Miệt mài “giữ lửa” nghề dệt thổ cẩm

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Trải qua gần 90 mùa rẫy, bà Nuh (làng Ia Nueng, xã Biển Hồ, TP. Pleiku) vẫn gắn bó với nghề dệt thổ cẩm truyền thống. Với bà, khung cửi đã trở thành người bạn tâm giao để sẻ chia những buồn vui trong cuộc sống.

Giữa không gian rộng lớn ở Khu du lịch Biển Hồ, hình ảnh cụ bà tóc bạc phơ ngồi dệt thổ cẩm vào mỗi ngày cuối tuần khiến du khách thập phương trầm trồ, tán thưởng. Dù đôi mắt đã yếu nhưng đôi tay bà vẫn thoăn thoắt, chuẩn xác khi ngồi vào khung dệt, luồn thoi.

Già làng Hmrik nói với tôi trong niềm tự hào: “Đó là bà Nuh, nghệ nhân dệt thổ cẩm giỏi của làng Ia Nueng mình. Trong làng, phụ nữ dệt giỏi chỉ đếm trên đầu ngón tay. Còn người dành trọn cuộc đời để gắn bó và gìn giữ hoa văn thủ công của thổ cẩm Jrai chỉ có bà Nuh mà thôi”.

Dù đã gần 90 tuổi nhưng hàng ngày, bà Nuh vẫn miệt mài dệt thổ cẩm truyền thống. Ảnh: M.K

Dù đã gần 90 tuổi nhưng hàng ngày, bà Nuh vẫn miệt mài dệt thổ cẩm truyền thống. Ảnh: M.K

Đúng như lời già làng Hmrik, bà Nuh biết dệt từ năm lên 8 tuổi. Đêm đêm, bên bếp lửa nhà sàn bập bùng, bà kiên trì ngồi bên để học cách dệt từ mẹ. Bà Nuh kể: “Hồi đó, tôi mê dệt tới nỗi không chịu đi ngủ. Dù mẹ luôn bảo phải chờ tôi lớn thêm vài mùa rẫy nữa, khi lưng tôi cong như thiếu nữ, ngón tay tôi thon dài hơn và đôi mắt biết cảm nhận cái đẹp thì mẹ sẽ dạy cho. Nhưng tôi đã không đợi được! Tôi học dệt rất nhanh. Năm lên 8 tuổi, tôi đã có thể tự dệt những tấm thổ cẩm có hoa văn đơn giản”.

Vậy nên với bà Nuh, bộ khung dệt của mẹ để lại chính là tài sản vô giá của cuộc đời bà. Khung dệt có tuổi đời còn lớn hơn tuổi bà Nuh. “Bằng chiếc khung dệt này, cả mẹ và tôi đã dệt nên những tấm áo, chiếc khăn cho gia đình và bà con dân làng. Chúng tôi thường mặc những trang phục thổ cẩm đẹp nhất vào các dịp lễ hội của làng. Dệt thổ cẩm không chỉ làm ra những sản phẩm đẹp phục vụ sinh hoạt hàng ngày, tăng thêm thu nhập cho gia đình mà còn là nét đẹp truyền đời của phụ nữ Jrai”-bà Nuh chia sẻ.

Khi lập gia đình riêng, bà Nuh vẫn tiếp tục phát huy nghề dệt. Bà vận động các chị em trong làng trồng bông trên những mảnh vườn rộng sau nhà để lấy bông kéo sợi. Rồi họ cùng nhau lên rừng tìm vỏ cây, lá rừng về nhuộm màu cho sợi vải. Ngày đó, người làng Ia Nueng cho rằng dệt không phải là nghề. Bởi dệt không thể đủ gạo ăn. Dần dần, ít người theo nghề dệt. Nhưng với bà Nuh, nghề dệt vừa có thể giúp bà trang trải cuộc sống vừa giúp gìn giữ đam mê. Ngoài giờ lên nương rẫy, tất cả thời gian còn lại, bà dành để ngồi bên khung cửi. Bà tin rằng, khi dệt ra những tấm thổ cẩm đẹp, mọi người sẽ tìm tới để mua. Dần dần, sản phẩm dệt thủ công mộc mạc và giản dị của bà Nuh đã chinh phục được người dân trong và ngoài làng. Mỗi tuần, bà có thể bán một vài sản phẩm thổ cẩm.

Từ đó, bà Nuh được mọi người xem là nghệ nhân dệt thổ cẩm có đôi bàn tay khéo léo nhất làng. Gia đình bà là một trong những hộ tiêu biểu trong việc lưu giữ nghề dệt bằng cách truyền dạy cho các con. Chị HHuyên-con dâu bà Nuh-bộc bạch: “Tôi về làm dâu mẹ Nuh đã 23 năm. Mẹ chính là người truyền dạy nghề dệt cho tôi cùng 2 chị dâu. Đôi tay của mẹ rất tài hoa. Dù dệt không giỏi như mẹ nhưng chúng tôi luôn cố gắng học hỏi để duy trì nghề dệt thổ cẩm. Hiện nay, với vai trò là Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ làng Ia Nueng, tôi vận động chị em phụ nữ trong làng học và phát huy nghề dệt”.

