Mắt quê

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Người ta bước chân ra phố tính chuyện đi xe nào hay mở ứng dụng đặt xe, nhưng dân miệt sông nước thì quen với chiếc ghe, chiếc xuồng hay phi thẳng vỏ lãi (phương tiện di chuyển trên sông, thường làm bằng vật liệu composite) mà đi chợ cho kịp buổi sớm mơi.
Mắt ghe mang dáng vẻ hiền hòa nhưng cũng đủ thần đủ oai để làm điểm tựa tinh thần cho người dân di chuyển trên sông nước. Ảnh: VINH VÕ

Mắt ghe mang dáng vẻ hiền hòa nhưng cũng đủ thần đủ oai để làm điểm tựa tinh thần cho người dân di chuyển trên sông nước. Ảnh: VINH VÕ

Miền châu thổ, ghe xuồng len lỏi ngược xuôi khắp sông rạch, là phương tiện di chuyển, là đời thương hồ gắn liền với chiếc ghe, con nước mà rong ruổi làm ăn. Mỗi chiếc ghe luôn mang đôi mắt được người thợ trau chuốt tỉ mẩn, bởi lời người xưa căn dặn lại, ghe xuồng cũng như một sinh vật. Ghe phải có mắt, một đôi mắt không quá dữ nhưng đủ cái thần, cái oai phong để thủy quái dưới sông không làm hại… Và đôi mắt của ghe xuồng cũng là đôi mắt dẫn đường, để người đi trên sông nước đến được bến bờ an toàn, đi biển thì đến ngư trường thuận lợi cá tôm.

Ở những xưởng đóng ghe, tàu lớn, có riêng hẳn một đội thợ chuyên vẽ mắt, căn cứ vào hình dáng, màu sắc của đôi mắt trên ghe mà người ta có thể phân biệt được chủ nhân của nó đến từ tỉnh, thành nào. Cái tài tình của người đi sông nước cũng không thua gì dân trên phố, nhìn biển số xe mà đoán tên địa phương.

Mắt ghe được vẽ hai bên mũi ghe rất đa dạng, đủ kiểu loại nhưng có chung đặc điểm là trông rất hiền lành. Từ Bắc Bình Thuận trở ra Khánh Hòa, Phú Yên, Bình Định, Quảng Nam..., ghe có dáng mắt hẹp, đuôi mắt dài, tròng đen, nhãn cầu trắng vẽ trên nền xanh. Từ Nam Bình Thuận trở vô TPHCM, Vũng Tàu, Rạch Giá..., ghe có mắt mở to, hình tròn hoặc bầu dục, tròng đen, nhãn cầu trắng vẽ trên nền đỏ.

Nhiều năm qua, khi tốc độ đô thị hóa ngày càng nhanh, dân thương hồ cũng chỉ còn lác đác. Ghe xuồng vẫn là phương tiện di chuyển nơi miền sông nước nhưng cũng thu hẹp dần khi các con lộ mới mở, xe máy, xe tải vận chuyển hàng hóa bon bon, tấp nập. Khách du lịch có thích miệt phù sa cũng chỉ lướt qua những chợ nổi, cuộc vui còn bận trên những cây bẹo rao hàng, ăn bữa sáng tròng trành trên mặt nước, mấy ai để ý đến những đôi mắt to tròn đang xuôi ngược trên sông.

Giới nghiên cứu văn hóa cũng bắt đầu những cuộc hội thảo nhiều hơn về đôi mắt của ghe. Bởi sinh ra theo nhu cầu của người dân nơi miền sông nước, mắt ghe không chỉ là câu chuyện niềm tin tinh thần, mà nó còn là nét văn hóa đặc trưng vùng miền, mà nếu mất đi rồi người ta khó có thể tìm thấy điều thay thế.

Sông quê mấy bận con nước lớn nước ròng, chiếc ghe với đôi mắt dẫn đường cứ thế mà đi, đi ngang dọc trên quê hương và đi suốt dặm dài năm tháng trong đời. Dòng nước mênh mông thì ghe xuồng lo gì không bến đợi, đời người mấy bận xa xứ, mỗi khi nhìn con nước, ghe xuồng ngược xuôi mà nhớ quê. Một đôi mắt dẫn đường trên sông, và có lẽ cũng là đôi mắt để đâu đó có người con xa xứ nhớ về một khoảng trời, một miền sông nước đã lâu ngày chưa trở lại… Và đôi mắt, để người ta mãi có cho mình một điểm tựa tinh thần, dẫu xuôi theo hướng nào, con nước về đâu thì đất quê mãi che chở phận người, sông quê êm dịu bến chờ bình yên.

Có thể bạn quan tâm

Mưa đầu hạ

Mưa đầu hạ

(GLO)- Pleiku vào hạ không báo trước bằng cái nóng gắt gao, cũng chẳng cần đến tiếng ve râm ran hay sắc phượng rực trời. Chỉ cần một cơn mưa đầu mùa, bất chợt, ào ạt mà vô cùng êm dịu là biết hè đã chạm ngõ.

Lưu bút

Lưu bút

(GLO)- Lưu bút không đơn thuần là một cuốn sổ. Nó là nơi giữ lại cả một khoảng trời tuổi trẻ, nơi từng nét chữ đều mang theo một phần ký ức.

Mùa cá cơm

Mùa cá cơm

(GLO)- Đã mấy bận đến xã Nhơn Lý (TP. Quy Nhơn, tỉnh Bình Định), tham quan hầu hết thắng cảnh, thưởng thức đủ mọi đặc sản bậc nhất, tôi từng nghĩ mình am tường vùng đất này lắm. Vậy mà, khi lang thang đến bến cá Nhơn Lý, tôi mới nhận ra những gì mình biết chỉ lớp vỏ bên ngoài.

