Nồng nàn rơm rạ quê hương

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
(GLO)- Rơm rạ từ lâu đã là một trong những hình ảnh thân thương của mọi miền quê trên dải đất hình chữ S, gắn liền với người nông dân “một nắng hai sương”, “chân lấm tay bùn”.

Đôi khi, trong giấc mơ, tôi vẫn cảm nhận được mùi nồng nàn của rơm rạ quê nhà. Và, lòng lại da diết nhớ câu ca mẹ tôi thường hát ru anh em chúng tôi thuở ấu thơ: “Rồi mùa toóc rã rơm khô/Bậu về quê bậu biết (nơi) mô mà tìm”.

Rơm rạ từ lâu đã là một trong những hình ảnh thân thương của làng quê Việt Nam. Ảnh: B.Q.V

Rơm rạ từ lâu đã là một trong những hình ảnh thân thương của làng quê Việt Nam. Ảnh: B.Q.V

Tôi nghe trong lời ru ấy có nỗi buồn vời vợi. Với người miền quê chân chất, một chút tình nảy nở trong lao động chưa kịp bén duyên đã vội lìa xa để lại bao luyến lưu, tiếc nhớ. Ngày ấy, ở miền Trung, khi đến ngày mùa, vì phải tập trung thu hoạch lúa trong thời gian ngắn nên thường thiếu lao động. Những người vùng khác kết thành nhóm bạn đi làm thuê. Và, trong quá trình lao động, họ đã nảy sinh tình cảm, thầm thương trộm nhớ nhưng chưa kịp tìm hiểu nhau để rồi xa nhau. Cũng câu ca đó, ở vùng Nam Trung Bộ (Bình Định, Phú Yên) thì có dị bản: “Rồi mùa tóp rạ rơm khô/Nẫu về quê nẫu biết mô mà tìm”.

Ngày mùa, sau khi gặt xong, lúa được gánh về để tuốt, lúa ra lúa, rơm ra rơm. Thóc đem phơi đủ nắng rồi cho vào bồ, làm lương thực đủ dùng cho cả gia đình đến vụ thu hoạch mới. Rơm thì đem phơi khô, chất lên thành cây rơm để dành, chủ yếu làm thức ăn cho trâu, bò trong mùa giá rét, mưa bão. Riêng phần rạ (người Bắc miền Trung gọi là toóc) thì đem phơi khô để đan thành tấm lợp cho mái nhà ở, chuồng trâu, bò (thay cỏ tranh).

Rơm rạ sau khi được phơi nắng thường có mùi hương nồng nồng, ngai ngái. Tôi vẫn gọi đó là hương đồng nội. Người nhà quê dù đi trăm núi ngàn sông cũng không thể nào quên được cái mùi hương ấy. Nó được chắt ra từ bùn đất, phù sa, từ mồ hôi công sức của người dân quê, trộn lẫn với mùi hương đất trời để hun đúc nên “hạt gạo làng ta”.

Đến mùa vụ, dù còn nhỏ nhưng tôi cũng trở thành trợ thủ đắc lực cho cha mẹ theo kiểu “trẻ nhỏ làm việc nhỏ”. Mẹ phân công tôi chuyên phơi rơm trong vườn nhà. Sau khi tuốt hết lúa, những đống rơm còn xanh được trải đều ra khắp khoảng trống của vườn để phơi khô. Hàng ngày, tôi đội nón, cầm chiếc mỏ gảy để lật rơm cho khô đều. Khi được 3-4 nắng thì rơm chuyển sang màu vàng ươm và nhẹ tênh. Bấy giờ, nhìn khắp vườn nhà phồng nổi lên những ụ rơm vàng như bức tranh, trông đẹp mắt.

Cứ chiều về, tôi và đám bạn chơi trò trốn tìm, một bên bịt mắt, bên kia chạy ùa trốn vào những đống rơm khô, nằm xuống phủ rơm lên. Chơi đến lúc thấy bụi rơm thấm đẫm xót mình thì rủ nhau ra sông tắm.

Lúc rảnh rỗi, cha tôi đem trồng mấy cây tre già chụm lại trên miếng đất trống cạnh chuồng bò để làm trụ cho cây rơm. Cha tôi khéo tay, đan lát và “thiết kế” cây rơm đều đẹp, được mọi người khen. Ông dùng chiếc mỏ gảy có 2 đầu nhọn xốc những ụ rơm to vắt lên, tôi ở trên đụn rơm cứ kéo đều ra rồi đạp xoay vòng quanh cho rơm nén chặt. Cứ thế, cây rơm cao dần lên bằng nóc nhà, phình ra ở giữa rồi bóp nhọn dần lên phía trên như cái chuông úp xuống.

