốc này còn bớt nhức mỏi xương khớp. Vì lẽ đó, bà con Bahnar còn gọi là ốc thuốc. Ở Đông Trường Sơn còn có mùa "săn" ốc núi từ tháng 7 kéo dài đến tháng 10 hằng năm.

Du khách thưởng thức món ăn bên ly rượu ngâm sâm khỏe-một sản vật của núi rừng Kbang, thêm “gia vị” là tiếng kể chuyện rì rầm của chủ nhà. Cái cay nồng của rượu, vị lạ của ốc thuốc hòa quyện cùng tơ pung khiến ai nấy lâng lâng, như đang dự một bữa tiệc rừng không thể mua bằng tiền.

Sinh ra giữa núi rừng Trường Sơn-Tây Nguyên, chị Nhung hiểu rõ về ẩm thực gắn liền với mùa vụ, với nhịp sống của núi rừng. “Rừng cho bà con thực phẩm theo mùa: mùa măng, mùa đọt mây, mùa hoa nghệ rừng… Những gì bà con ăn không hết mới đem bán hoặc trao đổi”-chị nói.

2. Rời bếp lửa ở Stơr, hành trình ẩm thực ở Tơ Tung nối tiếp tại Làng du lịch cộng đồng Mơ H’ra-Đáp. Nơi đây, từ một loại củ “chống đói” của người Bahnar đã trở thành “đặc sản chào khách”-bánh củ mì. Giống mì bản địa có vị thơm, bùi, luộc lên ăn với muối ớt hay muối đậu đã đủ ngon. Nhưng bà con còn sáng tạo ra những biến tấu độc đáo.

img-1949.jpg
Mâm bánh củ mì tại tại Làng du lịch cộng đồng Mơ H'ra-Đáp. Ảnh: Hoàng Ngọc

Già làng Đinh Hmưnh kể, ăn mãi củ mì luộc thì ngán, thế là bà con nghĩ cách giã mì hấp chín thành bột dẻo, làm thành các loại bánh: bánh vo viên chiên vàng giòn; bánh “mình trần” nhỏ như bánh bèo, nhân hạt đậu phộng rang; và bánh gói lá chuối hấp chín.

Nhiều du khách kinh ngạc khi trải nghiệm cách làm loại bánh quá giản đơn nhưng lại mang đến thứ mỹ vị khác lạ khi thưởng thức. Vị bùi, béo của bánh củ mì ăn kèm muối ớt và cà đắng-loại cà rừng nhỏ bằng quả trứng gà, vị đắng đặc trưng, trở nên thăng hoa.

dscf5005.jpg
Giống mì bản địa ăn được cả lá và củ, được người Bahnar ở Tơ Tung gìn giữ qua nhiều thế hệ. Ảnh: Hoàng Ngọc

Già Hmưnh giải thích: Củ mì quen bụng người Bahnar nên ăn nhiều không sao, nhưng khách lạ thì dễ đầy bụng, có khi “say” mì. Cà đắng đi kèm giúp lành bụng, lại tăng hương vị”. Quả thật, cái đắng nhẫn của cà hòa trong vị bùi ngọt của bánh cùng vị cay nồng của ớt lại tạo thứ hương vị mà chỉ có ở chốn núi rừng.

Sau nhiều lần phục vụ các đoàn khách du lịch với mâm bánh khoai mì mộc mạc, hương vị độc đáo, bà con còn cho ra mắt thêm loại bánh kết hợp giữa bột mì trộn dừa nạo và cốt dừa. Loại bánh này rất dễ bắt gặp ở các xe bánh nơi phố thị. Nhưng có vẻ như chỉ khi thưởng thức ở ngôi làng Bahnar giữa núi rừng Trường Sơn này, với giống mì bản địa được gìn giữ qua nhiều thế hệ, mới thấy rõ sự khác biệt của một món ăn.

Ẩm thực ở Tơ Tung chứa đựng dòng chảy văn hóa ngàn năm. Trong vị đắng của cà đắng, trong cái giòn ngọt của ốc thuốc, hay sự dẻo bùi của củ mì, có cả lối sống thuận theo tự nhiên, lấy rừng làm nguồn sống và cũng là nơi gửi gắm triết lý dưỡng sinh.