Bà Nuh chỉ dạy nghề dệt cho con dâu. Ảnh: Mai Ka

Bà Nuh chỉ dạy nghề dệt cho con dâu. Ảnh: Mai Ka

Hầu như chưa một ngày nào, người dân làng Ia Nueng không thấy dáng ngồi của bà Nuh bên khung cửi. Khi tuổi cao, đôi mắt dần yếu đi, bà dệt bằng cảm quan, bằng trái tim của mình. Bà Nuh cho rằng: “Khi dệt đã trở thành thói quen, là nhịp sống của mình thì việc dệt cũng trở nên dễ dàng. Chỉ cần ngồi vào khung dệt, tôi có thể cảm nhận được từng sợi chỉ, từng đường nét hoa văn. Dù việc dệt có chậm lại đôi chút nhưng tôi vẫn giữ trọn được nét đẹp trên mỗi tấm thổ cẩm”.

Thời gian gần đây, khi Hợp tác xã Nông nghiệp liên hiệp Gia Lai tổ chức các hoạt động trình diễn cồng chiêng, hát dân ca, dệt thổ cẩm… vào những ngày cuối tuần tại Khu du lịch Biển Hồ, bà Nuh được mời ra trình diễn dệt thổ cẩm. Đây là hoạt động nhằm thu hút du khách tới tham quan, trải nghiệm. “Người làng mình rất tự hào khi nhìn thấy bà Nuh quảng bá văn hóa dệt của người Jrai đến với mọi người. Vượt ra khỏi không gian làng, thổ cẩm làng Ia Nueng mình cũng đã góp mặt trong nhịp sống hiện đại nhờ có đôi tay gìn giữ của bà Nuh”-chị BYứi bày tỏ.

Gần 90 năm cuộc đời, bà Nuh gắn bó với âm thanh của khung cửi và sắc màu của thổ cẩm. Hôm nay, bà vui mừng vì những nỗ lực gìn giữ không ngừng nghỉ của mình đã được đền đáp. “Nghề dệt thổ cẩm là nét đẹp văn hóa đặc trưng trong đời sống sinh hoạt của đồng bào Jrai. Để gìn giữ và phát huy nghề tại địa phương, rất mong cấp ủy và chính quyền tích cực tuyên truyền, vận động, khuyến khích việc truyền dạy cho thế hệ trẻ để nghề dệt mãi trường tồn”-bà Nuh bày tỏ.

Có thể bạn quan tâm

Tự hào con cháu Hai Bà Trưng

Tự hào con cháu Hai Bà Trưng

(GLO)- Đền thờ Hai Bà Trưng là di tích quốc gia đặc biệt, tọa lạc tại thôn Hạ Lôi, xã Mê Linh, huyện Mê Linh, TP. Hà Nội. Đây cũng là quê hương của Hai Bà Trưng-những nữ tướng anh hùng đã nổi dậy chống quân xâm lược nhà Hán.

Lễ Tế Xuân tại đình làng An Mỹ

Lễ Tế Xuân tại đình làng An Mỹ

(GLO)- Ngày 9-3, tại đình làng An Mỹ (thôn 2, xã An Phú, TP. Pleiku, tỉnh Gia Lai) diễn ra lễ cúng đình với các nghi thức long trọng tưởng nhớ công ơn của các vị tiền hiền có công khai hoang mở đất, lập làng và cầu quốc thái dân an.

 Linh thiêng lễ cúng Quý Xuân tại An Khê. Ảnh: Ngọc Minh

Linh thiêng lễ cúng Quý Xuân tại An Khê

(GLO)- Ngày 8 và 9-3 (nhằm mùng 9 và 10-2 âm lịch), Ban Nghi lễ đình An Khê tổ chức lễ cúng Quý Xuân tại An Khê trường và An Khê đình thuộc Khu di tích Tây Sơn Thượng đạo (thị xã An Khê, tỉnh Gia Lai).

Phục dựng lễ mừng lúa mới của người Jrai. Ảnh: Lam Nguyên

Nghĩ suy trong mùa lễ hội

(GLO)- Lễ hội là sinh hoạt văn hóa dân gian đậm tính cộng đồng và được tổ chức khắp mọi miền đất nước. Ngoài 2 dân tộc bản địa Jrai và Bahnar, trên địa bàn tỉnh Gia Lai còn có 42 dân tộc anh em khác sinh sống với bản sắc văn hóa lễ hội độc đáo.

