Pô Cô dòng sông ký ức

Theo dõi Báo Gia Lai trênGoogle News
(GLO)- Dòng Pô Cô bắt nguồn từ chốn nào, đổ về đâu, còn có những tên gọi nào khác? Lần tìm câu trả lời là để thỏa trí tò mò về dòng sông đã cất giữ một phần lịch sử cuộc kháng chiến vệ quốc vĩ đại của dân tộc. Trong một ngày tháng 7 nặng lòng tri ân, tôi tìm đến những người một thời gắn liền với dòng Pô Cô để nghe quá khứ dội về hào hùng từ đáy sông tĩnh lặng.
Hai cựu chiến binh già Rơ Lan Kai và Rơ Châm Klớt (đều ở làng Jrăng Krăi, xã Ia Khai, huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai) chở nhau trên chiếc xe máy cũ kỹ, xuyên qua vườn điều trên con đường đất đỏ gập ghềnh rồi dừng lại bên bờ sông Pô Cô đoạn chảy qua làng Nú (xã Ia Khai). Cách chỗ đứng không xa là vị trí “Bến đò A Sanh”, nơi vừa được công nhận Di tích lịch sử cấp tỉnh.
Người kể chuyện sông
Sông Pô Cô là tuyến vận tải đặc biệt nằm trên hành lang Bắc-Nam, đổ từ Kon Tum xuống Gia Lai sang đất bạn Campuchia trước khi hòa vào dòng Mê Kông. Nhiều thanh niên Jrai thông thuộc địa hình đã tham gia vào lực lượng vận tải đặc biệt này trong kháng chiến chống Mỹ.
Cựu chiến binh Rơ Châm Klớt kể: “Mình tham gia lực lượng này từ những năm 1963-1966, cùng một tổ thuyền với Puih San (Anh hùng A Sanh). Có thời điểm phải chèo 10 ngày đêm liên tục, đưa cả một sư đoàn qua sông. Mình với Puih San còn phải dạy cho bộ đội chèo thuyền độc mộc để phục vụ chiến trường”.
Đến năm 1967-1968, những người đầu tiên của lực lượng vận tải như già Klớt chuyển vị trí chiến đấu, nhiều thanh niên Jrai khác tiếp tục thực hiện nhiệm vụ này.
2 cựu chiến binh Rơ Châm Klớt (trái) và Rơ Lan Kai là những người lái đò trên dòng Pô Cô-một nhánh đường Trường Sơn huyền thoại trong kháng chiến chống Mỹ. Ảnh: MINH CHÂU
2 cựu chiến binh Rơ Châm Klớt (trái) và Rơ Lan Kai là những người lái đò trên dòng Pô Cô-một nhánh đường Trường Sơn huyền thoại trong kháng chiến chống Mỹ. Ảnh: Minh Châu
Theo ông Rơ Lan Kai, năm 1970, lực lượng vận tải không dùng thuyền độc mộc nữa vì đã có thuyền máy. Từ bên này sang bên kia sông Pô Cô, đoạn rộng nhất chừng 200 m. Nhưng do làm nhiệm vụ ban đêm là chính nên phải xác định chính xác hướng đi, nếu lệch là có nguy cơ rơi vào ổ phục kích của địch. Các bến đò cũng thường được gọi bằng tên riêng và thay đổi liên tục để đảm bảo an toàn.