Khi rơm dồn lên đến chóp đỉnh của ngọn tre, cha tôi đưa một cái trả đất úp phía trên để nước mưa không lọt xuống lõi cây rơm gây úng thối. Mùa nào, cha tôi cũng làm vài cây rơm để dự trữ thức ăn cho đàn bò khoảng 5-6 con. Những ngày tháng mưa bão, đàn bò không được chăn thả, tôi phải rút rơm mỏi cả tay cho bò ăn ngày mấy bận.

Người nông dân quê tôi chẳng ai phụ bạc rơm rạ. Bên cạnh việc dùng rơm làm thức ăn chính cho trâu, bò, họ còn sử dụng rơm rạ trong mọi việc của gia đình, từ lót ổ cho gà đẻ trứng đến việc nhóm bếp lửa sưởi ấm trong mùa đông rét mướt, rồi dùng rạ để lợp nhà che mưa che nắng… Dù trong cảnh nghèo khó nhưng rơm rạ luôn là hình ảnh ấm cúng, an lành, ấp iu cùng những người dân quê một nắng hai sương.

Có thể bạn quan tâm

Khi phố mùa hoa

Khi phố mùa hoa

(GLO)- Nơi nắng mưa chia 2 mùa rõ rệt, giao của mùa là những phố màu hoa. Không còn gió se mát hanh hao trên nền trời xanh ngắt, cái nóng oi hầm bắt đầu cho một ngày như sớm hơn thường lệ. 

Bước chậm, thở sâu

Bước chậm, thở sâu

(GLO)- Người xưa có câu: “Dục tốc bất đạt” (nghĩa là nếu muốn nhanh chóng thành công mà lại nóng vội thì sẽ không đạt kết quả). Còn bây giờ, mọi người thường bảo nhau, muốn nhanh thì phải từ từ.

Ru ta dịu dàng

Ru ta dịu dàng

(GLO)- Hôm đi tập huấn chuyên môn, tôi gặp lại Mây, cô bạn chung phòng ký túc xá hồi đại học. Suốt buổi hàn huyên, Mây cứ đăm đăm nhìn tôi, đôi mắt nói nhiều hơn cả những lời tâm sự.

Lưu bút học trò

Lưu bút học trò

(GLO)-Tháng 5, nắng bắt đầu rót mật lên từng kẽ lá. Màu nắng ấm nồng như lời thì thầm của thời gian, nhắc nhở chúng tôi rằng, ngày chia tay thầy cô, bè bạn đang đến thật gần. Trong lòng mỗi chúng tôi, dường như có một khoảng trống dần mở ra, khoảng trống của bao điều chưa kịp nói, chưa kịp làm.

Rau dại quê nhà

Rau dại quê nhà

(GLO)- Mùa nào thức nấy, vùng nào rau ấy, không chỉ những bữa cơm trên rẫy, dưới đồng mà dường như bữa cơm nào của tuổi thơ chúng tôi cũng không thiếu mớ rau dại.

Năm tháng học trò

Năm tháng học trò

(GLO)- Mỗi độ hè về, khi những tia nắng tràn ngập trên sân trường cũng là lúc những chùm phượng vĩ bắt đầu cháy đỏ một góc trời. Phượng không chỉ là loài hoa báo hiệu mùa hè mà còn là biểu tượng bất diệt của tuổi học trò-cái tuổi ngây thơ, vụng dại nhưng đầy ắp yêu thương và khát vọng.

khúc mưa, cơn mưa, chìm vào cơn mưa, Gia Lai, Báo Gia Lai

Khúc mưa

(GLO)- Bất ngờ chìm vào cơn mưa ngờm ngợp giữa phố chiều tấp nập người xe, tôi vội vã tìm một nơi trú tạm chờ mưa tạnh. Kiểu mưa đầu mùa thế này, vội đến rồi cũng sẽ tan đi nhanh.

Bánh tráng Bình Định

Bánh tráng Bình Định

(GLO)- Bánh tráng có thể tìm thấy ở bất cứ nơi đâu trên cả nước, cả trong cộng đồng người Việt ở nước ngoài. Thế nhưng chẳng hiểu sao, tôi cứ nghĩ và nhớ về món bánh tráng Bình Định. Có lẽ là bởi không ở nơi đâu bánh tráng lại đa dạng và có thể ăn vào mọi dịp như “xứ nẫu”.