Những món ăn giản dị ấy không chỉ làm du khách no bụng, mà còn gợi mở bao lớp ký ức văn hóa, bao tri thức dân gian tích tụ từ ngàn đời. Và có lẽ, chính phong vị vừa dân dã vừa minh triết này đã khiến Tơ Tung trở thành một miền đất ẩm thực khó quên trên cung đường Đông Trường Sơn.

Có thể bạn quan tâm

Thực khách thưởng thức mâm cơm Jrai tại nhà hàng Dăm San (phường Diên Hồng). Ảnh: Minh Châu

Ðưa "bếp rẫy" về phố thị

(GLO)- Tại một số nhà hàng của phố núi Pleiku, những “mẹt cơm đồng bào” không chỉ mang hương vị buôn làng mà còn mở ra xu hướng thưởng thức mới, đậm đà bản sắc. Đó cũng chính là hành trình đưa "bếp rẫy" về phố thị. 

Mùa hoa tím giữa biển mây

Mùa hoa tím giữa biển mây

Nếu muốn tìm nơi vừa có hoa, vừa có mây, vừa lãng mạn, vừa thử thách để nhớ mãi, một chuyến chinh phục đỉnh Tà Chì Nhù (xã Hạnh Phúc, tỉnh Lào Cai) sẽ làm hài lòng những tâm hồn ưa xê dịch.

Theo dấu những mùa hoa

Theo dấu những mùa hoa

(GLO)- Không chỉ khám phá cảnh sắc thiên nhiên rực rỡ vào thời điểm hoa nở rộ tại các điểm đến khác nhau, du lịch theo mùa hoa còn mang đến những trải nghiệm độc đáo, những khoảnh khắc đẹp cùng series ảnh ấn tượng.

Ông Yaih (bên phải) chế biến món cơm lam truyền thống của người Jrai. Ảnh: Trần Dung

Những đầu bếp trưởng thành từ buôn làng

(GLO)- Ở các buôn làng Jrai, Bahnar vùng cao nguyên Gia Lai, có những người không qua trường lớp chính quy nhưng am hiểu ẩm thực truyền thống, chế biến nhiều món ngon. Họ được tin tưởng giao đứng bếp trong buổi tiệc của làng, ngoài ra còn góp mặt tại sự kiện, nhà hàng, quán ăn ở nhiều nơi.

Vui chơi ở Núi Thần Tài

Vui chơi ở Núi Thần Tài

Nằm cách không xa trung tâm thành phố, công viên suối khoáng nóng Núi Thần Tài từ lâu đã trở thành điểm hẹn lý tưởng của người dân Đà Nẵng cũng như du khách gần xa.

Thung lũng Ia Nung mùa nước nổi như tấm gương khổng lồ soi bóng mây trời. Ảnh: Nguyễn Thị Diễm

Cao nguyên mùa... nước nổi

(GLO)- Từ tháng 6 đến tháng 12 hàng năm, cao nguyên Gia Lai mang một vẻ đẹp riêng có, trải dài trên những thung lũng được hình thành từ các miệng núi lửa đã tắt. Khi nước từ triền đồi đổ xuống, cao nguyên như một tấm gương khổng lồ soi bóng mây trời và đánh thức nhịp sống của cư dân phố núi.

Lạ miệng với gỏi hoa

Lạ miệng với gỏi hoa

Gỏi bông bần, gỏi hoa phượng - những món ăn từ “sứ giả mùa hè” của phương Nam dù chỉ mới được khai thác thời gian gần đây nhưng đã tạo nên cảm hứng ẩm thực dân dã ngon lành.

Hấp dẫn gỏi cá mè Quan Sơn

Hấp dẫn gỏi cá mè Quan Sơn

Gần xã Hương Sơn có khu vực hồ Quan Sơn (thuộc huyện Mỹ Đức cũ), nổi tiếng với món gỏi cá mè. Sự khác biệt của món gỏi cá ở đây đã tạo nên nét ẩm thực rất riêng, độc đáo, trở thành điểm dừng chân để du khách thưởng thức món ngon trong hành trình tham quan danh thắng Hương Sơn (chùa Hương).

Người Bana làm “đại sứ” du lịch cho quê hương

Khi người Bahnar làm “đại sứ” du lịch

(GLO)- Ngày càng nhiều du khách tìm đến cao nguyên Gia Lai để trải nghiệm những nét văn hóa chân thực, đặc sắc. Từ tình yêu núi rừng, một số người Bahnar đã trở thành “đại sứ” góp phần lan tỏa bản sắc truyền thống và tạo ấn tượng đẹp với khách phương xa.

null