“Chúng tôi thường treo trước mũi thuyền một chiếc đèn dầu, ở bến đò bên kia cũng có một chiếc như vậy. Dựa vào ánh sáng yếu ớt đó mà xác định chính xác vị trí cần đến. Có lần mình đưa một chuyến hàng khoảng 3 tấn lương thực, vũ khí qua sông nhưng máy nổ trục trặc. Chiếc thuyền cứ thế trôi tự do. Mọi người đều rất lo lắng vì sợ lộ bí mật. Rất may đó là tuyến đường sông nằm trên đất bạn Campuchia, địa hình tương đối bằng phẳng, không nhiều ghềnh thác như đoạn chảy qua đất Gia Lai. Thuyền trôi một lúc, mình loay hoay sửa thì máy nổ. Mừng quá, cứ thế mình cho thuyền chạy ngược sông tìm về bến đò trong đêm tối mịt mùng”-cựu chiến binh Rơ Lan Kai kể. 
Câu chuyện của ông Rơ Lan Kai còn hé mở những chi tiết cảm động về tình hữu nghị với nước bạn Campuchia. Ông kể, địch phát hiện ra tuyến vận tải đường sông của ta nên tăng cường truy tìm dấu vết nhằm ngăn chặn đường tiếp tế.
“Chúng tôi chủ yếu hoạt động ở khu vực biên giới giáp với nước bạn. Người dân Campuchia ở khu vực này thường âm thầm giúp đỡ bằng cách dùng những ám hiệu riêng để báo cho ta biết tình hình có an toàn hay không. Đời sống người dân nước bạn khi ấy vô vàn khó khăn nhưng thỉnh thoảng họ vẫn giúp ta về lương thực, thực phẩm, dù nhỏ nhưng mang nặng ân tình”-ông Kai hồi tưởng.
Trên quê hương A Sanh
“Từ sau giải phóng đến nay, dù rất muốn nhưng mình chưa lần nào thực hiện được một chuyến chèo đò dọc sông về phía biên giới Campuchia”-ông Kai trầm ngâm khi đứng bên bờ sông Pô Cô. Cả ông và cựu chiến binh Rơ Châm Klớt đều có nhiều đóng góp cho cách mạng, mà thời kỳ vận tải trên sông chỉ là một trong nhiều nhiệm vụ.
Sau khi lập nên những chiến công lừng lẫy trên sông Pô Cô, cả 2 cựu chiến binh đều được đơn vị cho ra Bắc học. Năm 1973, ông Klớt về lại đơn vị làm nhiệm vụ huấn luyện. Sau giải phóng, ông về địa phương tích cực hoạt động, trải qua nhiều vị trí công tác như Chủ tịch Hội Cựu chiến binh, Chủ tịch Hội Cựu thanh niên xung phong xã Ia Khai. Một thời gian ông là già làng Jrăng Krăi, phân xử nhiều vụ việc trong làng.
Còn ông Rơ Lan Kai nguyên là Chủ tịch UBND xã, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Ia Krai (nay là xã Ia Khai). Hiện nay, ở tuổi gần 70, ông vẫn tích cực hoạt động, đảm nhận nhiều trọng trách ở làng. Cả 2 vẫn tràn đầy năng lượng, lòng nhiệt huyết như những chàng trai Jrai tuổi 20 thuở nào chèo thuyền đưa bộ đội vượt sông.
Bình yên trên bến phà làng Nú, xã Ia Khai. Ảnh: MINH CHÂU
Bình yên trên bến phà làng Nú, xã Ia Khai. Ảnh: Minh Châu
Cựu chiến binh Rơ Lan Kai-nguyên Bí thư Đảng ủy xã Ia Khai: “Bến đò A Sanh được công nhận Di tích lịch sử cấp tỉnh có ý nghĩa rất lớn, ghi nhận sự đóng góp của Anh hùng A Sanh cùng đồng đội cũng như bà con nhân dân vùng này trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Người Jrai rất tự hào vì có A Sanh là Anh hùng dân tộc. Di tích Bến đò A Sanh sẽ giúp giáo dục truyền thống cách mạng trong thế hệ trẻ, để không ai quên mình là con cháu A Sanh”.