Hương ngọc lan

Hương ngọc lan

(GLO)- Hương ngọc lan là mùi hương thanh khiết nhất mà tôi được biết trong tuổi thơ của mình. Đó là sự dịu ngọt nhẹ nhàng và vô cùng gây thương nhớ cho người lữ khách.

Đọc để hiểu mình

Đọc để hiểu mình

(GLO)- Khi nhìn một người ngồi đọc sách, tôi thường có cảm giác rất bình an. Sự bình an như nguồn năng lượng được truyền đến từ hình ảnh rất đẹp trước mắt.

Cơn mưa ngang qua

Cơn mưa ngang qua

Tiết trời vào sáng sớm khá oi nồng, nhưng bầu trời lại phủ kín một màu mây xám đục chứ không trong trẻo như mọi khi. Rồi bất chợt mưa rào rào mà không có gió, có sấm báo trước.

Minh họa: HUYỀN TRANG

Mùa hoa hẹn phố

(GLO)- Thỉnh thoảng, bạn bè thời đại học ngẫu hứng gửi vào nhóm Zalo bức ảnh về một loài hoa. Dù không giải thích lời nào nhưng lập tức nhiều phản hồi, nhiều icon xuất hiện.

Giai âm tiếng lòng

Giai âm tiếng lòng

(GLO)- Nếu tin rằng mọi thứ đều có nguyên do thì lý do ra đời của cây đàn guitar chắc hẳn là niềm ưu ái vô bờ mà thượng đế đặc biệt ban tặng cho con người.

 Thơ Lữ Hồng: Bầu trời trở lại

Thơ Lữ Hồng: Bầu trời trở lại

(GLO)- "Bầu trời trở lại" của Lữ Hồng là bài thơ giàu hình ảnh và cảm xúc, gợi lên sự chuyển mình của thiên nhiên, lòng người. Bài thơ là bức tranh thiên nhiên đẹp đẽ, cũng là một hành trình nội tâm sâu sắc, nơi con người giao hòa với đất trời, với những giấc mơ và niềm tin vào ngày mai.

Xôn xao chợ núi

Xôn xao chợ núi

(GLO)- Chợ núi cũng như bao khu chợ ở nhiều vùng miền khác, là nơi mua bán trao đổi, gặp gỡ chuyện trò. Song, chính sự chân chất, bình dị của những phiên chợ này lại khiến bao người nhớ nhung.

Theo cánh ong bay

Theo cánh ong bay

(GLO)- Giữa một ngày chớm hạ, bầy ong mật ở đâu bất chợt vần vũ trên khóm hoa xuyến chi trước sân nhà, khiến tôi xao động. Bên khóm hoa muốt trắng nhụy vàng dịu dàng có bao đôi cánh mỏng tang, rộn rã bên ngày mới.

Nhớ hội trại ngày ấy

Nhớ hội trại ngày ấy

(GLO)- Cứ mỗi dịp tháng 3, khi thấy học sinh nô nức chuẩn bị cho hội trại, lòng tôi lại xao xuyến nhớ về những ngày áo trắng tung bay trên sân trường đầy nắng với bao ước mơ, hoài bão.

Minh họa: HUYỀN TRANG

Nếp nhăn của mẹ

(GLO)- Từ lúc còn nhỏ, tôi đã quen với hình ảnh của mẹ-một người phụ nữ cần mẫn, tảo tần từ sáng đến tối. Mẹ như bông lúa chín, dẻo dai trước nắng mưa nhưng vẫn mang trên mình những dấu ấn của thời gian. 

Minh họa: HUYỀN TRANG

Bảng lảng mùa sương

(GLO)- Chiếc xe bắt đầu sang số, nhấn ga để vào địa phận đèo dốc. Trước mặt chúng tôi, sương giăng đầy. Sương bao trùm đỉnh núi, bám phủ quanh rừng cây, buông mình lên những vạt cỏ, xóa luôn dấu vết con đường quanh co, khúc khuỷu. Kính xe mờ, mặt người đẫm lạnh.

Minh họa: Huyền Trang

Nẻo về Pleiku

(GLO)- Tôi ngồi gõ những dòng này vào ngày đầu tiên thí điểm mở thông tuyến đường Trần Hưng Đạo đoạn đi qua phía trước Tượng đài Bác Hồ với các dân tộc Tây Nguyên (TP. Pleiku).

Hoa muộn

Hoa muộn

(GLO)- Người xưa yêu chuộng hoa mai, xem mai là loài hoa biểu trưng cho người quân tử, có cốt cách chính trực, phong nhã.

Màu xoan thương nhớ

Màu xoan thương nhớ

(GLO)- Trong những chiều hoa rụng, mẹ nói với bố là mẹ nhớ quê, nhớ cây xoan già bên cạnh cầu ao. Mẹ kể, sau ngày mẹ lấy chồng, ông ngoại đã xẻ hết cây xoan quanh nhà để ngâm dưới ao. Ông bảo phải ngâm trước mới kịp để sau này có gỗ cho bố mẹ làm nhà.

Hương phố, hương đồi

Hương phố, hương đồi

(GLO)- Thường thì khi gắn bó với một nơi quá quen thuộc, chúng ta hay mặc nhiên nghĩ rằng những gì đang hiện diện là hết sức bình thường, chẳng đáng bận tâm. Chỉ đến khi xa vắng mới thấy lòng thật chông chênh, khắc khoải.