Gia tài của cha

Gia tài của cha

(GLO)- Hoài niệm về ký ức quãng đời sống cùng cha mẹ, anh chị em chúng tôi thường nhắc đến gia tài của cha-di sản truyền thế hệ, chất keo kết dính tình thủ túc dường như chẳng có nỗi buồn.

Nhớ khói đốt đồng

Nhớ khói đốt đồng

(GLO)- Mỗi khi tiết trời chuyển mình vào hạ, tôi lại chộn rộn một nỗi nhớ không tên. Tôi nhớ quê, nhớ cánh đồng, nhớ mùi khói đốt đồng lan trong gió chiều nhè nhẹ. Đó là mùi của đất, của nắng, của thời gian và tuổi thơ nơi đồng bãi.

Bên chiếc cầu thang nhà dài

Bên chiếc cầu thang nhà dài

(GLO)- Ngày trước, khi đến buôn Đôn (Đắk Lắk), tôi được ngắm nhìn những ngôi nhà dài bằng gỗ lâu niên của người Ê Đê đẹp đến nao lòng. Ấn tượng đầu tiên là 2 chiếc cầu thang dẫn lên nhà sàn còn in đậm vết thời gian.

Vấn vương bông gòn

Vấn vương bông gòn

(GLO)- Trong vườn còn sót lại một cây gòn. Đến mùa, chúng bung ra những bông nhẹ bẫng, mềm như mây trắng vắt ngang trời, theo gió tản mát muôn phương.

Nẻo về tháng Tư

Nẻo về tháng Tư

(GLO)- Bước chân trên dải biên cương một ngày tháng Tư nắng đượm, tôi thốt nhiên nhớ tới mấy câu thơ của Nguyễn Bình Phương: “Những cột mốc vùng biên bóng trải xiêu xiêu/Dãy núi oằn lên từng nhịp thở”.

Gió đồng mùa hạ

Gió đồng mùa hạ

(GLO)- Gió từ cánh đồng quê lại thổi tràn qua ô cửa nhỏ, mang theo hương thơm nồng nàn của lúa non và mùi ngai ngái của đất sau cơn mưa đầu mùa.

Nhớ bếp lửa nhà sàn

Nhớ bếp lửa nhà sàn

(GLO)- Gần 50 năm gắn bó với vùng đất Tây Nguyên, tôi đã đi qua nhiều buôn làng, tiếp xúc với bao con người hiền lành như đất, mộc mạc như cây rừng. Và trong những buôn làng đó, từng bếp lửa nhà sàn đã để lại trong tôi ấn tượng đậm sâu với không gian đầm ấm và chân tình

Hương nhãn

Hương nhãn

(GLO)- Tháng Tư về, mang theo những giọt sương tinh khôi lặng lẽ đọng trên mái nhà, ấp ôm không gian trong cái se lạnh dịu dàng của phố núi. Pleiku tỉnh giấc giữa sắc trời tĩnh lặng mà chất chứa bao xao xuyến.

Tháng Tư về nguồn

Tháng Tư về nguồn

(GLO)- Chúng tôi đến TP. Hồ Chí Minh giữa những ngày tháng Tư lịch sử, vào đúng dịp kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Mưa đầu hạ

Mưa đầu hạ

(GLO)- Pleiku vào hạ không báo trước bằng cái nóng gắt gao, cũng chẳng cần đến tiếng ve râm ran hay sắc phượng rực trời. Chỉ cần một cơn mưa đầu mùa, bất chợt, ào ạt mà vô cùng êm dịu là biết hè đã chạm ngõ.

Lưu bút

Lưu bút

(GLO)- Lưu bút không đơn thuần là một cuốn sổ. Nó là nơi giữ lại cả một khoảng trời tuổi trẻ, nơi từng nét chữ đều mang theo một phần ký ức.

Mùa cá cơm

Mùa cá cơm

(GLO)- Đã mấy bận đến xã Nhơn Lý (TP. Quy Nhơn, tỉnh Bình Định), tham quan hầu hết thắng cảnh, thưởng thức đủ mọi đặc sản bậc nhất, tôi từng nghĩ mình am tường vùng đất này lắm. Vậy mà, khi lang thang đến bến cá Nhơn Lý, tôi mới nhận ra những gì mình biết chỉ lớp vỏ bên ngoài.