Động thái này làm dấy lên lo ngại về một cuộc khủng hoảng quân sự chưa từng thấy tại Tây bán cầu kể từ Khủng hoảng Cuba, đồng thời thử thách trật tự an ninh khu vực và chính sách đối ngoại Mỹ.
Ông Trump siết vòng cung áp lực, Caracas trong thế bị động
Tuyên bố “gần quyết định” của ông Trump được đưa ra sau hai ngày họp kín tại Nhà Trắng với sự tham gia của Phó Tổng thống J.D. Vance, Bộ trưởng Chiến tranh Pete Hegseth, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Dan Caine và Ngoại trưởng Marco Rubio. Các cố vấn cấp cao đã trình bày nhiều kịch bản, từ tác chiến hạn chế nhằm vào băng nhóm buôn ma túy, đến chiến dịch toàn diện nhằm thay đổi chính quyền Venezuela.
Thông điệp của Trump gửi đi nhiều tín hiệu: với Caracas, đây là lời cảnh báo trực diện; với đồng minh Mỹ Latin là tín hiệu về quyết tâm và năng lực của Washington; với cử tri Mỹ, ông khẳng định hình ảnh lãnh đạo cứng rắn trong cuộc chiến chống ma túy và bảo vệ biên giới. Tuy nhiên, cách tiếp cận này cũng đặt ra câu hỏi về mức độ kiểm soát rủi ro, khi căng thẳng có thể leo thang ngoài dự đoán.
Caracas ngay lập tức nâng mức cảnh báo quân sự, huy động gần 200.000 quân thuộc lục quân, hải quân và không quân, tăng cường tuần tra ven biển và hệ thống phòng không. Giới phân tích nhận định rằng Venezuela hiện đang bị đặt vào thế bị động: phải lựa chọn giữa việc răn đe ngoại giao, củng cố phòng thủ và chuẩn bị đối phó với một cuộc can thiệp quân sự tiềm tàng.
Trong khi đó, ở Washington, áp lực chính trị cũng gia tăng. Quốc hội Mỹ theo dõi sát sao khả năng leo thang, với những tranh luận gay gắt về tính hợp pháp và rủi ro nhân đạo. Thượng nghị sĩ Todd Young thừa nhận rằng, đa số công dân Mỹ không muốn quân đội dính líu thêm vào các xung đột quốc tế, đồng thời nhấn mạnh các giả định của chính quyền Trump “đi quá xa” so với thực tế chiến lược.
15.000 quân Mỹ áp sát: Sức mạnh và rủi ro
Sự hiện diện của 15.000 quân Mỹ bao gồm tàu sân bay USS Gerald R. Ford, nhiều tuần dương hạm, khu trục hạm, tàu đổ bộ và lực lượng đặc nhiệm Delta Force tạo ra ưu thế áp đảo gần như tuyệt đối. Các phi công và hải quân Mỹ đã tiến hành phân tích hệ thống phòng không Venezuela, lên các kịch bản trinh sát, phong tỏa và can thiệp hạn chế. Lực lượng đặc nhiệm sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ bắt giữ hoặc tiêu diệt mục tiêu cấp cao nếu được lệnh.
Động thái này mang cả tính chiến lược lẫn biểu tượng: Mỹ muốn khẳng định rằng dù đang bận rộn với Ukraine hay Indo-Pacific, Tây bán cầu vẫn là vùng ảnh hưởng chiến lược mà Washington sẵn sàng bảo vệ. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo nguy cơ leo thang: một vụ chạm radar, một tàu tuần duyên Venezuela hoặc một phi cơ giám sát Mỹ vượt ranh giới có thể châm ngòi cho xung đột ngoài dự đoán.
Ngoài ra, sức ép quân sự này không chỉ tác động trực tiếp tới Caracas mà còn tạo ra hiệu ứng chính trị trong khu vực. Các nước Mỹ Latin theo dõi sát sao mọi động thái, cân nhắc phản ứng và chuẩn bị cho khả năng Mỹ tiến hành các chiến dịch quân sự ngoài lãnh thổ Venezuela. Việc triển khai lực lượng áp đảo cũng đồng nghĩa với việc Washington đặt cược rằng mối đe dọa quân sự sẽ đủ để răn đe Maduro và các nhóm vũ trang, nhưng vẫn giữ được quyền kiểm soát tình hình.
Pháp lý, phản ứng khu vực và tác động địa chiến lược
Chính quyền Trump dựa trên lập luận rằng các băng nhóm buôn ma túy Venezuela là mối đe dọa an ninh, từ đó biện minh cho quyền hành động trong khuôn khổ “tự vệ tập thể” với các đồng minh như Mexico và Colombia. Tuy nhiên, nhiều nghị sĩ và chuyên gia pháp lý phản bác: buôn ma túy là hành vi dân sự, không phải “hành động quân sự của kẻ thù vũ trang”. Cựu thẩm phán quân sự Dan Maurer, nhấn mạnh: “Chứa chấp kẻ buôn ma túy chưa bao giờ được xem là hành động sử dụng vũ lực theo luật quốc tế”.
Phản ứng từ các nước Mỹ Latin càng làm phức tạp tình hình. Colombia đình chỉ chia sẻ thông tin tình báo vì “nhân quyền”, trong khi Mexico lên tiếng không đồng ý với các vụ tấn công của tàu Mỹ và nhắc lại thỏa thuận hàng hải. Giới phân tích nhận định rằng bất kỳ hành động quân sự nào cũng sẽ đặt Washington vào thử thách: vừa phải kiểm soát rủi ro, vừa phải duy trì uy tín đối với các đồng minh trong khu vực.
Nếu xung đột leo thang, hệ quả sẽ vượt phạm vi song phương: dòng người tị nạn từ Venezuela tăng mạnh, nền kinh tế Caribe và thương mại quốc tế chịu ảnh hưởng trực tiếp, đồng thời Nga và Iran có thể can dự gián tiếp, biến Caribe thành mặt trận cạnh tranh quyền lực toàn cầu. Tướng đã nghỉ hưu Laura Richardson, nhận định: “Quân đội Venezuela lạc hậu, nhưng một cuộc chiến dù ngắn cũng tiềm ẩn rủi ro lớn cho Mỹ và khu vực”.
Trong bối cảnh này, Washington đang vận hành sức mạnh quân sự và chiến thuật mơ hồ chiến lược như một công cụ răn đe kép, vừa đe dọa đối thủ, vừa phô diễn khả năng chi phối khu vực. Với 15.000 quân và khí tài chiến lược sẵn sàng triển khai, sự căng thẳng hiện tại không còn là vấn đề song phương đơn giản; nó là phép thử về khả năng kiểm soát xung đột, pháp lý quốc tế và ảnh hưởng chiến lược của Mỹ tại Tây bán cầu trong thế giới nhiều trung tâm quyền lực.
Bất kỳ quyết định nào từ Washington đều có thể châm ngòi cho chuỗi biến động quân sự, nhân đạo và chính trị, ảnh hưởng trực tiếp tới cán cân quyền lực và trật tự an ninh toàn cầu, đồng thời thử thách khả năng phối hợp với các đồng minh trong khu vực và quản lý khủng hoảng quốc tế.