Đứng bên dòng Pô Cô trong một trưa nắng, nhìn dòng nước tĩnh lặng, 2 cựu chiến binh già kể về những ngày sau giải phóng chèo thuyền độc mộc qua bên kia sông để chăm sóc ruộng rẫy trong niềm vui giản dị. Chừng đó thôi đã khiến họ thỏa nỗi khát khao được thong dong trên dòng sông hòa bình.

Cuộc sống giản dị mà yên hàn quá đỗi. Chỉ có đời người đến lúc nào đó buộc phải dừng lại, còn đời sông vẫn tiếp tục chảy mãi. Bể dâu biến đổi nhưng dòng Pô Cô mênh mang vẫn sẽ tiếp tục kể lại cho các thế hệ cháu con Jrai những chiến công mà cha ông họ đã lập nên, để mãi vang danh một dòng sông, một nhánh đường Trường Sơn huyền thoại. Và “Bến đò A Sanh”-di tích lịch sử có ý nghĩa đặc biệt-cũng mãi mãi không già nơi biên cương Tổ quốc .

MINH CHÂU

Có thể bạn quan tâm

Khai thác giá trị di tích thắng cảnh Biển Hồ gắn với phát triển du lịch

Khai thác giá trị di tích thắng cảnh Biển Hồ gắn với phát triển du lịch

(GLO)- Được công nhận là di tích thắng cảnh cấp quốc gia theo Quyết định số 1288-VH/QĐ ngày 16-11-1988 của Bộ Văn hóa (nay là Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch), di tích thắng cảnh Biển Hồ (TP. Pleiku, tỉnh Gia Lai) hàng năm thu hút rất đông khách du lịch trong và ngoài nước đến tham quan.

Gắn kết nghĩa tình, chung tay xây dựng nông thôn mới

Kết nghĩa với các buôn làng: Thắt chặt nghĩa tình, chung tay xây dựng nông thôn mới

(GLO)- Với phương châm “phối hợp chặt chẽ, hiệu quả, linh hoạt tùy theo điều kiện cụ thể của từng cơ quan, đoàn thể, đơn vị”, chương trình kết nghĩa với các làng đồng bào dân tộc thiểu số (ĐBDTTS) trên địa bàn TP. Pleiku đã góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế-xã hội của địa phương.

Xã vùng 3 Ayun nỗ lực thoát nghèo

Xã vùng 3 Ayun nỗ lực thoát nghèo

(GLO)- Với những giải pháp cụ thể cùng nhiều nguồn lực hỗ trợ, năm 2024, xã vùng 3 Ayun (huyện Chư Sê, tỉnh Gia Lai) đã giảm được 65 hộ nghèo, 30 hộ cận nghèo. Tuy nhiên đến nay, hộ nghèo, cận nghèo ở xã vẫn chiếm tỷ lệ rất cao nên công tác giảm nghèo bền vững gặp nhiều khó khăn.

Kông Chro mùa gió

Kông Chro mùa gió

(GLO)- Những dãy núi cứ thế hiện ra huyền ảo trong sương sớm. Mặt trời mùa gió thắm nhẹ vén màn mưa để trải ánh vàng xuống miền đất của người Bahnar phía rừng già. Và tôi đã có những ngày mê đắm nơi vùng đất Kông Chro.

Các doanh nghiệp, nhà đầu tư, hợp tác xã có thể gửi ý kiến về các khó khăn, vướng mắc, kiến nghị, đề xuất thông qua hệ thống Google form. Ảnh: Hà Duy

Gia Lai: Tiếp nhận kiến nghị, đề xuất của doanh nghiệp qua Google form

(GLO)- Sở Kế hoạch và Đầu tư vừa có Công văn số 3260/SKHĐT-DN đề nghị các sở, ban, ngành; UBND các huyện, thị xã, thành phố; các doanh nghiệp, nhà đầu tư, hợp tác xã và các Hội nghề nghiệp triển khai tiếp nhận ý kiến, kiến nghị của các nhà đầu tư, doanh nghiệp qua hệ thống Google form.

Gia Lai: Sơ kết 3 năm thực hiện Kế hoạch triển khai đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Quốc gia đến năm 2025”

Gia Lai: Sơ kết 3 năm thực hiện Kế hoạch triển khai đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Quốc gia đến năm 2025”

(GLO)- Chiều 14-11, Sở Khoa học và Công nghệ (KH-CN) Gia Lai tổ chức hội nghị sơ kết 3 năm thực hiện Kế hoạch triển khai đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (ĐMST) Quốc gia đến năm 2025” trên địa bàn tỉnh.

Cần phát huy giá trị di tích: “Địa điểm vụ thảm sát nhân dân làng Tân Lập năm 1947”

Cần phát huy giá trị di tích: “Địa điểm vụ thảm sát nhân dân làng Tân Lập năm 1947”

(GLO)- Sáng 6-11, tại TP. Pleiku, Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai tổ chức hội thảo khoa học di tích lịch sử “Địa điểm vụ thảm sát nhân dân làng Tân Lập năm 1947, xã Kông Bơ La, huyện Kbang” nhằm hoàn thiện hồ sơ, trình cấp có thẩm quyền đề nghị xếp hạng di tích quốc gia.