Nhớ nồi đất ngày xưa

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Hẳn những ai sinh ra và gắn bó với làng quê đều biết đến cái nồi đất bình dị nhưng thân thiết trong mỗi góc bếp. Ngày nay, dù đa số gia đình không còn sử dụng nhưng trong ký ức nhiều người vẫn còn lưu lại hình ảnh ấy. Với tôi, chiếc nồi đất đã gắn bó với hình dáng của bà, của mẹ, của những ngày đông giá rét.
Nồi đất được làm thủ công từ bàn tay khéo léo của con người. Đất sét dùng để nặn nồi phải sạch, nhuyễn, sau đó người ta nắn thành hình rồi xoay cho tròn, cắt, gọt cẩn trọng. Tục ngữ có câu “Nồi nào vung nấy” là đề cập đến phương diện kỹ thuật của việc tạo ra chiếc nồi như thế nào sau khi nung qua lửa. Bởi không phải khi thành phẩm chiếc nồi nào cũng tròn, đều, miệng nồi lúc nào cũng vành vạnh mà có khi thân nồi không đều, miệng nồi lại méo. Lúc đó thì phải tìm một chiếc vung tương xứng để thành đôi. Câu tục ngữ đầy ý nhị, gợi sự liên tưởng đến việc kết đôi của trai gái khi tìm hiểu nhau, xây dựng hạnh phúc lâu dài.
 Minh họa: KIM HƯƠNG
Minh họa: KIM HƯƠNG
Nồi đất thường dùng để nấu khá nhiều món ăn của người dân quê. Tôi còn nhớ như in những ngày mùa đông, mưa gió sụt sùi, heo hút, cha thường đi thả trúm bắt lươn, bắt ếch. Những con lươn vàng hươm to bằng ngón chân cái được làm sạch, chặt khúc om với chuối xanh vặt vội ở góc vườn. Nhìn lửa cháy liu riu, nồi lươn om chuối sôi lăn tăn, mùi vị trộn lẫn của nghệ, sả, tiêu bốc lên thơm nồng trong tiết lạnh mà thấy thòm thèm. Hay món ếch nấu măng mà không có nồi đất thì dường như cũng không thể đúng vị.
Nồi đất hợp với củi tre. Đó là lời bà tôi hay nhắc nhở. Nồi đất mua về thường không dùng ngay mà ngâm nước gạo hay lá nếp mấy ngày để khi nấu khỏi hôi mùi đất. Gạo mùa tháng 8 nấu nồi đất vừa dẻo vừa thơm, lại thường có lớp cháy vàng rộm dưới đáy nồi. Đây là nguyên nhân của sự tranh giành đáng nhớ của mấy chị em tôi. Vì cơm cháy chan với mắm chưng trong nồi đất thì ngon không thể nào kể được.
Nồi đất còn để kho cá. Cá trê kho dưa cải, cá tràu kho tộ kiểu miền Nam hay độc đáo hơn, ở các nhà hàng sang trọng còn dùng nồi đất chưng kho quẹt hay nhiều nơi còn có món cơm niêu.
Ngày nay, không còn nhiều nhà nấu bằng bếp củi, bếp than nên việc sử dụng nồi đất cũng hiếm dần. Thỉnh thoảng về quê, ngang qua ngõ nhà ai nghe mùi cá kho bốc lên, tôi lại nhớ quay quắt chiếc nồi đất nằm trên chạn trong tư thế sẵn sàng kho món gì đó mỗi lần mẹ đi chợ về. Mấy năm lên phố, đôi lần mẹ gọi điện, giục về nhà lấy mớ cá đồng ngon mua được ở cái chợ đầu làng. Nhớ lắm món cá đồng kho dưa cải trong chiếc nồi đất. Nhưng dạo quanh khắp chợ thành phố vẫn không tìm được chiếc nồi đất ưng ý, đành nói dối với mẹ là nhà đã có nhiều thức ăn rồi.
Một mùa đông nữa lại về. Từng cơn gió lùa qua ô cửa gợi nhớ trong tôi những ngày ở quê lội đồng bắt cua, bắt ếch. Ngồi tiếp khách ở một nhà hàng trên phố, nhìn chiếc nồi đất người phục vụ mang ra, sạch sẽ màu nguyên thủy, không ám chút khói bếp đun mà lòng dâng trào cảm xúc. Món ăn ngon nhưng sao vẫn cảm thấy thiêu thiếu một điều gì đó. Phải chăng nồi đất chỉ ở làng quê, nấu những món ăn dân dã nhưng đượm tình thì mới giữ được vị ngon?
SƠN TRẦN

Có thể bạn quan tâm

Người kể chuyện làng mình

Người kể chuyện làng mình

(GLO)- Không chỉ ghi dấu ấn bởi là một trong số ít nữ họa sĩ ở khu vực miền Trung - Tây Nguyên theo đuổi và thành công với dòng tranh sơn mài, nữ họa sĩ Hồ Thị Xuân Thu còn là người kể chuyện buôn làng thật tài tình bằng ngôn ngữ hội họa.