Ông Đinh Plih sắp xếp bộ cồng chiêng và các vật dụng sẵn sàng đem theo khi đi trình diễn, quảng bá văn hóa dân tộc Bahnar. Ảnh: N.M

Đinh Plih: Tự hào “vốn liếng” văn hóa Bahnar

(GLO)- “Ý nghĩa của công việc không phải chỉ nằm ở chỗ tiền bạc mà còn ở nhu cầu về tinh thần, biểu hiện của giá trị, một vốn liếng để tự hào”. Câu nói này thật đúng đối với ông Đinh Plih (xã Tơ Tung, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai). Với ông, hạnh phúc đơn giản là bản thân được sống trọn với đam mê.

Sức sống của lễ hội Tây Nguyên

Sức sống của lễ hội Tây Nguyên

(GLO)- Hoa pơ lang thắp lửa cuối khu nhà mồ làng Pyang, thị trấn Kông Chro, tỉnh Gia Lai. Nổi bật giữa lớp lớp nhà mồ cũ là 3 nhà mồ mới làm. Đó là những dấu hiệu mùa lễ hội giữa núi rừng Trường Sơn.

Lễ bỏ mả của người Bahnar ở Kông Chro

Lễ bỏ mả của người Bahnar ở Kông Chro

(GLO)- Từ 21 đến 23-2, làng Pyang (thị trấn Kông Chro, huyện Kông Chro, tỉnh Gia Lai) tưng bừng tổ chức lễ bỏ mả-một trong những lễ hội lớn và đặc sắc nhất của người Bahnar Đông Trường Sơn

Gìn giữ giai điệu của đá

Gìn giữ giai điệu của đá

Trong dịp đầu xuân, tại chương trình trình diễn, trải nghiệm di sản văn hóa diễn ra ở Bảo tàng – Thư viện tỉnh, người dân và du khách có dịp thưởng thức những giai điệu của đá được trình diễn bởi nghệ nhân ưu tú A Thu (50 tuổi) ở thôn Đăk Rô Gia (xã Đăk Trăm, huyện Đăk Tô).

Sức sống từ lễ hội ở làng Kép 2 (xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Păh) khiến ngôi làng này trở thành điểm du lịch văn hóa hấp dẫn. Ảnh: M.C

Gìn giữ lễ hội để phát triển du lịch

(GLO)- Lễ hội Tây Nguyên không chỉ là sự kiện mang tính cộng đồng mà là “kho báu” cho du lịch. Đánh giá đúng thực trạng lễ hội trong các buôn làng để có giải pháp khai thác phát triển du lịch là vấn đề cần được tính đến.

Lễ báo hiếu: Thơm thảo tấm lòng con cái

Lễ báo hiếu, thơm thảo tấm lòng con cái

(GLO)- Trong đời sống sinh hoạt hàng ngày, người Bahnar luôn nhắc nhau: “Phải kính trọng cha mẹ như mặt trăng, kính trọng ông bà như mặt trời”. Khi đã trưởng thành, con cái đều nghĩ đến việc tổ chức lễ báo hiếu cha mẹ (teh nhung ăn kră).

Nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa ở cơ sở

Nâng cao chất lượng các danh hiệu văn hóa ở cơ sở

(GLO)- UBND tỉnh Gia Lai ban hành QĐ số 60/2024/QĐ-UBND quy định chi tiết tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu” để hướng dẫn thực hiện, bảo đảm phù hợp với đặc thù văn hóa và tình hình kinh tế-xã hội của địa phương.

Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia vừa họp, bỏ phiếu thống nhất đề xuất Thủ tướng Chính phủ công nhận Quần thể di tích Tây Sơn Thượng đạo là di tích quốc gia đặc biệt. Ảnh: Ngọc Minh

Chuyện làm hồ sơ di tích Tây Sơn Thượng đạo

(GLO)- Cuối thập niên 80 của thế kỷ trước, những người làm công tác di sản văn hóa (như cách gọi ngày nay) của tỉnh Gia Lai-Kon Tum bắt tay vào việc thu thập thông tin để làm hồ sơ di tích đề nghị xếp hạng, trong đó có hồ sơ di tích Tây Sơn Thượng đạo.

Chùa Bửu Minh (huyện Chư Păh)

Vọng tiếng chuông ngân

(GLO)- Trên địa bàn tỉnh Gia Lai có nhiều ngôi chùa bắt đầu bằng chữ Bửu như chùa Bửu Minh (huyện Chư Păh), Bửu Thắng, Bửu Nghiêm, Bửu Hải (TP. Pleiku). Riêng cái tên Bửu Tịnh được đặt cho 2 ngôi chùa, 1 ở Ayun Pa, 1 ở Krông Pa. Nhà tôi ở gần chùa Bửu Tịnh (xã Phú Cần, huyện Krông Pa).