Nữ họa sĩ ba miền hội ngộ phố Núi

Nữ họa sĩ ba miền hội ngộ phố Núi

(GLO)- Những ngày này, công tác chuẩn bị cho triển lãm “Về miền đất đỏ” của các nữ họa sĩ Bắc - Trung - Nam đang được gấp rút triển khai nhằm kịp ra mắt đông đảo công chúng yêu nghệ thuật vào ngày 20-10, đúng dịp kỷ niệm 95 năm Ngày Phụ nữ Việt Nam.

Chương trình nghệ thuật đặc biệt “Sắt son niềm tin theo Đảng” sẽ diễn ra vào tối 4-10

Chương trình nghệ thuật đặc biệt “Sắt son niềm tin theo Đảng” sẽ diễn ra vào tối 4-10

(GLO)- Chào mừng thành công của Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, tối ngày 4-10, tỉnh Gia Lai tổ chức chương trình nghệ thuật đặc biệt với chủ đề “Sắt son niềm tin theo Đảng” tại Quảng trường Nguyễn Tất Thành (phường Quy Nhơn).

Thắp lên lời thơ quê xứ

Thắp lên lời thơ quê xứ

(GLO)- Giữa thời đại ngổn ngang những thanh âm đô thị, giữa nhịp sống hối hả dễ bào mòn gốc rễ bản thể, tập thơ Cồn quê xứ (NXB Hội Nhà văn, 2025) vừa ra mắt bạn đọc đầu tháng 7-2025 như một vọng âm dịu dàng từ đất mẹ, khiến ta như lắng lại...

Giải mã 'năm số 9'

Giải mã 'năm số 9'

Trào lưu “năm số 9” hay "năm thế giới số 9" bùng nổ trong ngày 9/9. Không chỉ nhiều bạn trẻ hưởng ứng, chia sẻ những bài học, chiêm nghiệm của bản thân mà nhiều nghệ sĩ Việt cũng hưởng ứng.

Dấu ấn nhiếp ảnh trẻ ở sân chơi quốc gia

Dấu ấn nhiếp ảnh trẻ ở sân chơi quốc gia

(GLO)- Tham gia Festival Nhiếp ảnh trẻ năm 2025, các tay máy Gia Lai đã đạt giải thưởng cao hoặc có tác phẩm được chọn triển lãm, củng cố kỳ vọng về lứa nghệ sĩ kế thừa với tố chất trẻ trung, tư duy nhanh nhạy và cực kỳ nghiêm túc trong sáng tạo nghệ thuật.

Tiểu thuyết 'Mưa đỏ' cháy hàng, in không kịp bán

Tiểu thuyết 'Mưa đỏ' cháy hàng, in không kịp bán

Sau thành công vang dội của bản điện ảnh, "Mưa đỏ" tiếp tục gây “cơn sốt” trên thị trường xuất bản. Nhiều hiệu sách cho biết độc giả phải chờ tới 15-20 ngày mới nhận được tiểu thuyết. Hiện tại, lượng đặt hàng sách đã vượt xa dự đoán, lên tới hàng chục nghìn cuốn chỉ trong ít ngày.

Đồng đội

Đồng đội

(GLO)- Cả nhà không yên tâm khi bố quyết định theo đoàn Cựu chiến binh về Quảng Trị thăm lại chiến trường xưa. Bố vừa trải qua một đợt điều trị dài vì thoái hóa khớp, đầu gối đau nhức, đi lại rất khó khăn.

Lan tỏa văn hóa đọc

Lan tỏa văn hóa đọc đến buôn làng vùng sâu

(GLO)- Cuộc thi “Giới thiệu sách trực tuyến” năm 2025 do Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai tổ chức thu hút nhiều cá nhân là người đồng bào dân tộc thiểu số tham gia. Bằng tình yêu với sách, họ đã góp phần lan tỏa văn hóa đọc đến buôn làng vùng sâu.

null